20 Yanvar: Azadlıq uğrunda qanla yazılmış tarix

20 Yanvar, Azərbaycan xalqının müstəqillik mübarizəsi yolunda atdığı ən böyük addım və eyni zamanda ümumxalq hüzn günüdür. Bu gün, 1990-cı ildə Sovet İttifaqının Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi hərbi təcavüzün nəticəsi olaraq, çoxsaylı günahsız vətəndaşın həyatını itirməsinə və ağır yaralanmasına səbəb olmuşdur. 20 Yanvar hadisəsi yalnız bir faciə deyil, həm də Azərbaycanın müstəqillik yolundakı mübarizəsini əzmkarlığını, xalqın iradəsini və fədakarlığını simvolizə edən bir tarixdir.

Sovet İttifaqının hakimiyyəti altındakı Azərbaycan 1980-ci illərin sonlarından başlayaraq müstəqillik hərəkatını gücləndirirdi. Sovet rejimi bu prosesin qarşısını almaq və xalqın iradəsini sındırmaq məqsədilə Bakıda və digər şəhərlərdə repressiyalara başlamışdı. 1990-cı ilin yanvarında isə Sovet rəhbərliyi Azərbaycanın müstəqillik və azadlıq tələblərini boğmaq üçün Bakıya hərbi qüvvələr göndərdi. Bakıda baş verən qanlı 20 Yanvar hadisəsi insanın törədə biləcəyi vəhşilikdə bir qırğın deyildi. Sanki həmin gün insanlığını, mənliyini itirmiş ordu Bakıya girmişdi. Bu qırğın tək Azərbaycan xalqına qarşı deyil, ümumi insanlığa qarşı törədilmiş bir qırğındır. Sovet qoşunları gecə şəhərə soxulub mülki vətəndaşlara qarşı güc tətbiq edərək, çoxsaylı insanın ölümünə və yaralanmasına səbəb oldular.

Bu qanlı hadisə Azərbaycan xalqının müstəqillik mübarizəsi yolunda ən böyük addımlardan olmaqla yanaşı, həm də xalqın azadlıq yolunda verdiyi əzabların simvolu oldu. 20 Yanvar hadisəsi Sovet rejiminin Azərbaycandakı totalitar siyasətinin göstəricisi olmaqla yanaşı və həm də dünya birliyinə, xalqların öz müqəddəratını təyin etmək hüququnu və azadlıq arzusunu bir daha nümayiş etdirdi. Bu faciə xalqın mübarizə ruhunun heç vaxt sönməyəcəyini göstərdi.

20 Yanvar şəhidləri Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda verdikləri qanlı qurbanlarla, müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulmasında böyük rol oynadılar. Onların canı bahasına əldə edilən azadlıq müstəqil Azərbaycan Respublikasının təməlini qoydu. Bu gün, hər il 20 Yanvar hadisəsini xatırlayaraq həm şəhidlərimizin xatirəsini yad edir, həm də müstəqilliyimizin üçün nələri qurban verdiyimizi bir daha yada salırıq. 

20 Yanvar hadisəsinin əhəmiyyəti, yalnız Azərbaycan xalqı üçün deyil, bütün dünya xalqları üçün böyük bir dərs təşkil edib və etməlidir. Bu hadisə göstərdi ki, müstəqillik və azadlıq uğrunda mübarizə, xalqın vətəninə olan sevgisi və bağlılığı ilə hər zaman qalib gələcəkdir. 20 Yanvar həm də xalqın gücünü və iradəsini simvolizə edən bir gündür. Bu günün təkrarı, Azərbaycanın tarixində müstəqilliyin simvolu və şəhidlərin əzəmətinin yaşadılacağı bir ənənəyə çevrilib.

Crossmedia.az saytı olaraq 20 Yanvarla bağlı Azərbaycanın ictimai-siyasi xadimlərinin fikirlərini təqdim edirik:

Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə qanlı faciə ilə bağlı fikirlərini bölüşüb:

“20 Yanvar faciəsi Azərbaycan tarixinin həm qanlı səhifəsi, həm də xalqımızın qəhrəmanlıq salnaməsidir. Bu gün azadlıq uğrunda mübarizədə xalqımızın canından belə keçməyə hazır olduğunu bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Totalitar Sovet rejimi Azərbaycanda xalqa və demokratik proseslərə qarşı qəsd edərək öncədən planlaşdırılmış cinayət törətdi. Yanvarın 21-də Moskvada yaşayan Heydər Əliyev  həyatını riskə ataraq ailəsi ilə birlikdə Azərbaycanın Daimi Nümayəndəliyinə gəldi və xalqla həmrəy olduğunu bəyan etdi. 1990-cı ilin noyabrında isə Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi  ilə Naxçıvan Ali Məclisində 20 Yanvar faciəsinə siyasi-hüquqi qiymət verən ilk qərar qəbul edildi. Bu mühüm sənəd, xalqımızın tarixində yeni bir mərhələni təcəssüm etdirirdi. 20 Yanvar gecəsi Azərbaycan övladları qəhrəmanlıq salnaməsinə parlaq bir səhifə yazdılar. Faciədən 35 il keçməsinə baxmayaraq, xalqımız həmin müdhiş gecənin ağrısını unutmur, vəhşiliyi törədənlərə dərin nifrətini ifadə edir. Hər il yanvarın 20-də dövlət səviyyəsində şəhidlərimizin xatirəsi yad edilir, tədbirlər həyata keçirilir”.

BDU-nun dosenti, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ələmdar Şahverdiyev 20 Yanvarla bağlı bildirib:

“1990-cı il 20 Yanvar tarixi, Azərbaycan xalqının yaddaşında dərin izlərlə qalan parlaq səhifələrdəndir. Ona görə parlaq deyirəm ki, həmin tarix Azərbaycan xalqının azadlıq və müstəqillik uğrunda apardığı mübarizənin simvoludur. Həmin tarix, həmçinin Azərbaycan xalqının öz torpaqları uğrunda mübarizəyə qalxması, eyni zamanda ərazisinin qorunması üçün bütün varlığını sərf etməyə hazır olduğunun göstəricisidir. 1980-ci illərin sonu 1990-cı illərin əvvəllərində SSRİ tabeliyində olan heç bir xalq Azərbaycan xaqı qədər azadlıq uğrunda mübarizə aparmırdı. Baxmayaraq ki, SSRİ rəhbərliyi vəd vermişdi ki, Azərbaycan ərazisində heç bir hərbi əməliyyat olmayacaq, Bakıya 20 Yanvar gecəsi, ətrafında yerləşdirilən qoşun hissələri 4 tərəfdən hücum etdilər. Azərbaycan xalqı əvvəlcədən bu narahatlığı hiss edirdi, Bakı şəhərinə gələn bütün yollarda barikadalar qurulmuşdu və 60 hərbi hissənin 34-ü blokadaya alınmışdı. 20 Yanvar hadisəsinə qətliam yox, soyqırım da deyə bilərik, çünki silahsız insanlar zirehli texnikalarla öldürüldü və xeyli insan yaralandı”.

Ayhan Ağarzayev