TDT- yə üzv dövlətlərin Vəkillər Kollegiyaları Birliyi yaradııır: Hüquq sahəsində də həmrəylik!
Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasında Türkiyənin Eskişehir Barosunun rəhbəri Barış Günaydının rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşdə deyib ki, yaxın gələcəkdə Türk dövlətlərinin Vəkillər Kollegiyaları Birliyi yaradıla bilər.
Son illərdə Türk dövlətləri arasında siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə əməkdaşlığın dərinləşməsi fonunda hüquq sahəsində də inteqrasiya təşəbbüsləri diqqət mərkəzinə gəlməkdədir. Bu baxımdan, Türk dövlətlərinin Vəkillər Kollegiyaları Birliyinin yaradılması ideyası aktuallıq qazanır. Məsələ ilə bağlı bir sıra suallar meydana çıxır: Belə bir birlik yaradıla bilərmi? Onun yaradılmasına real ehtiyac varmı?
‘’Konstitusiya’’ Araşdırmalar Fondunun prezidenti Əliməmməd Nuriyev mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verib. O bildirib ki, yaxın gələcəkdə Türk dövlətləri vəkillər kollegiyalarının birliyinin yaradılması mümkündür: ‘’Məsələn, Azərbaycan Vəkillər Kollegiyası ilə Türkiyə Barolar Birliyi arasında belə bir birlik qurulmasına dair təşəbbüslər irəliləyir. Həmçinin, Türk dövlətləri Vəkillər Kollegiyaları Birliyi (TDVKB) təklif olunan formatda Türk dünyası daxilində hüquq sahəsində əməkdaşlığın bir forması kimi nəzərdən keçirilir. Bu təşəbbüs eyni zamanda üzv dövlətlər arasında hüquq sistemi, vəkillikyönümlü və kollegiyaların fəaliyyət prinsipləri baxımından təcrübə mübadiləsi üçün də yeni bir platforma ola bilər. Bunun əhəmiyyətli olan tərəfləri hansılardır? Türk dövlətlərinin hüquq sistemləri dil baxımından ortaq köklərə malikdir. Həmçinin mədəni və tarixi baxımdan da yaxınlıq müşahidə olunur. Bu kontekstdə vəkillərin peşəkar təşkilatlarının birliyi, ortaq standartların, peşə kodekslərinin və təcrübə mübadiləsinin təşkili üçün əlverişli zəmin yaradır. Hüquq üzrə beynəlxalq əməkdaşlıq imkanlarının genişlənməsi baxımından da çox vacibdir. Məsələn, vəkillik institutu üzrə təcrübə, transformasiya, çətinliklər, sual və cavablar mexanizmləri ilə bağlı təcrübə paylaşımında nailiyyət əldə etmək mümkündür. Üzv dövlətlərin vətəndaşlarının hüquqlarının qorunması istiqamətində də daha güclü əlaqələrin yaradılmasına gətirib çıxara bilər. Yəni, vəkillik təşkilatlarının müstəqillik işinin gücləndirilməsi və təcrübənin peşəkar səviyyədə qloballaşması yönündə bir stimul ola bilər. Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) kimi bir institut çərçivəsində tərəfdaşlığın genişləndirilməsi və hüquqi, vəkillik siyasətində konkret mexanizmlərin yaradılması strateji üstünlüyə gətirib çıxara bilər’’.
N. Əliməmməd vurğulayıb ki, həm də TDT-nin yaradılması özü də bu istiqamətdə atılan addımlara strateji üstünlük verir: ‘’Dil, tarix, mədəniyyət ortaqdır. Bu arqumentlə peşəkar birliklərin qurulması həm simvolik, həm də praktiki əməkdaşlıq üçün mühümdür. Kiçik dövlətlərdə vəkillər kollegiyaları daha məhdud resurslara malik ola bilər. Belə hallarda ortaq platforma vasitəsilə təlimlər, onlayn resurslar, konfranslar və hüquq texnologiyalarının bölüşülməsi mümkündür. Hüquqi yardımın regional səviyyədə əlçatanlığının artırılması, hüquqi yardım şəbəkələrinin genişləndirilməsi – məsələn, transsərhəd müraciətlər, humanitar hüquq çərçivəsində Türk dövlətlərinin əməkdaşlığı baxımından da önəmlidir. Lakin burada müəyyən çətinliklər də var. Birinci, hüquq sistemlərinin müxtəlifliyi mövcuddur. Türk dövlətlərinin hüquq sistemləri arasında fərqliliklər var. Vəkillik fəaliyyəti, peşə qaydaları, etik tələblər və kollegiyaların müstəqillik baxımından müxtəlif praktikaları, təcrübələri mövcuddur. Ortaq standartların hazırlanması çətin ola bilər. Amma bu, mümkündür. Əgər həmin birlik yalnız simvolik olarsa, onun praktik təsiri məhdud qalacaqdır. Əks halda, dövlət hüquq strukturlarının müdaxilə riski kimi məsələlər müzakirə edilə bilər’’.
Müsahibimiz bildirib ki, vəkilliyin əsas prinsiplərindən biri müstəqillik və müdaxilədən azadlıqdır: ‘’Əhəmiyyətli bir regional birlik bu müstəqilliyi necə qoruyacaq? Əgər bu birlik milli kollegiyalardan daha yüksək səviyyədə təsir gücünə malik olarsa, bəzi hallarda bu, milli təşkilatların müstəqilliyinə müdaxilə kimi qiymətləndirilə bilərmi? Belə suallar meydana çıxa bilər. Eyni zamanda, peşə standartlarının harmonikləşdirilməsi zamanı ən zəif halın normativləşdirilməsi riski də var. Yəni, yüksək standartlı kollegiyaların aşağı standartlı sistemlərlə eyni tələbləri bölüşməsi, peşə səviyyəsinin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər. Regional birlik yaratmaq yalnız qərar vermək deyil, həm də davamlı fəaliyyət üçün resursların idarə edilməsi, maliyyənin və logistikanın təmin olunmasını tələb edir. Bu baxımdan üzv dövlətlərin öhdəlikləri konkret şəkildə müəyyənləşdirilməlidir. Dil, peşə təlimi və texnologiya məsələlərində uyğunlaşma problemləri yarana bilər. Məsələn, hüquqi terminologiya, təlim proqramları, etik qaydalar bir-biri ilə uyğunlaşdırılmalıdır. Mənim baxışım bundan ibarətdir ki, bəli, Türk dövlətlərinin Vəkillər Kollegiyaları Birliyinin yaradılması zəruridir və perspektiv bir təşəbbüsdür. Amma bu təşəbbüs yalnız simvolik olmamalıdır. Real praktik fəaliyyət, konkret mexanizmlər və üzv dövlətlər arasında müqavilə və təsbit edilmiş standartlar əsasında qurulmalıdır’’.
Sevinc Yarməmmədova
11:28 06.11.2025
Oxunuş sayı: 1058
