Qəhvəyi mərmər bağacığı məhsuldarlığa ciddi təhlükə yaradır
Respublikamızın bir çox bölgələrində kənd təsərrüfatı sektorlarına təsərrüfat əhəmiyyətli dərəcədə zərərverici həşəratların təhlükəli yeni dalğa yaradan, Azərbaycan Respublikasında daxili karantin sıtatusunda yer almış, Qəhvəyi mərmər bağacığı - Halyomorpha halys Carl Stal,.1855 sürətlə yayılmağa başlayıb. Bir çox sayitlərin ədəbiyyat məlumatlarına əsasən bu zərərverici həşəratlar təqiribən üçü yüz bitki növü ilə qidalanma potensiyalına malikdirlər. Onlar qidalandığı bitkilərin yarpaq, meyvə və gövdə hissələrinə ciddi ziyan vurur, nəticədə məhsuldarlıq əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Mütəxəssislər bildirirlər ki, bağacığın yayılmasında təkcə məhsul itkisinə deyil, həmçinin fermerlərin iqtisadi zərərlərinə səbəb ola bilirlər. Artıq bir sıra bölgələrdə bu həşəratın təsiri ilə bağlı həyəcan təbili çalınır və onların qarşısını almaq üçün xüsusi tədbirlərin görülməsinə başlanmışdır.
Bu barədə Bitkilərin mühafizəsi və inkişafının təmin edilməsi şöbəsinin-Şöbə müdiri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aqil Qasımov Crossmedia.az -a açıqlamasında bildirib:
Son
illərdə regionda yayılmaqda olan Qəhvəyi mərmər bağacığı bir çox bitkilər üçün təhlükəli
potansiyal zərərverici həşəratlardan biridir.
Qeyd etdiyimiz kimi bu həşəratlar 300-dək bitki növü ilə qidalanır, qidalandığı bitkilərdə kütləvi sürətdə sirayətləndikləri təqdirdə onların məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə azalmasında yüksək dərəcədə rol oynamış olurlar:
“Qəhvəyi mərmər bağacığı həm yetkin, həm də sürfə mərhələsində
bitkilərin yarpaqlarının, cavan budaqlarının və meyvələrinin şirəsini sorurlar.
Bu da bitkilərin normal inkişafını pozmuş olur, beləliklə meyvələrin səthində
nekroz əmələ gətirir, məhsulun əəmtə keyfiyyətini aşağı salmış olur və həmçinin
bitkilər normal inkişafından qalmış olur.”
Ekspert qeyd edir ki, zərərverici həşərat xüsusilə
sitrus meyvələri, üzüm, xurma, qarğıdalı, fındıq və s. kimi bitkilərin məsuldarlıqlarına
ciddi fəsadların baş verməsinə səbəb olurlar:
Bizə məlum olduğu kimi “məsələn, fındıq bağlarında bu
həşəratlar meyvəni sütül dövründə kütləvi surətdə sirayətlənib zədəldikləri təqdirdirin
nəticəsində ləpə inkişaf etmir. Bu səbəblərə görə, Gürcüstanda 2016-cı ildə məhz
fındıq sahələrində məhsuldarlıq 80 faizə qədər azalmışdır".
Onun sözlərinə görə, zərərverici hşərat hazırda Türkiyə
və Rusiyanın cənub bölgələrində də yayılıb və sərhədyanı ərazilərdəki bitkilər
üçün potensial təhlükə yaradır.
A.Qasımov şəxsi təsərrüfat, fermer sahiblərinə xəbərdarlıq
edir ki, hal-hazırda payız və qış dövründə bağacığın qışlama yerlərinə xüsusi
diqqət yetirilməlidir:
“Bu zərərverici qaranlıq, qapalı yerlərdə — taxta yığınlarında, anbarlarda, evlərin damında və mebellərin arxasında əsasən kütləvi şəkildə sığınırlar. Həmin yerlərin mütəmadi yoxlanılması, tozsoran və ya mexaniki vasitələrlə zərərvericilərin toplanaraq məhv edilməsi vacibdir".
