Elmar Məmmədyarov: “Mən Zəngəzur dəhlizinin açılmasına ona görə pozitiv baxıram ki…”
Cənubi Qafqaz regionunda baş verən siyasi hadisələr, xüsusilə Azərbaycan-Ermənistan və Türkiyə-Ermənistan münasibətləri uzun müddətdir ki, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət mərkəzindədir. Ermənistan tərəfi zaman-zaman qonşu dövlətlərlə münasibətləri normallaşdırmaq istədiyini bəyan etsə də, real addımların atılması məsələsində ziddiyyətli mövqelər ortaya qoyur. Sülh müqaviləsinin imzalanmaması, regional güclərin bu prosesə yanaşması vəziyyətin mürəkkəbliyini bir daha nümayiş etdirir. Ermənistan hakimiyyətinin verdiyi bəyanatlar və praktiki davranışları arasındakı uyğunsuzluq, həm Azərbaycanla, həm də Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşması prosesini sual altına alır. Eyni zamanda, bu fonda Rusiyanın mövqeyi və Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı beynəlxalq maraqlar, regional stabillik üçün əsas açar mövzulardan biri olaraq qalır.
Mövzu ilə bağlı sabiq Xarici İşlər naziri Elmar Məmmədyarov Crossmedia.az-a müsahibə verib:
-Ermənistan XİN-i Ararat Mirzoyan açıqlamasında qeyd edib ki, Ermənistan Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmaqda maraqlıdır. Əgər Ermənistan normallaşma istəyirsə, nə üçün sülh hələ də imzalanmayıb?
- Mən deyərdim ki, bunlar dəfələrlə elan ediblər ki, sülh sazişi hazırdır, biz onu imzalamağa hazırıq. Azərbaycan isə Ermənistanın konstitusiyadakı mətni dəyişdirməli olduğunu deyir. Bundan əlavə ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi də tələblər sırasındadır. Minsk qrupunu çox güman ki, saziş bağlayandan sonra ləğv eləmək olar. Bunun üçün Azərbaycanla Ermənistan Minsk qrupuna birgə müraciət etsələr ki, biz artıq sülh sazişi imzaladıq, ona görə sizin fəaliyyətinizə ehtiyac yoxdur. Bu cür məsələlər həm daxili aiditoroyaya, həm də beynəlxalq aiditoriyaya aiddir. Ermənistan sülhə razı olduğunu deyir. Bəs hansı şərtlə? Şərtləri açıqlamırlar. Əgər tam şəkildə sülh müqaviləsini imzalamağı qəbul edirlərsə, açıq şəkildə şərtlərini də deməlidirlər. O qapalı görüşlərdə verilən açıqlamalar şərtləri ifadə eləmir.
-Bəs Türkiyə ilə normallaşma necə? Azərbaycanla sülhdən sonra münasibətlər Türkiyə ilə də normallaşa bilər?
-Yəqin ki, normallaşacaq. Türkiyə prezidenti Ərdoğanın bəyanatlarından, Paşinyanın Türkiyə səfərindən sonra, yəqin o da müzakirə olunar. Mən inanıram ki, Türkiyə də Ermənistanla normal münasibətlər qurmaq istəyər. Amma Türkiyənində muəyyən şərtləri var. İlk dövbədə "erməni soyqırımı" məsələsi çıxarılsın. Bundan əlavə ermənilər Türkiyə ərazisi olan Aninin Ermənistana aid olduğunu deyirlər. Butun bu məsələlərə əvvəlcə aydınlıq gətirilməlidir. Yəqin ki, Türkiyə də danışıqlarda bu məsələləri qaldırır və Ermənistan da danışıqlara gedirsə o da bir başqa məsələdir.
- Azərbaycan-Ermənistan, Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin normallaşmasına Rusiyanın münasibəti necədir?
- Ümumiyyətlə Rusiya ilə bağlı mövcud əlaqələr yeni mərhələdədir. Belə ki, son günlər Rusiyada yaşayan azərbaycanlılara qarşı sərt addımlar atırlar və azərbaycanlıları incidirlər. Əlbəttə ki, Azərbaycan da öz iradlarını Rusiya rəhbərliyinə çatdırır ki, bu qebuledilməz addımlardır. Bu mənada deyirəm ki, Azərbaycan və Rusiya münasibətləri yeni və daha fərqli mərhələdədir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Rusiya Ukrayna ilə müharibədə bütün sərhədləri bağladığı üçün Azərbaycan vasitəsilə həm qərbə, həm cənuba, çıxış əldə etmək Rusiya üçün çox vacibdir. Baxmayaraq ki, "Araz" dəhlizi var, Rusiya istəyər ki, Zəngəzur dəhlizi də onun nəzarəti altında olsun. Zəngəzur dəhlizini tikmək texniki baxımdan o qədər də çətin deyil. 2 km tikmək, dəmir yaxud avtomobil yolu etmək olar. Amma söhbət texniki baxımdan yox siyasi baxımdan təhlükəsizliyi qorumaqdan gedir. Yükləri qorumaq olar. Bəs sərnişinləri kim qoruyacaq? Ona görə 8-ci bəndə əlavəyə görə təhlükəsizliyi Rusiya sərhədçiləri təmin edəcək.
- Bu geosiyasi oyunlar fonunda Zəngəzur dəhlizinin açılması nə qədər real görünür?
- Mən belə başa düşürəm ki, bu bugün realdır. Amma ilk növbədə gərək Ermənistan höküməti bunu tam şəkildə qərara alsın. Təbii ki, burda İran faktoru da var. Çünki İran istəyər ki, Araz dəhlizi daha geniş istifadə olunsun. Çünki İran istəyər ki, böyük yüklər onun ərazisindən keçsin. Bu, həm strateji, həm də maliyyə baxımından önəmlidir.
Ona görə, düşünürəm ki, İran tam şəkildə alqışlamayacaq ki, Zəngəzur dəhlizi açılsın. Amma nəzərə almalıyıq ki, ortada Türkiyə faktoru, Rusiyan faktoru var. Həmçinin gərək Azərbaycan təzyiq göstərsin ki, Ermənistanın rəhbərliyi bu qararı qəbul etsin ki, biz bu dəmir yaxud avtomobil yolunu tikək. Bütün bunlardan əlavə burda Ermənistanın daxili problemləri də rol oynayır. Yeganə, orada daxili problemi də var. Ona görə onlar bu məsələyə daha ehtiyyatlı yanaşırlar. Çünki əmindilər ki, Ermənistan əhalisi bunu heç vaxt qəbul etməyəcək. Mən Zəngəzur dəhlizinin açılmasına ona görə pozitiv baxıram ki, əgər Ermənistan rəhbərliyi düzgün ölçüb biçsə, bu onların büdcəsinə də xeyir edəcək.
Ayhan
14:22 09.07.2025
Oxunuş sayı: 854
