IT mütəxəssislər, yoxsa IT dələduzlar?
Son günlərdə həbs olunan Rusiya reolokantlarının (köçkünlərinin) kimliyi haqqında müxtəlif media qurumlarında müxtəlif təqdimatlar olunur. Xüsusilə də rusdilli media böyük məhəbbətlə “IT mütəxəssisləri” olaraq təqdim olunan bu gəncləri haranın IT mütəxəssisi olduqlarını şərh etmirlər.
Hörmətli həmkarlar, IT son dərəcə əhəmiyyətli sahədir və nəhayət vaxtı çatıb ki, IT mühəndislərini IT dələduzlarından fərqləndirməyi bacaraq. Özünə hörmət edən IT mühəndisi Rusiyadan gəlib Gürcüstanda Ermənistanda kirayə yaşayaraq mühəndislik edə bilər?
Rusiyanın 2022-ci ilin fevral ayında Ukrayna ərazilərinə soxulması və bunu milli vətənpərvərlik olaraq ictimaiyyətə təqdim etməsindən sonra ölkədən xeyli adam sözün əsil mənasında qaçdı. Buraya IT mühəndislər daxil deyildi. Çünki, Rusiya dövləti IT mühəndisləri və ciddi mütəxəssisləri səfərbərlikdən azad etmişdi və bu günə qədər də IT mühəndisləri səfərbərlikdə iştirak etmirlər. Rusiya Federasiyasının Sankt Peterburqda, Moskvada və bir sıra böyük şəhərlərdə kiber hücum dəstələri, rəqəmsal mediyaya təsir dəstələri, virus ötürücü qrupları və çox sayda IT mühəndis komandaları var.
Dünyaya səpələnən və özlərini IT mütəxəssisi kimi təqdim edənlər isə bu kateqoriyaya daxil deyillər. Onlar əsasən Vardanyan və onun kimi bir neçə qrupa aid olan IT dələduzlarıdırlar ki, əgər Rusiyada qalmış olsaydılar mütləq əsgərliyə səfərbər olunmalı idilər. Qeyd edək ki, bu kateqoriyaya daxil olanlardan Ermənistanda çoxdur. Çünki, Ermənistanda “bu pulu hardan qazanmısan” sualını heç kimə vermirlər.
Bu qrupun üzvlərindən, özlərini IT mütəxəssisi adlandıranlardan soruşsanız ki, "nə iş görürüsən", cavab verərələr ki, “olmayan malın satışı” ilə məşğul oluram. Doğrudur ki, Rusiyanın müxtəlif şəhərlərində yaşayaraq Çinin, Hindistanın və müxtəlif ölkələrin məhsullarını reklam etmək, təbliğ etmək kimi onlayn fəaliyyət istiqamətləri mövcuddur. Lakin bu zaman da vergidən yayınma, xarici akkauntdan istifadə, yalançı ünvanlarda qeydiyyatdan keçmə kimi hüquq pozğunluğu irəli gəlir. Fəqət bu da yanlış görüntü yaratmaq və tutulduqda kiçik bir cərimə ilə yaxalarını qurtarmağa yünəldilmiş bir maskalanmaq üsuludur.
Bu maskalanmanın arxasında bank hesablarına müdaxilə etmək, kripto valyuta dələduzluqları etmək, vətəndaşları bank kartları ilə əməliyyatlarda aldatmaq və bir çox fərqli kiber dələduzluqları etmək kimi fəaliyyətlər durur. Bunlar xarici ölkələrdə mövcudluqlarını və öz ölkələrindən sığortalı olmaları üçün mütləq təhlükəsizlik xidmətləri ilə də əməkdaşlıq etmək məcburiyyətindədirlər. Əks halda, etdikləri əməliyyatların iqtisadi hesabatlılığı, əldə etdikləri gəlir və onun vergilənməsi, aldıqları əmək haqqı və onun daxil olduğu hesab nömrələri başdan-başa qanunsuzdur və cinayət tərkibli işdir. Bunların içərisində kripto valyuta dələduzları, bank hesablarını sındıran “yeni cibgirlər”, müxtəlif pullu kurslar yaradıb pul yığan və aradan çıxan xırda dələduzlar, Bakıda kirayə oturub Sinqapurda villa satan maklerlər çoxdur.
Odur ki, IT mühəndisi anlayışı ilə IT dələduzları arasında fərq qoymaq lazımdır. Bir rus düşüncəsində “bazarda pomidor satmaq” kliminal olmaq deməkdir. Bunu biz bilirik. Ancaq dünyanın bu başından o biri başına kompyuter əməliyyatları ilə dələdizluq etmək IT mütəxəssisi olmaq deməkdir? Odur ki, bu rus düşüncəsindən çıxaraq olanı demək lazımdır.
17:46 03.07.2025
Oxunuş sayı: 4056
