Suriyanın taleyi necə olacaq? - ŞƏRH
Son dövrlər Suriyada ciddi dəyişikliklər baş verir. 12 günlük gərgin münaqişə nəticəsində müxalif qüvvələr Dəməşqi ələ keçirib və Bəşər Əsəd şəhəri tərk edib. Bu, Əsəd rejiminin uzunmüddətli hakimiyyətinin sona çatması deməkdir. Bu hadisə, Suriyada davam edən 13 illik müharibənin gedişatını və ölkənin gələcəyini dəyişdirəcək əhəmiyyətli bir mərhələdir.
Türkiyənin Qafqaz Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin (KAFKASSAM) sədri, politoloq Hasan Oktay Suriyanın gələcəyi ilə bağlı böyük gözləntilər və eyni zamanda məyusedici vəziyyətlər olacağını bildirir. Crossmedia.az-a danışan Oktay, Suriyada 13 ildir davam edən qeyri-sabitliyin daha da mürəkkəbləşəcəyini və bu vəziyyətin ciddi problemlərə yol açacağını vurğulayır. Onun fikrincə, Rusiya və İranın Əsəd rejimini dəstəkləmələri lakin lazımi addımları atmadıqları üçün, Suriyada həll yolunun tapılması çətinləşib.
Politoloq, Rusiyanın, İranın və digər güclərin Suriyada keçirdikləri mübarizənin nəticəsində bir az geri çəkildiklərini və bir müddət ortalığın sakitləşməsini gözlədiklərini söyləyir. Buna baxmayaraq, bu ölkələr Suriyada uzunmüddətli həll yolu tapmaq üçün daha da aktivləşməlidir. H.Oktay, Amerika Birləşmiş Ştatları və İsrailin də Suriyada baş verən hadisələri yaxından izlədiyini və bu ölkələrin mövcud vəziyyətdə öz maraqlarını qorumağa çalışdıqlarını əlavə edir. Həmçinin, İsrailin Suriya ilə sərhəd bölgələrində, xüsusilə Hizbullahla əlaqəli silah depolarını hədəf alması təhlükə yaratmaqdadır.
Hasan Oktay, Suriyanın gələcəyi ilə bağlı ən çox məsuliyyət daşıyan ölkənin Türkiyə olduğunu vurğulayır. İndiyə qədər Türkiyə, İran və Rusiyanın müdaxiləsi ilə Astana prosesinə uyğun olaraq hərəkət etməli olsa da, gələcəkdə Türkiyənin Suriyanın torpaq bütövlüyünü təmin etməli və müxalif qrupları birləşdirərək demokratik bir Suriya modeli qurmasına dəstək verməlidir. O, həmçinin, Fırat şəhərinin şərqindəki PKK-nın nəzarətində olan bölgələrə də əməliyyatların həyata keçirilməsini təklif edir.
H.Oktay, Türkiyənin əsas məqsədinin Suriyanın ərazi bütövlüyü və bərabər vətəndaş hüquqları təmin edən yeni bir konstitusiya quruluşu yaratmaq olduğunu qeyd edir. Bu yanaşma, həm də 13 il ərzində Türkiyəyə sığınan 5 milyondan çox suriyalının vətənlərinə qayıtmasına şərait yaratmaq üçün əhəmiyyətlidir. Əks halda, silahlı münaqişələrin daha da böyüyərək, ölkədə ciddi daxili mübarizələrə səbəb olacağı gözlənilir.
Politoloqun fikirlərinə görə, Suriya üçün ideal bir model olaraq Türkiyənin demokratik, müasir və dünyəvi sistemin tətbiqi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu, Suriyadakı problemlərin böyük bir hissəsinin həllinə imkan verə bilər.
Maral Şahverdili
12:46 09.12.2024
Oxunuş sayı: 20219
