Hindistan və Pakistan arasında artan gərginlik
2025-ci ilin aprel ayında Hindistan və Pakistan arasında artan gərginliyin əsas səbəbi, 22 aprel tarixində Hindistanın Cammu və Kəşmir bölgəsində yerləşən Pahalgam şəhərində baş vermiş terror hücumudur. Hücum nəticəsində 26 nəfər, o cümlədən 25 hindistanlı və 1 Nepal vətəndaşı həlak olub, 17 nəfər isə yaralanıb.
Hindistan hökuməti hücumu Pakistan mənşəli silahlı qruplarla əlaqələndirib və bu səbəbdən Pakistanı dolayısı ilə məsuliyyətli hesab edib. Cavab olaraq, Pakistan vətəndaşlarına verilmiş bütün vizaları ləğv edib və onların ölkəni tərk etməsini tələb edib;
Pakistanla yeganə quru sərhəd keçidini bağlayıb;
1960-cı ildə imzalanmış Hindus Suları Müqaviləsini dayandırıb;
Pakistanlı diplomatları ölkədən çıxarıb və öz diplomatlarını geri çağırıb.
Pakistan hökuməti Hindistanın ittihamlarını rədd edib və hücumu “saxta bayraq əməliyyatı” adlandıraraq Hindistanın daxili siyasətində istifadə edildiyini bildirib.
Pakistanın cavab tədbirləri aşağıdakılardır:
Hindistan vətəndaşlarına verilmiş vizaları ləğv edib və onların ölkəni tərk etməsini tələb edib;
Hindistan hava yolları üçün hava məkanını bağlayıb;
Bütün ikitərəfli ticarəti dayandırıb;
1972-ci ildə imzalanmış Simla Sazişini dayandırıb.
Pakistan təkcə Şimla deyil, həm də Daşkənd Bəyannaməsindən imtina etməyi düşünür.
Hindus Suları Müqaviləsi (İngiliscə: Indus Waters Treaty) 1960-cı ildə Hindistan və Pakistan arasında imzalanmış su paylaşımı sazişidir. Bu müqavilə, Hind çayı hövzəsindəki altı əsas çayın istifadəsini tənzimləyir və iki ölkə arasında su resurslarının bölüşdürülməsini təmin edir.
Müqavilənin müddəaları aşağıdakılardır:
Qərb çayları – Hind, Cəlum və Çənab çayları Pakistanın istifadəsinə verilib;
Şərq çayları – Ravi, Beas və Sutlej çayları Hindistanın istifadəsinə verilib;
Hər iki ölkə, digər tərəfə ayrılmış çaylardan müəyyən şərtlərlə istifadə edə bilər, məsələn, suvarma, enerji istehsalı və s.
Müqavilənin icrasına nəzarət etmək üçün Daimi Hindus Komissiyası yaradılıb və mübahisələrin həlli üçün arbitraj mexanizmi nəzərdə tutulub.
2 iyul 1972-ci ildə Hindistan və Pakistan arasında Simla şəhərində (Hindistanın Himachal Pradesh ştatında) imzalanmış ikitərəfli razılaşmadır. Bu saziş, 1971-ci il Hindistan–Pakistan müharibəsi və onun nəticəsi olaraq Banqladeşin müstəqilliyi fonunda baş verib. Simla Sazişi Hindistan və Pakistan arasında gələcək münaqişələrin qarşısını almaq, Kəşmir məsələsində barış və dialoqun bərqərar olunması, və 1965 və 1971-ci illərdəki müharibələrdən sonra sülh şəraitində yaşamaq məqsədilə imzalanmışdı.
Sazişin əsas müddəaları:
1.Mübahisələrin sülh yolu ilə həlli tərəflər hər hansı problemi beynəlxalq vasitəçilər olmadan, birbaşa danışıqlar yolu ilə həll edəcəklərinə razılaşdılar;
2.Kəşmir bölgəsindəki o vaxtkı atəşkəs xətti “Nəzarət xətti” (LoC) kimi tanındı. Bu, rəsmi sərhəd sayılmasa da, faktiki bölünmə xətti kimi qəbul edilir;
3.İki ölkə arasında ticarət, diplomatik münasibət və humanitar sahələrdə əlaqələrin normallaşdırılması hədəfləndi.
Kargil müharibəsi (1999) və son dövrlərdə baş verən terror hücumları bu sazişin praktiki təsirini zəiflətmişdi.
Hindistan və Pakistan arasında 1965-ci il Hindistan–Pakistan müharibəsindən sonra 10 yanvar 1966-cı ildə Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə imzalanmış sülh razılaşmasıdır.
1.Hərbi əməliyyatların dayandırılması və qoşunların 5 avqust 1965-ci il tarixindən əvvəlki mövqelərə geri çəkilməsi.
2.Diplomatik münasibətlərin bərpası və qarşılıqlı əməkdaşlığın artırılması.
3.Mübahisələrin zor tətbiq edilmədən, dinc və danışıqlar yolu ilə həll olunması.
4.Müharibənin nəticəsində tutulan ərazilərin qaytarılması.
10:08 25.04.2025
Oxunuş sayı: 849
