Baytar: "Heyvandan insana keçə bilən bu iki xəstəlik çox təhlükəlidir" -MÜSAHiBƏ
Ev heyvanlarına olan maraq artdıqca onların sağlamlığı və düzgün qidalanması məsələsi də ön plana çıxır. Heyvan sahiblərinin bilməli olduğu bir sıra vacib məqamlar var: düzgün qida seçimi, müntəzəm baytar nəzarəti, parazitlərə qarşı müdafiə tədbirləri və xəstəliklərin profilaktikası. Əks halda, həm heyvanın sağlamlığı təhlükəyə düşə, həm də bəzi xəstəliklərin insana keçmə riski yarana bilər. Bu baxımdan mütəxəssislərin tövsiyələrinə qulaq asmaq və müvafiq qaydalara riayət etmək hər bir heyvan sahibinin məsuliyyəti olmalıdır.
Bu mövzu ətrafında baytar-həkim Rüstəm Əzizov Crossmedia.az-a müsahibə verib.
– Hər növ heyvan üçün pəhriz fərqli olmalıdır?
– Hər növ heyvan üçün qidalanma və pəhriz fərqli olmalıdır deyə bir şey yoxdur. Burada əsas vacib olan məsələ odur ki, yağlılıq, xolesterin az olsun. Çünki bunların həddindən artıq çox olması damarda tıxanma yaradır ki, bu da emboliya deyilən xəstəliyə səbəb olur. Buna görə də pəhriz yeməklərində həmişə hansı heyvan olmasından asılı olmayaraq, tərkibində protein, yağlılıq, eyni zamanda duzluluq az olan yeməklərə üstünlük verilir. Çünki duz da çox olanda kristal şəklində böyrəkdə duzluluq yaratmasına səbəb olur ki, bu da öz növbəsində başqa xəstəliklərin yaranmasına gətirib çıxarır.
– Heyvanlar üçün uyğun qida seçimləri nələrdir?
– Heyvanlar üçün uyğun qida seçimləri dedikdə əsasən onlar üçün hazırlanmış yeməklər, hazır pişik, it, xamyak, hamster, quşlar üçün hazırlanmış yeməklər məsləhət görülür. Çünki ev yeməklərinin tez-tez dəyişdirilməsi onların mədə-bağırsaq sisteminin pozulmasına səbəb olur ki, bu da öz növbəsində qastrit, qastroenterit, eyni zamanda qurdların, parazitlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Bu cəhətdən onlar üçün hazırlanmış yeməklər vermək daha məsləhətlidir.
– Heyvanlardan insana keçən xəstəliklər varmı?
– Heyvanlardan insana keçə bilən ən təhlükəli iki xəstəlik Bartonella və Toksoplazmadır. Bartonella mikroorqanizmlərin içərisində bakteriyalar sinfinə daxildir. Bartonella əsasən pişiklərin insana dırnaq atması nəticəsində yaranır ki, bu da əvvəl inkubasiya dövründə (gizli inkişaf dövründə) özünü göstərmir. Ən azı 15 gün sonra insanlarda bu, göz görmənin zəifləməsi ilə nəticələnir. Toksoplazma xəstəliyi isə yüksək temperatur və bir müddət sonra göz görmənin zəifləməsi, buynuz qişanın zədələnməsi ilə nəticələnir. Eyni zamanda immuniteti həddindən artıq aşağı salması nəticəsində insan əlavə viruslara yoluxma təhlükəsi ilə üz-üzə qalır. Bundan əlavə dəri xəstəlikləri də vardır. Məsələn, qotur və göbələyi misal göstərə bilərik. Bunlar insana yoluxur və sağalması çox uzun müddət tələb edir. Əslində sağala biləcək xəstəlikdir, amma uzun müddət tələb edir və bu da insanda diskomfort yaradır. Çünki yaxınları belə insanlarla az təmasda olmağa çalışırlar. Heyvandan insana keçdiyi kimi, insandan da insana sürətlə yoluxma ehtimalı da çoxdur. Bu cəhətdən dəri xəstəliklərinə qarşı da həmişə mübarizə aparılmalı, bu qaydalara düzgün riayət olunmalıdır ki, belə xəstəliklər yaranmasın.
– Heyvandan keçən xəstəliklərdən qorunmaq üçün heyvan sahibləri nələrə riayət etməlidir?
– Heyvan sahibi bilməlidir ki, heyvanlara iki aylığından etibarən həm daxili, həm də xarici parazitlərə qarşı mübarizə aparılmalıdır. Daxili parazitlərdən biri olan exinakok parazitləri mikroskopik quruluşa malikdir. Eyni zamanda insanların mərkəzi sinir sisteminə qədər irəliləyə bilirlər. Bu da heyvandan insana keçən bir xəstəlikdir. Ona görə də vaxtında, ən azı iki aydan bir gec olmamaq şərti ilə daxili və xarici parazitlərə qarşı mübarizə aparmaq, heyvanlara vaxtında peyvəndin vurulması ən vacib amillərdən biridir.
– Hazırda ən çox rast gəlinən heyvan xəstəlikləri hansılardır və onların qarşısını almaq üçün hansı tədbirlər görülməlidir?
– Hazırda rast gəlinən xəstəliklər sırasında insanlarda olan Coronavirusa bənzər FIP virusu var. Bu, çox təhlükəli virusdur. İki növü var: quru FIP və yaş FIP. Quru FIP virusuna yoluxan heyvan günü-gündən arıqlayır və ildırımvari təsir etdiyi üçün heyvanların ölümünə səbəb olur. Sulu FIP isə bütün orqanların şişməsi ilə, eyni zamanda ağciyərin su gətirməsi ilə nəticələnir. Bu, çox təhlükəli və sağalma ehtimalı çox az olan xəstəliklərdən biri sayılır. 10 pişik və ya itdən 1-i ya 2-si sağala bilir. Buna yaxın xəstəliklərdən biri də Parvovirus xəstəliyidir. Bu xəstəlik qanlı şəkildə ishalla nəticələnir və çox ölümcül təsir edən xəstəliklərdən biridir. Heyvan sağalsa belə, genetik təsiri olur. Balası varsa, balasına yaxud təmasda olduğu digər heyvana keçə bilir. Qeyd edək ki, bu xəstəlik insana yoluxmur. Ancaq heyvanlar üçün çox təhlükəli və sıx görülən xəstəliklərdən biridir. Xəstəliyin qarşısını almaq üçün peyvəndləri vaxtında vurmaq lazımdır. Əgər peyvənd zamanında vurularsa, yoluxma ehtimalı azdır. Yoluxsa belə, ölüm ehtimalı olmur.
– İt və ya pişik insana xəsarət yetirəndə həkimlər isə həmin heyvanın 10–15 gün nəzarətdə saxlanmasını, əgər heyvan bu müddət ərzində ölərsə zərərçəkmişin də ölmək ehtimalı olduğunu bildirirlər. Bu barədə nə düşünürsünüz?
– Əgər o heyvanda quduzluq varsa və insanı dişləyibsə, 10 gün ərzində əgər o it və ya pişik ölürsə, onda onun quduz olmaq ehtimalı daha çoxdur. Heyvan yaşayırsa, arxayın olmaq lazımdır ki, o, quduz deyil. Çünki quduzluğa yoluxmuş heyvanın yaşama müddəti 15–20 gündür.
Fatimə Məmmədova
00:45 15.05.2025
Oxunuş sayı: 718