Müsahibimiz ələlxüsusən, şəxsi təsərrüfat, fermer sahiblərinə şəxsi diqqət nəzərlərinə çatdırmaq istəyir ki, təkçə payız-qış aylarında deyil ümumiyyətlə zərərli orqanizmlərə qarşı mütamadi diqqətli olmalıdırlar, erkən yaz aylarında həytyanı sahələrində, fermer təsərrüfatlarında inteqrir mübarizə başlanmalı ilk öncə quruyub üzərində qalmış yarpaq, meyvə, qırılıb qalmış budaq və ya tamamilə qurumuş ağac kol bitkilərini kökündən çıxararaq və həmçinin alaq otlarını sahədən təmizləyib kənar yerdə məhv etdikdən sonar tumurcuqlar şişmədən öncə bitki növünə və yaşına əsasən bordo məhlulunun faizi (%) hazırlanmalı bitkiləri dörd bir yanın gövdədən yuxarı budaqlarına kimi dərman çilənməli sonar yaxşı olar ki sahə həyatyanı sahələrdə belənsin böyük sahələrdə isə aqrotexnika ilə şumlansın,
Yaxşı
olardı ki, hərbir şəxs özü öz doxduru olduğu atalar sözü deyim kimi, fiziki şəxslər
fermer sahibləri, öz təsərrüfatın bitki mühafizəçisi olmalıdır. Mütamadi olaraq
sahələrinə diqqətlə nəzarət etsin hər hansı xoşa gəlməz hallar olanda öz tədbir
görə bilsin bilmədikləri təqdirdə həqiqi bitki mühafizəçisini müraciyyət etsinlər.
İndi sizlərə təqdim edəcəyim Qəhvəyi mərməri bağacıının foto şəkillərini daim yaddaş nəzərlərində saxlasınlar ki, ilkin variant yəni yumurta şəkilində müşahidə olduğu təqdirdə onları yarpaq gövdə və s. olduğu yerdən dağıtmadan bir poşetə yığıb kənarda məhv etsinlər. Zərərverici həşəratlara qarşı kimiyəvi preparatların ən müsbət təsir edici vaxtı yenicə yumurtadan çıxmış sürfə dövrüdür, odur ki, sahələrinizi mütamadi olaraq nəzarətdə saxlanmalı feromen tələlər yerləşdirilməli, təqribən 60-70 faiz yumurtadan yenicə çıxmış sürfələrin, əsasən qidalandığı dövürdə, təcrübəli bitki mühafizəçinin uyğun bildiyi kimyəvi preparatları, sahələrinizə vaxtlı-vaxtında rütübətsiz, yağışsız dövürdə, insturuksiyada, qeyd olunan təsir edici maddədə dozada hazırlayıb tətbiq etsinlər. Əlbəttə ki, mütləq bitki mühafizə qaydalarına riaət etmək zəruridir. Bitki mühafizə qaydalarına riaət edilmədiyi təqdirdə insan və digər istiqanlı canlıların həyatı təhlükə daşıya bilir, dəri yanmaları, baş arğısı, ürək bulanması, zəhərlənmə və hətda ölümlə nəticələnə bilir. Bu da cinayyət məsuliyyətinə səbəb ola bilər. Yetkin Qəhvəyi mərməri bağacığın “Dərmanlama prosesi zərərvericinin uçuş fəallığının azaldığı axşam saatlarında həyata keçirilməlidir. Kimyəvi preparatın instuksiyasına əsasən, təkrar dərman çiləmə tezliyinə diqqət edilməlidir. Fermerlər və təsərrüfat sahibləri Qəhvəyi mərmər bağacığına rast gəldikləri hallarda dərhal regional AQTA -nın Regional Bölmələrinə və Kənd Təsərrüfatı orqanlarına məlumat verilməsini tövsüyə edirik".
Mehriban İbrahimli
20:42 10.10.2025
Oxunuş sayı: 8547
