İctimai Şuranın sədri həmin biznes sahəsində fəaliyyət göstərən, Agentliklə sıx bağlı olan şəxs idi - Ekspert
Azərbaycan Respublikasında demokratik idarəetmə prinsiplərinin möhkəmləndirilməsi, dövlət fəaliyyətində aşkarlığın və şəffaflığın təmin olunması son illərdə həyata keçirilən institusional islahatların prioritet məqsədlərindən biridir. İctimai iştirakçılığın genişləndirilməsi isə həm qəbul edilən qərarların səmərəliliyinə, həm də dövlət qurumları ilə vətəndaş cəmiyyəti arasında qarşılıqlı etimadın gücləndirilməsinə mühüm töhfə verir. Bu çərçivədə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi də öz fəaliyyətində ictimai nəzarətin gücləndirilməsi, qərarların hazırlanmasında və icrasında müxtəlif sosial qrupların iştirakına şərait yaradılması istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirir.
Məhz bu məqsədlə Agentlik yanında İctimai Şuranın tərkibinin formalaşdırılması üzrə yeni seçki prosesinə start verilməsi son dərəcə əhəmiyyətli addımdır. İctimai Şura dövlət idarəçiliyi ilə vətəndaş cəmiyyəti institutları arasında dialoqun effektiv platforması kimi çıxış edir, qida təhlükəsizliyi sahəsində ictimai rəyin öyrənilməsi, təkliflərin hazırlanması və monitorinqin aparılmasında mühüm rol oynayır. Şuranın yaradılması və fəaliyyətinin təşkili, eyni zamanda, Agentliyin qarşıya qoyduğu strateji məqsədlərin – qida zəncirinin bütün mərhələlərində təhlükəsizliyin təmin olunması, istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi və sahədə şəffaf idarəçiliyin genişləndirilməsi – daha səmərəli şəkildə həyata keçirilməsinə imkan yaradır.
Bu məqsədlə 9 nəfərdən ibarət Seçki komissiyasının yaradılması və onun ilk iclasının keçirilməsi qanunvericilik tələblərinə uyğun olaraq prosesin sistemli və ardıcıl şəkildə həyata keçirildiyini göstərir. Komissiya tərəfindən namizədlərin irəli sürülməsi, qeydiyyat prosedurları, seçkilərin vaxtı və digər təşkilati məsələlərin müzakirə edilərək müvafiq qərarların qəbul edilməsi, seçki prosesinin obyektivliyinə və şəffaflığının təminatına xidmət edir.
Ümumilikdə, Agentlik yanında İctimai Şuranın formalaşdırılması dövlət-vətəndaş əməkdaşlığının genişləndirilməsi, ictimai nəzarət mexanizmlərinin institusional gücləndirilməsi və qida təhlükəsizliyi sahəsində daha açıq, inklüziv idarəetmə modelinin qurulması baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu prosesə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəal qoşulması isə ölkədə sağlam cəmiyyət və təhlükəsiz qida mühitinin formalaşdırılmasına töhfə verəcək əsas amillərdən biri kimi dəyərləndirilir.
Mövzu ilə bağlı Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov Crossmedia.az-la fikirlərini bölüşüb: "AQTA yanında İctimai Şurada ilk seçkilər keçirilən zaman mən həmin prosesdə iştirak etdim və üzv seçildim. Həmin dövrdə ümumən ölkədə ilk ictimai şuraların yaradıldığı il idi. Eyni zamanda həmin il “Azərqaz” və “Azərsu” yanında ictimai şuralara da üzv seçildim. Bu qurumlarda təmsil olunmaqda əsas məqsədim ictimai şuraların real fəaliyyət mexanizmini öyrənmək idi.
AQTA üzrə iki il İctimai Şuranın üzvü olmuşam. Bu müddət ərzində Şuranın iclaslarında qarşılaşdığım əsas çətinlik ondan ibarət idi ki, müzakirələrdə 30% İctimai Şura üzvləri ilə, 70% isə Agentlik əməkdaşları ilə konfrontasiya və fikir toqquşmaları yaşanırdı. Gördüm ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin “mətbəxinə” daxil olmaq, qəbul olunan qərarlar haqqında obyektiv məlumat əldə etmək faktiki mümkün deyil. İctimai Şura tam formal bir qurum kimi fəaliyyət göstərirdi.
