Demokratların fiaskosunun Co Bayden "təntənəsi"
Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) Prezidenti Co Baydenin rəhbərliyinin son həftələrinə daxil olarkən, geridə qoyduqlarına dair müzakirələr də sürətlə davam edir. Baydeni tənqid edənlər onu Amerikanın ən pis prezidentlərindən biri adlandırır, dəstəkçiləri isə bunun əksini iddia edir. Bir çox şərhçi Baydenin daxili siyasət təşəbbüslərinin əhəmiyyətini vurğulayaraq onun uğurlu olduğunu deyir. Axı daxili siyasət hər bir prezident üçün vacibdir. Xarici siyasət isə fərqli bir məsələdir və hətta Baydenin ən sadiq tərəfdarları belə onun prezidentliyi dövründə xarici əlaqələrdə baş verən çətinliklər arasında ümidverici nəsə tapmaqda çətinlik çəkir. 2024-cü ilin Bayden və Demokrat Partiyası üçün necə bir fəlakət olduğunu göstərmək məqsədilə xarici siyasətdə diqqət çəkən üç hadisədən danışmaq olar.
Qəzza
Xarici siyasətdə 2024-cü il həm Baydenin prezidentliyinin, həm də Demokrat Partiyanın son on ildə daxil olduğu tənəzzül spiralının zirvə nöqtəsi kimi xatırlana bilər. Yanvar ayında İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun Qəzzadakı məhvetmə və kütləvi qırğın siyasəti artıq üç ay idi ki, davam edirdi. Lakin yaxınlaşan ABŞ seçkiləri və amerikalıların əksəriyyətinin İsrailə olan qeydsiz-şərtsiz dəstəyi səbəbindən Bayden Netanyahunu cilovlamaq üçün heç bir addım atmadı və atmayacaqdı.
Baydenin Qəzzaya dair siyasəti həmişə ziddiyyətli ifadələrlə dolu olub. Bir tərəfdən Bayden və ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken mətbuata və ictimaiyyətə İsrailin hərəkətlərinə qarşı həddindən artıq sərt mövqe tutacaqlarını daim bəyan edirdi, digər tərəfdən isə Bayden İsrailin Qəzzaya hücum qabiliyyətini əngəlləyəcək yeganə real tədbiri, silah embarqosunu tətbiq etmirdi. ABŞ-ın Qəzzaya humanitar yardım çatdırmaq üçün geniş şəkildə reklam olunan yeganə təşəbbüsü olan liman layihəsi isə biabırçı uğursuzluqla nəticələndi. Nəticədə, Bayden və Demokrat Partiyanın İsrailin Qəzzaya dair siyasətinə qarşı mənəvi mövqe tutmaqda uğursuzluğu ABŞ universitet kampuslarında narahatlıq dalğasına səbəb oldu, seçiciləri partiyadan uzaqlaşdırdı və ehtimal ki, Kamala Harris-in ən azı Miçiqanda məğlubiyyətinə səbəb oldu. Doğru siyasətləri müəyyən etmək bacarığının və onlarda israr etmək iradəsinin olmaması Demokrat Partiyanı mənəvi boşluqda və səmimiyyətsiz bir vəziyyətdə qoydu.
Cənubi Koreya
Prezident Bayden 2021-ci ildə vəzifəyə başlayarkən illik "Demokratiya sammitləri" təşkil edərək qlobal demokratiyanı dirçəltməyi vəd etmişdi. Lakin bu layihə əvvəldən mübahisəli idi, çünki onun bəyanatları konfransların gerçəkliyi ilə açıq-aşkar ziddiyyət təşkil edirdi. Sammitlərə demokratik göstəriciləri mübahisəli olan bir çox ölkə dəvət edilərkən, NATO müttəfiqi olan Türkiyə diqqətçəkici şəkildə kənarda saxlanılmışdı.
Cənubi Koreya Prezidenti Yun Suk Yol, Baydenin Demokratiya Sammitinin 2023 və 2024-cü il dövründə mühüm rollar oynadı. Əslində, Yunun rolu o qədər çox vurğulanmışdı ki, Cənubi Koreya 2024-cü il Sammitinə həmtəsisçi olaraq ev sahibliyi etdi və Yun Baydenlə birgə bəyanat verdi. Lakin Yun 2024-cü ilin dekabrında Cənubi Koreyada hərbi vəziyyət elan etdi və qərarı geri götürsə də, bu, onu və ya varisini vəzifədən uzaqlaşdırılmaqdan qurtara bilmədi və ölkəni 1980-ci illərdən bəri görünməmiş siyasi böhrana sürüklədi. Baydenin Yunu demokratiyanın qəti müdafiəçisi kimi təqdim etməkdə israrı bu hadisələrdən sonra bir daha onun mühakimə qabiliyyətinin sorğulanmasına səbəb oldu.
Suriya
Dekabr ayının əvvəlində Suriyada baş verən əlamətdar hadisələr Demokrat Partiyanın və Bayden administrasiyasının on ildən çox müddətdə aldandığı bir neçə illüziyanı daha çökdürdü. Suriyadakı hadisələr ABŞ-ın bölgədə illərdir apardığı siyasətə dair tənqidləri artırdı. İrandan gözlənilən təhlükənin və Suriyadakı vəziyyətin əsl mahiyyətinin ABŞ tərəfindən şişirdildiyi ortaya çıxdı.
Türkiyə-ABŞ münasibətlərində dəyişiklər
Nəticədə, Co Baydenin Türkiyə ilə bağlı dedikləri vaxt keçdikcə mənasız və əsassız görünür. Bununla belə, Türkiyənin regional etibarı artmağa davam etdi və Ankara, bölgədə demokratiyanı təşviq edən əsas güc kimi ABŞ-ın yerini aldı.
17:02 01.01.2025
Oxunuş sayı: 9892
