Hüquqşünas: “Bütün falçılara cinayət işi açılmalı, bu fəaliyyətlər tamamilə qadağan edilməlidir...”
Son zamanlar sosial şəbəkələrdə fala baxmaq, cadugərlik və oxşar fəaliyyətlər geniş yayılıb. Müxtəlif adlarla təqdim olunan falçılar insanlara gələcəklə bağlı proqnozlar verir, şəxsi həyat, münasibətlər və maddi durumla bağlı “məsləhətlər” təklif edirlər. Bu şəxslərin bir çoxu bu “xidmətlər” qarşılığında müəyyən məbləğdə pul alır və nəticədə böyük kütlələrdən gəlir əldə edirlər.
Cəmiyyətdə bu fəaliyyətlərə münasibət birmənalı deyil: bir tərəfdə falçılığa və cadugərliyə inanan insanlar, digər tərəfdə isə bunun aldadıcı və istismara yönəlmiş fəaliyyət olduğunu düşünənlər dayanır. Belə bir vəziyyət isə suallar doğurur: falçılıq fəaliyyəti qanunla tənzimlənirmi? Bu cür hallara qarşı hüquqi tədbirlər mövcuddurmu?
Hüquqşünas Əkrəm Həsənov "Crossmedia.az"-a açıqlamasında bildirib ki, Mirzə Fətəli Axundzadənin “Dərviş Məstəli şah” əsəri falçılıq, cadugərlik kimi məsələlərin Azərbaycan xalqının həyatında uzun illərdir mövcud olduğunu göstərir. Bu kimi inanc və təcrübələr tarixi və mədəni köklərə söykənir: “İnsanlar bu cür fəaliyyətlərə inanır və buna görə də pul ödəyirlər. Fərqi yoxdur — falçı bu işi evdə, qəzetdə elan vasitəsilə, ya da sosial şəbəkələr üzərindən həyata keçirir. Əsas məsələ insanların bu xidmətə inanması və könüllü şəkildə müraciət etməsidir. Bu səbəbdən, fəaliyyətin həyata keçirildiyi platformanın hüquqi baxımdan xüsusi əhəmiyyəti yoxdur. Qanunvericilikdə isə bu fəaliyyətlərə dair konkret qadağa yoxdur. Dələduzluq anlayışı, əslində etimaddan sui-istifadəni nəzərdə tutur. Əgər biz iddia etsək ki, falçılıq hər zaman insanları aldadır, o zaman bütün falçılara cinayət işi açılmalı, bu fəaliyyətlər tamamilə qadağan edilməlidir. Amma bu, həm hüquqi, həm də ictimai baxımdan mübahisəli məsələdir”.
Müsahibimiz söyləyib ki, əgər dövlət bu işlərə birbaşa müdaxilə etmirsə, o zaman fərdlərin məsuliyyəti artır — insanlar bu məsələlərdə ağıllı, maarifli və tənqidi düşüncəyə sahib olmalıdırlar: “Dövlətin əsas vəzifəsi də insanları bu mövzularda maarifləndirmək, məlumatlandırmaq və sağlam düşüncəni təşviq etməkdir.
Digər tərəfdən, falçılığın, cadugərliyin doğru və ya yalan olmasını elmi şəkildə sübut etmək çətindir. Bu, inanca bağlı bir sahədir. Eyni zamanda, gündəlik həyatımızda müxtəlif mütəxəssislər, analitiklər, hətta iqtisadçılar belə proqnozlar verirlər. Əgər hər bir proqnozu yalan hesab etsək, bu da ədalətli yanaşma olmaz. Buna görə də hesab edirəm ki, dövlət bu məsələlərə birbaşa hüquqi şəkildə müdaxilə etməməlidir. Əsas olan cəmiyyətin maarifləndirilməsi və fərdlərin rasional qərarlar verməyə təşviq olunmasıdır".
Çinarə Tarverdiyeva
12:10 13.04.2025
Oxunuş sayı: 24015
