"Araz yolu iki dövlət arasında göstərilən sahədə əməkdaşlığı dərinləşdirəcək" -AÇIQLAMA
“Zəngəzur dəhlizi məsələsi qarşısında İranın bir neçə seçimi var. Birincisi, sakitcə prosesi izləməli və müdaxilə etməməlidir. İkincisi isə bu prosesə qatılaraq proaktiv oyunçuya çevrilməlidir”.
Bu fikirlər İranın “Tasnim” agentliyinin dərc etdiyi məqalədəndir.
Agentlik İranın indiki mərhələdə Zəngəzur dəhlizinə alternativ marşrut təklif etməsini vacib hesab edir. Bunun üçün Zəngilandan keçərək Culfaya qədər uzanan Araz dəhlizini alternativ kimi təqdim edib. “İran Zəngəzur dəhlizinə alternativ kimi "Araz dəhlizi"ndən ciddi istifadə etməlidir. Qafqazda baş verən hadisələr, zahirən təhlükə kimi görünsə də, İranın tranzit diplomatiyasının canlanmasında dönüş nöqtəsi ola bilər. Əsas odur ki, cəld, ağıllı hərəkət etsin və Amerikanın təsirinə qarşı öz maraqlarını Çin və Rusiya kimi böyük dövlətlərlə uzlaşdırmaq üçün unikal fürsətdən istifadə etsin".
Qeyd edək ki, 2023-cü ilin oktyabrında Bakı və Tehran Azərbaycanı İran ərazisindən keçməklə Naxçıvana birləşdirən yeni marşrutun əsasını qoyub.
Araz dəhlizi kimi tanınan bu cəhd Cənubi Qafqazın geosiyasi mənzərəsində mühüm inkişafdır. Layihə İranın iqtisadi maraqlarına uyğundur və ikitərəfli ticarəti artırmaqla Azərbaycana maliyyə dividentləri təklif edir. Siyasi nöqteyi-nəzərdən marşrut İranın regionda təcrid olunmasından yayınır.
İslam Respublikası Araz dəhlizini Rusiya və Hindistanı İran vasitəsilə birləşdirən Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin (INSTC) mühüm elementi kimi də təqdim edir. Bu, Azərbaycanın yeni avtomobil və dəmir yolu xəttini Orta dəhliz kimi tanınan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu ilə əlaqələndirməkdə maraqlı olduğu bir vaxtdadır.
Crossmedia.az Müsavat.com-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə açıqlama verən Cross Media Təhlil Mərkəzinin analitiki, siyasi şərhçi Mübariz Göyüşlü Araz yolunun istifadəyə verilməsini olduqca vacib hesab edir: “Zəngəzur dəhlizi, yaxud başqa adla desək, "Tramp dəhlizi" çox mühüm siyasi, ticari, nəqliyyat baxımından əhəmiyyəti olan bir nəhəng layihədir. Kimin nə deməsindən, etməsindən asılı olmayaraq da reallaşacaq.
O ki qaldı bu dəhliz açıldıqdan sonra Araz yolu, yaxud Gürcüstandan keçən, keçəcək ticarət-nəqliyyat layihələrinə, bunların mövcudluğu, məncə, hər hansısa maneçilik yaratmır. Araz yolunun istifadəyə verilməsi mümkündür və düşünürəm ki, hətta lazımdır. Azərbaycanla İran bu istiqamətdə çalışmalar həyata keçirməkdədir. Bu prosesi genişləndirmək, bu yol vasitəsilə də ticarət, nəqliyyat-logistika xidmətlərinin həyata keçirilməsi lazımlıdır. Əvvəla, bu yol iki dövlət arasında göstərilən sahədə əməkdaşlığı dərinləşdirəcək, bu yol vasitəsilə digər ölkələrin də bir-birinə bağlanması həyata keçirilə biləcək. Bunun mühüm tərəfi odur ki, ticarət, iqtisadi əlaqələr olduğu yerdə siyasi gərginliklərin, münaqişələrin yaranma ehtimalı azalır. Gərginlikdənsə belə layihələrin gerçəkləşdirilməsi vacibdir. Digər tərəfdən, Azərbaycanı dünyaya bağlayan, bizim ticarət-nəqliyyat əlaqələrimizi genişləndirən nə qədər çox layihə gerçəkləşərsə, işlək vəziyyətdə olarsa, bizim üçün müsbətdir. Çünki Ermənistanı bilmək olmur və olmayacaq da. Düşmənin bizə dost olmasından, bizimlə sıx nəqliyyat-ticarət və s. istiqamətdə əlaqələr qurmasından hər zaman ehtiyatlı, diqqətli olmalıyıq. Bu ermənidir. Bu gün Paşinyan hakimiyyətdən getsə, başqa birisi, radikal ideologiyalı siyasətçi gələrsə, o zaman Zəngəzur dəhlizinin taleyi sual altına düşə də bilər. Bizim hər zaman alternativlərimiz, əlavə imkanlarımız aktiv olmalıdır. O baxımdan, mən şəxsən Araz yolunun istifadəyə verilməsini nəinki mümkün, hətta vacib hesab edirəm.
İrandakı siyasi qüvvələr də Azərbaycana qarşı köklənməkdənsə, Zəngəzur dəhlizinə qarşı çıxmaqdansa, Araz yolunun baş tutmasına və işlək vəziyyətə gəlməsinə çalışarlarsa, daha faydalı nəticələr əldə oluna bilər. Bu yolun reallaşması da mümkündür və düşünürəm ki reallaşacaq da. Reallaşmağı da hər iki tərəfə faydalıdır".
12:07 20.08.2025
Oxunuş sayı: 1293
