Mirhəsən Seyidovun "sehirli plaşı" və ya medianın "reytinq dəliyi"
Məlum olduğu kimi 4 dekabr 2025-ci ildə Neftçala şəhərində geniş ictimaiyyətin iştirakı ilə “Balıq və Aqrar Biznes Festivalı” keçirildi. Əgər yaddaşım məni yanıltmırsa bu festival proqramının zənginliyinə, əhatəsinə və kütləviliyinə görə son illərdə Neftçalada keçirilən ən böyük tədbir idi. Mətbuatdan, sosial şəbəkələrdən, blogerlərin paylaşımından görünən o idi ki, festival kifayət qədər uğurlu alınmışdı.
Türklərdə məşhur bir söz var " hiç bir başarı cezasız kalmaz"! Bu da qalmadı!
Birdən-birə sosial şəbəkələri və bir çox media səhifələrini "Mirhəsən Seyidovun plaşı" xəbərləri öz ağuşuna aldı.
Nə baş verdi? - Neftçalada keçirilən böyük bir festival gündəmdən çıxdı, sözügedən tədbirin mahiyyəti arxa plana keçdi və bu "sehirli plaşla" tədbirin üstünü örtdülər.
Xəbərin mahiyyəti nə idi? - Hansısa bir sosial şəbəkə səhifəsində, heç bir fakt və məntiqli mövqe təqdim edilmədən, Mirhəsən Seyidovun festivalda geyindiyi plaşın mövcud olmayan bir markadan, real olmayan qiymətə alındığı iddiası idi. Yəni ""İsgəndərin buynuzu var, buynuzu", onu da yalnız bərbəri görüb"...
Bura qədər əslində hər şey normaldır. Belə xəbərlərin yayılması mümkündürmü - mümkündür! Min dənə başdan xarab adam var. Şər var! Böhtan var! "Fake news" deyə bir şey var!
Amma bu kimi xəbərlərin, ilkin mənbənin mötəbərliyi nəzərə alınmadan, faktın mövcudluğu yoxlanılmadan, informasiyanın yayılma məqsədi, qərəz dərəcəsi, ictimaiyyət arasında yaradacağı alqı təhlil edilmədən, peşə etikasına riayət olunmadan ciddi media orqanları və tanınmış şəxslər tərəfindən təkrar yayılması anlaşılan deyil.
Bu tendensiya mediada son vaxtlar artmaqdadır.
"Çayxana söhbətləri" artıq ciddi platformalara çox rahatlıqla çıxa bilir.
Bu, informasiya təhlükəsizliyi baxımından çox riskli presedentdir. Əgər bu gün hər hansı qeyri-ciddi mənbənin kimisə "vurmaq" üçün yaydığı əsassız, qərəzli məlumat media hadisəsinə, yekə-yekə adamların da qoşulduğu qaralama kampaniyasına rahatlıqla çevrilə bilirsə bu kifayət qədər təhlükəli məqamdır.
Əlbəttə başa düşüləndir ki, bunu tənzimləmək asan məsələ deyil. Ölkəmizdə media tam azaddır. Ağlının miqdarından aslı olmayaraq hər kəsin öz fikrini sərbəst ifadə etmək hüququ və imkanı var. Azərbaycanda internet ölkə ərazisində tam əlçatan və sərbəst olduğu üçün hər kəs bu hüquqdan rahatlıqla istifadə edir. Ancaq biz "çayxana söhbətlərinin", "fake news"un ciddi mediaya sızdığı boşluğu tapmalıyıq. Bu mənim fikrimcə "reytinq dəliyidir". Çox təəssüflər olsun ki, bir çox hallarda saytların və sosial şəbəkə hesablarının qiymətləndirilməsi yalnız oxunma, rəy, bəyənmə sayları ilə həyata keçirilir. Yəni nə yazırsan yaz, necə təqdim edirsən et əsas odur baxış sayı çox olsun. Əgər səni oxuyan çoxdursa demək sən yaxşı media orqanısan, yaxşı səhifəsən, ictimai rəyə təsir imkanı olan şəxssən. Əslində bu tendensiya dünyanın bir çox ölkələrində də belədir. Hətta bununla bağlı 2014-cü ildə professor Neil Hall tərəfindən "Kardaşyan indeksi" adlanan satirik düstur irəli sürülmüşdür. Daha çox alim və tədqiqatçıların sosial şəbəkələrdə ki, populyarlığı ilə elmi nəaliyyətlərinə istinadların sayı arasındakı fərqi ölçən bu düstur maraqlı mənzərəni ortaya çıxarmışdır. Məlum olmuşdur ki, sosial şəbəkələrdə böyük alim kimi qəbul olunan, paylaşımları istifadəçilər arasında böyük diqqət görən şəxslərin elmi məqalələrinə istinadların sayı, elmi camiədə populyarlığı son dərəcə aşağıdır və ya əksinə.
Bir sözlə qeyd etdiyimiz "reytinq dəliyi" bayağı, saxta, yoxlanılmamış, qərəzli informasiyanın ciddi mediaya çıxması üçün keçidə çevrilir. Əlbəttə bu da öz növbəsində oxucuların və sosial şəbəkə istifadəçilərinin psixologiyasını yaxşı bilən maraq qrupları tərəfindən, istədikləri informasiyanı istehsal edib, "reytinq dəliyi" vasitəsilə ciddi mediaya çıxararaq ölkədə gündəmi müəyyən edə bilirlər. Bu vasitə ilə istədikləri adamları ləkələyir, karyerasına zərbə vurur, təzyiq qrupları formalaşdıraraq öz maraqlarını həyata keçirə bilirlər.
Bu çox qorxulu boşluqdur. Bunun ətrafında ciddi düşünmək lazımdır. Bu sadəcə bizim ölkə üçün xarakterik hal deyil. Dünya mediasının qarşısında duran ən ciddi problemlərdən biridir.
Ancaq düşünürım ki, ilk növbədə media orqanlarının gücünü təkcə kəmiyyətlə yox həm də keyfiyyətlə, bəlkə də daha çox keyfiyyətlə ölçmək lazımdır.
Nə qədər ki, oxunma, baxış, bəyənmə sayı əsas göstərici olacaq o zaman media səhifələrində indiki kimi bütün nazirliklər insanların əleyhinə qərarlar qəbul edir, bütün müəllimlər savadsızdır, bütün evlər yanır, bütün evlənənlər boşanır, bütün təcili yardım maşınları gecikir, bütün maşınlar qəzaya düşür, bütün dostlar yeyib-içdikdən sonra bir-birini bıçaqlıyır, bütün həkimlərin diplomu saxtadır, bütün biznesmenlər cavan vaxtı at oğursu olublar və sair kimi təəssürat hakim olacaq.
Miraj
13:07 15.12.2025
Oxunuş sayı: 1677
