ABŞ və Avropa qarşı- qarşıya: Hərəsi Ukraynanı bir tərəfə çəkir -ŞƏRH
ABŞ müdafiə naziri (Pentaqonun rəhbəri) Pit
Heqset Vaşinqton və Kiyev arasında hərbi sahə də daxil olmaqla əlaqələrin
gücləndirilməsi çağırışına cavab olaraq deyib ki, ölkə prezidenti Donald Tramp
Rusiya- Ukrayna münaqişəsinin həllinə yardım etmək öhdəliyinə sadiqdir.
“Hazırkı prezident sülhə sadiqdir. O, qan
tökülməsinin dayandırılmasını istəyir. Mövcud administrasiya sülhə, qan
tökülməsinə son qoymağa sadiqdir”, - o, Nümayəndələr Palatasının dinləmələrində qanunvericilərdən birinin Tramp administrasiyasını
Kiyevdən üz döndərməməyə, ona hərbi əməliyyatlarda kömək etməyə çağırışını şərh
edərkən söyləyiblər.
Ümumiyyətlə, davam edən müharibə təkcə regional deyil, həm də beynəlxalq arenada güc balansının formalaşması baxımından əhəmiyyətli bir sınaq meydanına çevrilib. Müharibənin davam etdiyi indiki mərhələdə iştirakçıların mövqeləri arasındakı fərqlər daha açıq görünür. Xüsusilə ABŞ və Avropa İttifaqı arasında ortaya çıxan strateji ziddiyyətlər “kollektiv Qərb” konsepsiyasının zəifləməsinə səbəb olur. Sülhə dair təşəbbüslər mövzusundakı fikir ayrılıqları, müxtəlif regional və qlobal maraqların toqquşması ilə birlikdə, münaqişənin siyasi və coğrafi təsirlərini daha da mürəkkəbləşdirir. Bu səbəbdən, qarşıdurma artıq yalnız Rusiya və Ukrayna arasında deyil, həm də beynəlxalq güclərin nüfuz mübarizəsinə çevrilib.
Bu barədə Crossmedia.az-a danışan siyasi şərhçi Kənan Novruzov deyib ki, ABŞ müharibənin sona çatmasında maraqlıdır və bu istiqamətdə bir neçə əsas məqsəd güdür: “Vaşinqton Rusiya ilə münasibətləri tamamilə kəsmək niyyətində deyil, eyni zamanda müharibədən sonrakı dövrdə Ukraynaya geniş miqyasda investisiyalar yatırmaq və diqqətini Yaxın Şərqdəki hadisələrə yönəltmək istəyir. Ancaq Avropa İttifaqı bu məsələdə fərqli mövqe sərgiləyir. Avropa ölkələri münaqişənin sona çatması ilə Rusiya siyasi və psixoloji üstünlük qazanaraq gələcəkdə öz maraqlarına təhlükə yarada biləcəyindən narahatdır. Onların fikrincə, qalib imicində olan Rusiya yenidən geosiyasi ambisiyalarını gücləndirə bilər. Tramp administrasiyasından əvvəl, Cozef Baydenin prezidentliyi dönəmində ABŞ ilə Avropa arasında mövzu ilə bağlı koordinasiya mövcud idi və tərəflər müharibənin davam etməsində birbaşa və ya dolayı şəkildə rol oynayırdılar. Lakin indi Vaşinqton və Avropa paytaxtları arasında bu mövzuda ciddi fikir ayrılıqları müşahidə olunur. Beləliklə, münaqişə təkcə Rusiya və Ukrayna arasında deyil, həm də Qərb daxilində – ABŞ və Avropa arasında strateji ziddiyyətlərə səbəb olur”.
Müsahibimiz vurğulayıb ki, artıq “kollektiv
Qərb” anlayışı yoxdur: “ABŞ-nin sülh təşəbbüslərinə baxmayaraq, Avropanın
mövqeyi bu cəhdlərin effektivliyini məhdudlaşdırır. Danışıqlar üçün yeni
imkanlar yaranarkən belə, Avropa tərəfinin tutduğu sərt mövqe proseslərin
uzanmasına və tıxanmasına gətirib çıxarır. Məsələn, İstanbulda keçirilən
danışıqların fonunda Ukraynanın “Hörümçək toru” adlı əməliyyatı diqqət çəkir.
Bu hərbi əməliyyat Kiyevə psixoloji üstünlük qazandırdı. Bu əməliyyatın Avropanın
dəstəyi və ya bilavasitə iştirakı ilə həyata keçirildiyini istisna etmək olmaz.
Avropa ABŞ-ınin sülh təşəbbüslərinə
qarşı tarazlıq yaratmaq və onları zəiflətmək istəyir.
Son dövrlərdə Avropanın Ukraynaya hərbi və maliyyə yardımlarını artırması təsadüfi deyil. Bu dəstək Kiyevin mövqeyini gücləndirməyə və müharibənin davam etməsinə şərait yaradır. Nəticədə Ukrayna həm münaqişə zonasını genişləndirir, həm də Rusiyanın daxilində əməliyyatlar həyata keçirir. Rusiyanın isə cavabı kifayət qədər sərt olur. Beləliklə, müharibənin coğrafiyası və intensivliyi genişlənir”.
Ekspertin fikrincə, indiki vəziyyətdə Ukraynanın
geri çəkilməsi çətindir: “ Əgər Kiyev danışıqlar masasına yaxın dursa, Avropa
onu dəstəksiz qoymaqla təhdid edə bilər. Bu, Ukraynanın vəziyyətini daha da
ağırlaşdırar. Çünki Kiyev artıq Avropadan iqtisadi, siyasi və hərbi baxımdan
ciddi asılıdır. Bu isə o deməkdir ki, ABŞ asanlıqla müharibəni bitirə bilməyəcək.
Vaşinqton münaqişəni təkbaşına sona çatdırmaq imkanına malik deyil. Əgər indiki
dinamikada dəyişiklik olmasa, qarşıda uzun müddətli, hətta daha geniş və xaotik
bir böhran görünür”.
Ləman Həsənova
12:20 11.06.2025
Oxunuş sayı: 1577
