Ölü dirilir? - Minsk Qrupunu bərpa etmək kimə və nəyə lazımdır?
ATƏT-in Minsk Qrupu (əvvəlki adı ATƏM-in Minsk Qrupu) 1992-ci ildə Ermənistanla Azərbaycan arasında keçmiş Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinə vasitəçilik etmək məqsədilə təsis edilmişdir. Qrupun həmsədrləri olan ABŞ, Fransa və Rusiya onilliklər boyu bu missiyanı həyata keçirmək üçün çalışdıqlarını bəyan etsələr də real nəticələr əldə edilmədi. Münaqişənin dondurulmuş vəziyyətdə qalması, Azərbaycanın ərazilərinin uzun müddət işğal altında saxlanılması və beynəlxalq hüququn pozulmasına göz yumulması Minsk Qrupunun effektivsizliyini açıq şəkildə göstərirdi. Minsk Qrupunun fəaliyyəti ilə bağlı əsas problem onun tərəflərə bərabər yanaşma prinsipini təmin edə bilməməsi idi. Azərbaycanın öz torpaqlarını işğaldan azad etməsinin ortaya qoyduğu reallıqlardan biri də ATƏT-in Minsk qrupunun öz fəaliyyətini dayandırması oldu. Başqa cür desək, bu bədnam formatı Azərbaycan öz qələbəsi ilə faktiki olaraq tarixin arxivinə göndərdi. Keçmiş qrupun keçmiş həmsədrlərinin də bu reallığı qəbul etməkdən başqa yolları qalmadı.
ATƏT-in Minsk qrupunun yenidən canlandırılması indi gündəm xəbərinə çevrilib. Bu barədə politoloq Əliqismət Bədəlov Crossmedia.az saytına danışıb:
"1992-ci ildə yaranan ATƏT-in Minsk qrupu barədə danışmaq artıq lüzumsuzdur. Bu qurum öz fəaliyyətini tamamilə itirib və tarixə qovuşub. Onun əsas məqsədi Azərbaycan-Ermənistan və keçmiş Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə vasitəçilik etmək olsa da, 30 illik fəaliyyəti ərzində öz missiyasını yerinə yetirə bilmədi. Əksinə, işğalçı Ermənistanın tərəfini tutaraq ikili standartlardan əl çəkmədi. Bu səbəbdən də Minsk qrupunun fəaliyyəti Azərbaycan üçün heç bir fayda vermədi",- deyə bildirib.
Ə. Bədəlov müsahibəsində qeyd edib ki, 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı da ATƏT-in Minsk qrupu faktiki olaraq proseslərdən kənarda qaldı. Müharibəni dayandırmaq üçün heç bir ciddi addım atmadı, əksinə, yenə də işğalçıya dəstək göstərdi. Lakin Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi və yenilməz ordumuzun şücaəti sayəsində torpaqlarımız işğaldan azad edildi. Ermənistan kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur oldu və bununla da Minsk qrupu tamamilə fəaliyyətsiz bir quruma çevrildi.
Həmçinin politoloq "2022-ci ildə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova Minsk qrupunun artıq mövcud olmadığını və ABŞ ilə Fransanın Moskva ilə tərəfdaşlıqdan imtina etməsi nəticəsində bu qurumun faktiki olaraq "dəfn edildiyini" bəyan etdi. Azərbaycan da beynəlxalq təşkilatların yerinə yetirmədiyi qərarları özü icra edərək Minsk qrupuna ehtiyac olmadığını sübut etdi. 2024-cü ilin dekabrında Zaxarova bir daha vurğuladı ki, Minsk qrupunun mandatı tükənib və onun yenidən fəaliyyətinə ehtiyac yoxdur", - deyə vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın İrəvandakı səfiri Sergey Kopırkinin Minsk qrupunun ətrafında yaranmış vəziyyətin dəyişdiyini bəyan etməsi müəyyən suallar doğurur. Əslində bu, Moskvanın Ermənistanın Qərbə yönəlməsinə qarşı bir reaksiyasıdır. Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən və müharibədə məğlub olduqdan sonra Ermənistanın Qərbə meyillənməsi açıq şəkildə hiss olunur. Rusiya isə bu prosesdən narahatdır və öz təsir imkanlarını bərpa etməyə çalışır. Minsk qrupunun yenidən gündəmə gətirilməsi də məhz bu strategiyanın bir hissəsi kimi görünə bilər.
Müsahibimiz bildirib ki, xüsusilə, Ermənistan müxalifətinin – Robert Köçəryan və tərəfdarlarının Minsk qrupunun bərpasına çalışması diqqət çəkir. Lakin bu, real görünmür. Minsk qrupunun əsas üzvləri – ABŞ, Rusiya və Fransa artıq bir-birilərinə düşmən mövqeyindədirlər və onların yenidən birlikdə hərəkət etməsi qeyri-mümkündür. Görünür, Kopırkin Minsk qrupunu bir alət kimi istifadə edərək Rusiyanın Ermənistandakı nüfuzunu bərpa etməyə çalışır.
"Maraqlıdır ki, Moskva uzun müddət Minsk qrupunun ölü olduğunu bəyan etdiyi halda, indi onun yenidən gündəmə gətirilməsi niyə baş verir? Bu, Rusiyanın həm Ermənistana, həm də ABŞ-ə təzyiq göstərmək cəhdi kimi görünə bilər. Kreml açıq şəkildə bildirir ki, regional məsələlər yalnız onun şərtləri çərçivəsində müzakirə olunmalıdır", - deyə siyasi şərhçi qeyd edərək, "Lakin bu gün Ermənistan özü də Azərbaycanın torpaqlarını işğal etdiyini etiraf edib və Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamağa hazırlaşır. Belə bir vəziyyətdə Minsk qrupunun hansı məsələdə vasitəçilik edəcəyi sual doğurur. Artıq münaqişə yoxdur, iki ölkə sülh sazişi üçün danışıqlar aparır. Minsk qrupunun yenidən dirçəlməsi üçün heç bir əsas yoxdur", sözləri ilə də fikrini tamamlayıb.
Sonda Ə. Bədəlov bildirib ki , Rusiya bu bəyanatla Cənubi Qafqazda "mən də varam" mesajı verməyə çalışır. Lakin Minsk qrupu artıq tarixin arxivinə qovuşub və onun yenidən bərpası qeyri-mümkündür.
Pərvin Hacıyeva
19:27 10.03.2025
Oxunuş sayı: 1115
