Bağanıs Ayrım faciəsi – yandırılmış kəndin yandırılmış yaddaşı
1990-cı il martın 23-dən 24-nə keçən gecə Azərbaycan tarixinin ən faciəli səhifələrindən biri yazıldı. Qazax rayonunun sərhəddində yerləşən Bağanıs Ayrım kəndi erməni silahlı qüvvələrinin qəfil və amansız hücumuna məruz qaldı. Bu hücum nəticəsində kənd təkcə fiziki olaraq deyil, mənəvi olaraq da yerlə-yeksan edildi. Həmin gecə Bağanıs Ayrım kəndi təkcə yandırılmadı — orada insanlıq, vicdan, mərhəmət də odlara qalandı.
Gecə saatlarında həyata keçirilən bu planlı terror aktı zamanı kənddə kütləvi qırğın törədildi. Silahlı erməni birləşmələri qadın, uşaq, qoca demədən insanları vəhşicəsinə qətlə yetirdi. Yeddi nəfər kənd sakini ocağa atılaraq diri-diri yandırıldı, iki nəfər isə güllələndi. Əsliyevlər ailəsinin beş üzvü işgəncələrlə öldürüldükdən sonra üstlərinə benzin tökülərək yandırıldı. 75 yaşlı Dədəş Əsliyev və 1923-cü il təvəllüdlü həyat yoldaşı Pakizə Əsliyeva kimi yaşlı insanlar, eləcə də sadəcə 39 günlük körpə Hafiz Adıgözəlov — bir beşikdə məsum halda yatan körpə belə bu vəhşilikdən qurtula bilmədi.
Həyətdəki ot tayasına atılaraq diri-diri yandırılan Alməmməd Məhərrəmovun taleyi isə insanlıq tarixində utanc səhifəsi kimi qalır. Hücum zamanı kənddə növbə çəkən milis əməkdaşı Məcid Məmmədov vəhşicəsinə güllələndi, iki nəfər isə odlu silahla ağır yaralandı.
Ümumilikdə, 17 ev qumbaraatanla dağıdıldı, 11 ev isə qarət olundu. Kənd tamamilə yandırıldı və əhalisi məcburən köçkünə çevrildi. Bu hadisə təkcə bir qətliam deyil, Azərbaycanın tarixində erməni vəhşiliyinin açıq sübutu, beynəlxalq ədalətsizliyin və sükutun utanc dolu təzahürü idi.
Bağanis Ayrım kəndi Ermənistan tərəfindən işğal edilən və tamamilə yandırılan ilk kənd kimi tarixə düşdü. Bu hadisə Azərbaycanın milli yaddaşında təkcə bir qırğın deyil, həm də etnik təmizləmənin və insanlıq əleyhinə cinayətin simvoluna çevrildi. O gecə sadəcə insanlar deyil, eyni zamanda evlər, xatirələr, uşaqlıq xəyalları, illərin zəhməti yandı və külə döndü.
Bu gün biz şəhidlərimizi ehtiramla yad edirik. Unutmuruq və unutmayacağıq. Bağanıs Ayrım faciəsi – xalqımızın qan yaddaşına yazılmış bir yanıq səhifədir. O səhifə isə hər zaman bizə bir şeyi xatırladır: bu torpaqlar zəfərlə yox, qanla qorunur.
Ayhan Ağarzayev
14:55 24.03.2025
Oxunuş sayı: 933
