Gündəm

Aktauda baş verən təyyarə qəzası beynəlxalq səviyyədə ciddi reaksiyalara səbəb olub

Dekabrın 25-də Azərbaycan Hava Yollarının (AZAL) Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən təyyarəsinin Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğraması ilə bağlı müzakirələr geniş vüsət alıb. Bu faciə çox sayda insanın həyatını itirməsi ilə nəticələnmiş və beynəlxalq səviyyədə ciddi reaksiyalara səbəb olmuşdur.
Lakin hadisənin səbəbi haqqında yayılan məlumatlar, müxtəlif versiyaları və iddiaları da ortaya çıxarıb. Bəzi məlumatlara əsasən, bu qəza birbaşa olaraq Rusiyanın hərbi qüvvələrinin təyyarəni vurması ilə əlaqələndirilir.
Ən son məlumatlar və araşdırmalar göstərir ki, təyyarənin Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğraması ilk başda texniki nasazlıq və ya hava şəraiti ilə əlaqələndirilib. Ancaq sonra bəzi məlumat mənbələri, həmin gün Qazaxıstan ərazisində Rusiyanın hava hücumları həyata keçirdiyini bildiriblər. İddiaya görə, Rusiyanın hərbi təyyarələri Azərbaycanın mülki təyyarəsini yanlışlıqla vurub. Bu versiya dərhal beynəlxalq aləmdə geniş müzakirələrə səbəb olub və hadisə haqqında müxtəlif açıqlamalara yön verib.
Bəzi müstəqil mənbələr bu qəzanın bir yanlış anlama və ya səhv hesablama nəticəsində baş verdiyini vurğulayır. Bildirilib ki, hərbi hava qüvvələrinin sistemləri mülki təyyarəni düşmən təyyarəsi və ya qeyri-qanuni hava fəaliyyətində olan bir obyekt olaraq səhv identifikasiya etmiş və vurmuş ola bilər. Rusiya hökuməti hadisəni "təhqiqat mərhələsində olan bir məsələ" kimi təqdim edərək hər hansı bir rəsmi açıqlama verməyib, lakin beynəlxalq təşkilatlar bu qəzanın səbəblərinin daha dəqiq araşdırılmasını tələb edir.
Hadisə Azərbaycanın, Rusiyanın və Qazaxıstanın diplomatik münasibətlərini bir qədər gərginləşdirib. Azərbaycanın xarici işlər naziri dərhal Rusiyanın müvafiq orqanlarına müraciət edərək, mülki təyyarənin vurulması ilə bağlı rəsmi təhqiqatın başlanmasını tələb edib. Rusiya hökumətinin bu məsələyə münasibəti, təyyarənin vurulmasının səhvən baş verdiyini ifadə edərək, hər hansı bir qəsdən təyyarənin hədəf alınmadığını bildirib.
Lakin belə bir hadisənin baş verməsi, beynəlxalq aviasiya təhlükəsizliyi və dövlətlərarası münasibətlər baxımından ciddi narahatlıqlara səbəb olub.
Beynəlxalq Aviasiya Təşkilatı və digər müstəqil aviasiya qurumları hadisənin tam araşdırılmasını tələb edərək, belə qəzalara yol açan səbəblərin qarşısının alınması üçün müvafiq tədbirlər görməyə çağırıb. Bu hadisə həmçinin, digər ölkələr arasında da hava hücumları və aviasiya təhlükəsizliyi məsələlərini yenidən gündəmə gətirib.
Rusiya hərbi qüvvələrinin səhvən mülki təyyarəni vurması, beynəlxalq diplomatik münasibətlərdə yeni bir dönəmin başlanğıcı ola bilər. Bu cür hadisələr hava təhlükəsizliyi və mülki aviasiyanın qorunması üçün daha ciddi tədbirlərin görülməsini tələb edir. Həmçinin, ölkələr arasında gərginliyin artması hərbi və mülki aviasiyanın daha yaxından izlənməsi və təlimlərin həyata keçirilməsi kimi məsələlərin müzakirə edilməsini qaçılmaz edəcəkdir.
Bundan əlavə, hərbi və mülki aviasiya arasında daha da dəqiq sərhədlərin qoyulması və hava məkanının mülki uçuşlar üçün təhlükəsizliyinin təmin olunması vacib bir məsələ olaraq qalır. Bu hadisə mülki təyyarələrin hərbi uçuşların həyata keçirildiyi ərazilərdən uzaq durmalarının vacibliyini bir daha gündəmə gətirib.
Beləliklə, demək olar ki, dekabrın 25-də baş verən təyyarə qəzası Rusiyanın hərbi təyyarəsinin səhvən mülki təyyarəni vurması ilə bağlı yayılan iddialarla beynəlxalq səviyyədə ciddi təhlillərə səbəb olmuşdur.
Bu hadisə həm Azərbaycan və Rusiya arasında diplomatik münasibətlərdə bəzi suallar yaratmış, həm də beynəlxalq aviasiya təhlükəsizliyi və dövlətlərarası əməkdaşlıq məsələlərini bir daha ön plana çıxarmışdır.
Hadisənin tam araşdırılması və onun nəticələrinin bütün tərəflər üçün aydınlaşdırılması gələcəkdə bu cür faciələrin qarşısını almağa yönəlmiş mühüm addımların atılmasına təkan verəcəkdir.