İsraillə İran arasında 12 günlük müharibə: Nüvə savaşının astanasında idik...
İran Prezidenti Məsud Pezeşkian Malayziyanın baş naziri Ənvər İbrahimlə telefon danışığı zamanı bildirib ki, İsrail atəşkəs rejimini pozmazsa, İran da ona əməl edəcək.
"Əgər İsrail atəşkəs rejimini pozmazsa, İran da onu pozmayacaq. Biz dialoq aparmağa və İran xalqının qanuni hüquqlarını danışıqlar masasında müdafiə etməyə hazırıq", - Prezidentin mətbuat xidməti onun sözlərini təqdim edib.
Məlum olduğu kimi, İsrail və İran atəşkəs barədə razılığa gəliblər. Bu prosesdə ABŞ-nin ciddi rolu olub. Həmçinin istisna deyil ki, “səhnə arxasında” Türkiyə də müəyyən diplomatik səylər ortaya qoyub.
Məsələ burasındadır ki, ABŞ ilk vaxtda bu müharibəyə qarşı idi. Xəbərdarlıqlara rəğmən, İsrail savaşı başlatdı. Təl- Əvivin növbəti planı Vaşinqtonu da savaşa çəkmək idi. İranın ABŞ-nin Qətər və İraqdakı bazalarına zərbələri buna yol aça bilərdi. Amma Ağ Ev məntiqli və təmkini davrandı.
ABŞ başa düşdü ki, İrana cavab versə, müharibəyə qoşulacaq və beləliklə İsrailin oyununa getmiş olacaq. Belə ki, İsrailin bir neçə məqsədi var. Birincisi, İranı zəiflətmək. İkincisi, rəsmi Tehranın nüvə ambisiyasından əl çəkməsi. Üçüncüsü, İranda rejim dəyişikliyi.
ABŞ-nin müharibəyə müdaxiləsi nələrə səbəb ola bilərdi? Birincisi, İranda hakimiyyətə qarşı etiraz artacaqdı. İkincisi, İran rejiminin dəyişmə ehtimalı artacaqdı. Üçüncüsü, müharibə genişlənəcək və uzanacaqdı. Dördüncüsü, Çin də böyük ehtimalla savaşa qoşulacaqdı.
ABŞ-nin müharibəyə qoşulması ilə İsrail “yaxasını kənara çəkəcək”di.
Vaşinqton bütün bunları nəzərə alaraq atəşkəsi təmin etdi. Böyük ehtimalla ABŞ Prezidenti Donald Tramp hansısa formada İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahuya “gözünü ağardıb” və onu dəstəkləməyəcəyini bildirib.
Əslində atəşkəs vaxtında verilmiş qərar idi. Əks halda üçüncü dünya müharibəsi başlaya, nüvə silahı tətbiq edilə bilərdi.
İsraillə müharibə İrana sərf etmir. Rəsmi Tehran uzunmüddətli savaşa hazır deyil. Nəzərə almaq lazımdır ki, onun müttəfiqlərindən biri- Rusiya İrana kömək edəcək imkana malik deyil, Çin isə müharibə istəmir. Üstəlik, Qərb dövlətlərinin İrana sanksiyaları gücləndirmək ehtimalı var.
Bu mənada mümkündür ki, İsrail yeni hücum əməliyyatı həyata keçirənədək İran da atəşkəsə riayət edəcək. İsrailin isə atəşkəsi pozmaq ehtimalı var. Lakin bu, ABŞ-la ciddi ziddiyyətə səbəb ola bilər. Fikrimcə, Netanyahu buna getməyəcək.
Kənan Novruzov
10:45 25.06.2025
Oxunuş sayı: 821
