“Suriya açar dövlətdir və Rusiya bu imkandan yan keçməyəcək” – Ekspert
Rusiya nümayəndə heyətinin Suriyanın yeni hakimiyyəti ilə görüşü və Kremlin bu əlaqələri mühüm hesab etməsi bölgədəki geosiyasi proseslər baxımından maraqlı məqamları ortaya qoyur. Suriyadakı hakimiyyət dəyişikliyi fonunda Moskvanın bu ölkə ilə münasibətlərini davam etdirməkdə israr etməsi, həm hərbi, həm də iqtisadi maraqlarla bağlıdır.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən politoloq Tofiq Abbasov bildirib ki, Suriya və Rusiya arasında əlaqələr tarixən sıx olub. Onun sözlərinə görə, keçmişdə Rusiya (Sovet İttifaqı) Suriyada həm hərbi, həm də iqtisadi sahədə güclü mövqelərə malik idi. Dəməşq və Hələb şəhərlərində konsulluqlar, hərbi bazalar və iqtisadi nümayəndəliklər fəaliyyət göstərirdi. Siyasi və hərbi əməkdaşlıq çərçivəsində böyük müqavilələr imzalanmışdı. Lakin zamanla Suriyada baş verən siyasi və hərbi gərginliklər bu əlaqələri zəiflədib.
Ekspertin fikrincə, Suriyanın keçmiş prezidenti Bəşər Əsədin hakimiyyətdən getməsindən sonra müxtəlif proqnozlar səsləndirilirdi ki, Rusiya Suriyadan çəkilməli və hərbi bazalarının fəaliyyətini dayandırmalıdır: “Xüsusilə Tartus limanı və Xmeymim aviabazasının gələcək taleyi ilə bağlı müzakirələr aparılırdı. Ancaq Moskva diplomatik çeviklik nümayiş etdirərək Suriyanın yeni hökuməti ilə əlaqələri davam etdirmək niyyətindədir. Suriya Rusiyanın strateji maraqları üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir və Moskvanın bu ölkədə qalmaqda maraqlı olması təəccüblü deyil”.
Politoloq qeyd edib ki, Suriyada Rusiyaya qarşı ümumi müsbət münasibət mövcuddur: “Keçmişdə bir çox suriyalı mütəxəssis SSRİ-də, o cümlədən Bakıda ali təhsil alıb və bu faktor iki ölkə arasında münasibətlərin bərpası üçün zəmin yaradır. Digər tərəfdən, Rusiya hazırda Afrika qitəsində fəallığını artırır və Suriya bu kontekstdə mühüm tranzit mərkəzinə çevrilə bilər. Politoloq hesab edir ki, əgər Tartus limanı Moskvanın nəzarətində qalarsa, bu, Rusiyanın Afrika ilə ticarət və logistika əlaqələrində strateji üstünlük əldə etməsinə imkan verəcək”
Ekspert bildirib ki, Rusiya Suriyanı həm də investisiya baxımından cəlbedici hesab edir: “Suriya zəngin neft və nadir metallar ehtiyatlarına malikdir. Moskva Suriyada iqtisadi mövqelərini gücləndirmək, infrastruktur və bərpa layihələrində iştirak etmək üçün bu imkanlardan istifadə etməyə çalışır. Qərb ölkələri, xüsusilə ABŞ, Avropa İttifaqı (Aİ) və Böyük Britaniya Yaxın Şərqdə aktiv fəaliyyət göstərdiyi üçün Rusiya bu bölgəni diqqətdən kənarda qoya bilməz. Moskvanın Suriyada qalmaq qərarı bölgədəki geosiyasi balansın qorunmasına və Rusiyanın maraqlarının müdafiəsinə xidmət edir”.
Tofiq Abbasov qeyd edib ki, Rusiya Suriyada yalnız hərbi varlığı ilə deyil, həm də investor kimi iştirak etməyə çalışır: “Ölkədə dağıntılar çox olduğu üçün bərpa proseslərində Rusiya şirkətləri fəal iştirak etməyə maraqlıdır. İnvestisiya yatırımı baxımından sabitlik əsas şərt olsa da, Moskva yeni hökumətlə siyasi dialoqun qurulmasını və qarşılıqlı maraqların qorunmasını vacib hesab edir.Rusiya diplomatiyasının çevik mövqe sərgiləməsi Suriyanın yeni hakimiyyəti ilə əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar aça bilər. Moskva Astana formatında Türkiyə və İranla birgə regional koordinasiyanı bərpa etməyə də maraqlıdır. Artıq İran nümayəndələri də Suriyaya səfərlər edirlər və bu, bölgədə yeni bir diplomatik mərhələnin başlaya biləcəyini göstərir”.
Onun sözlərinə görə, Suriya regionda “açar dövlət” rolunu oynayır və burada sabitliyin təmin edilməsi həm geosiyasi, həm də iqtisadi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Rusiya, İran və Türkiyənin birgə fəaliyyəti bu ölkədə yeni siyasi formatın formalaşmasına töhfə verə bilər: “Hər halda, Moskva Suriyada mövqelərini qorumaq və yeni hökumətlə əməkdaşlıq perspektivlərini dəyərləndirmək üçün aktiv siyasət yürütməkdə davam edir”.
Gültac Mehdizadə
23:49 29.01.2025
Oxunuş sayı: 6358