Qida təhlükəsizliyi haqqında qanun müzakirə edilərkən məni Agentliyin 9 nəfərlik işçi qrupunun müzakirəsinə çağırdılar. Məndən tələb olunurdu ki, genetik modifikasiya olunmuş yemlərlə qidalanan quş və heyvanların ətində GMO qalığının qaldığını sübut edim. Mən elmi əsaslarla bunun mümkün olduğunu izah etsəm də, onlar bunun əksini iddia edirdilər. Mənim laboratoriya imkanlarım olmadığı üçün bunu texniki olaraq sübut etmək imkanım da yox idi. Bu məsələ ətrafında kifayət qədər gərginliklər yaşandı.
İki il ərzində təkliflərimin heç biri qəbul olunmadı. Məsələn, dönərxanaların fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması, marketlərdə soyuducuların temperatur rejiminə sistemli nəzarət, anbar şəraitinin monitorinqi kimi təkliflərim rədd edilirdi. İctimai Şuranın tərkibində isə əsasən qida sahəsində biznes fəaliyyəti göstərən və Agentlikdən asılı olan şəxslər üstünlük təşkil edirdi. Hətta İctimai Şuranın sədri də eyni şəkildə həmin biznes sahəsində fəaliyyət göstərən, Agentliklə sıx bağlı olan şəxs idi.
Prezident Administrasiyasının nümayəndəsi və bir neçə nisbətən açıq fikirli üzv istisna olmaqla, ümumi mühit konstruktiv əməkdaşlığa uyğun deyildi. İki illik fəaliyyətim ardıcıl gərginlik və nəticəsizliklə müşahidə olundu və mən bu qənaətə gəldim ki, İctimai Şuralar formal xarakter daşıyır və real təsir imkanlarına malik deyil.
QHT sektorunda vəziyyət də olduqca acınacaqlıdır. Bir çox QHT-lər ictimai şuralarda şəxsi maraqlarla iştirak edir: kimisi qohumunun işə düzəlməsinə ümid edir, kimisi qurum daxilində çalışdığı qohumuna dəstək olur, kimisi isə daha ciddi şəxsi məqsədlər güdür. Bu sahədə ciddi islahatlara ehtiyac var".
Birlik sədri həmçinin QHT-lərin Prezidentin ictimai nəzarətə dair çağırışlarına cavab verə biləcək səviyyədə olmadığını bildirib: "Eyni zamanda ictimai şuraların effektivliyi medianın fəaliyyəti ilə birbaşa bağlıdır. İctimai Şura üzvləri gördükləri neqativ halları mediada işıqlandırmaqda ya çətinlik çəkir, ya da bunu etmək istəmirlər. Media dəstəyi olmadıqda isə ictimai nəzarətin təsir mexanizmi tamamilə sıradan çıxır. Mənim mediada aktiv çıxışlarım AQTA tərəfindən sərt narazılıqla qarşılanırdı.
Bu üç illik təcrübədən sonra mən qəti şəkildə qərara gəldim ki, ictimai şuralar hazırkı vəziyyətdə formal qurum kimi qalır və dövlətin ictimai nəzarət haqqında çağırışlarına real cavab vermir. Bu səbəbdən sonrakı illərdə iştirak etmədim və düşünürəm ki, bu sistem islah olunmayınca yenidən iştirak etməyəcəyəm.
İctimai Şuraların effektivliyi üçün əvvəlcə dövlət qurumları öz daxili fəaliyyətini şəffaflaşdırmalı, Şuranı qurumun “mətbəxinə” buraxmalıdır. İkincisi, QHT-lər və media ilə işləyən təşkilatlar ictimai nəzarəti həyata keçirə biləcək qədər müstəqil, peşəkar və açıq fikirli olmalıdır. Bunlar baş vermədikcə ictimai şuralar formal olaraq qalacaq.
Nəticə olaraq, ictimai şuralar lazımi səviyyəyə çatmayınca və dövlət qurumları bu prosesdə səmimi olmayınca, bu mexanizm funksional olmayacaq. AQTQ-da da vəziyyət məhz bu çərçivədədir".
Elmir Heydərli
17:21 28.11.2025
Oxunuş sayı: 1577
