Rusiya-Ukrayna müharibəsindən 3 il keçdi: NƏ DƏYİŞDİ? - ŞƏRH
Bu gün Rusiya-Ukrayna müharibəsinin 3 ili tamam olur. Belə ki, münaqişə 2014-cü ildə Krımın işğalı ilə başlanıb və 2022-ci ilin fevral ayının 24-də Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı hərbi hücumu ilə yeni mərhələyə keçib. Bu hücumla Rusiya ordusu eyni vaxtda Ukraynanın bir sıra bölgələrində, o cümlədən Sum, Çerniqov, Xarkov, Luqansk, Donetsk, Kiyev, Xerson, Nikolayev və Odessa istiqamətlərində hərbi əməliyyatlara başlayıb.
Əsas hədəflərdən biri paytaxt Kiyev olub. Rusiya ordusu şəhərə yaxınlaşsa da, Ukrayna ordusunun çevik taktiki manevrləri və xalqın müqaviməti sayəsində ciddi itkilər verərək geri çəkilib. Kiyev, Çerniqov, Sum və Xarkov vilayətlərində Rusiya ordusu geri çəkilib və Xerson şəhəri Ukraynanın nəzarətinə keçib.
Həmçinin, münaqişə dövründə Buça faciəsi dünya ictimaiyyətinin diqqətini çəkib. Rusiya ordusunun Kiyev vilayətindən çıxarkən törətdiyi müharibə cinayətləri dünya ictimaiyyətini sarsıdıb və Qərbin Rusiyaya qarşı mövqeyini daha da sərtləşdirib.
Son 3 il ərzində isə Ukrayna beynəlxalq dəstəklə ayaqda qalmağı bacarıb. Buna səbəb Qərb ölkələrinin mütəmadi olaraq Kiyevə hərbi və humanitar yardımlar göndərməsi, ABŞ, Avropa İttifaqı və NATO ölkələrinin Ukraynanın müdafiə qabiliyyətini gücləndirmək üçün müxtəlif silah sistemləri təqdim etməsidir.
Bəs Rusiya-Ukrayna müharibəsinin üç ili ərzində baş vermis dəyişikliklər münaqişənin gələcək nəticələrinə necə təsir edə bilər?
Crossmedia.az mövzu ilə bağlı politoloq Hüseyn İbrahimova müraciət edib.
Politoloq ilk olaraq, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin 3 ilinin tamam olduğunu və bu müddət ərzində müharibənin gedişinin 2 böyük ölkənin cəbhəsindən kənara çıxaraq beynəlxalq münasibətlər arenasına qədər yüksəldiyini vurğulayıb: “Məsələnin beynəlxalq mahiyyət kəsb etməsi Rusiyanın bu dövrdə həm Avropadan, həm də digər ölkələrdən sanksiyalarla üzləşməsi ilə bağlıdır. Eyni zamanda, Ukrayna cəbhəsi üçün həm ABŞ-dən, həm də Avropadan hərbi və iqtisadi yardımlar təmin edilib. Bütün bunlar müharibənin beynəlxalq arenaya çıxmasını göstərir”.
Onun sözlərinə görə, bu müddət ərzində hər iki tərəfdən çoxlu itkilər olub: “Proseslərin Ukrayna ərazisində getməsi Ukrayna üçün böyük dağıntılara və qaçqınların çoxalmasına səbəb olub. Bu da insan kapitalının xaricə axını və yerdəyişməsi ilə nəticələnib. Bütün bunlara təfərrüatlı şəkildə baxsaq görərik ki, bu müddət ərzində baş verən proseslər Ukraynanın xeyrinə olmayıb”.
Ekspert həmçinin, hazırda beynəlxalq münasibətlərdə yeni bir tendensiyanın şahidi olduğumuzu bildirib: “Donald Trampın ABŞ-də prezident seçilməsi və Rusiya ilə münasibətləri istiləşdirmək səyləri, Zelenskini diktator adlandırması və onun mövqelərindən geri çəkilməsi üçün mesajlar səsləndirməsi, proseslərin Rusiyanın xeyrinə dəyişmək mərhələsinə qədəm qoyduğunu göstərir. Eyni zamanda, ABŞ-nin bu məsələ ilə bağlı birtərəfli qaydada həll etməsi ilə bağlı addımlar atması da göstərir ki, beynəlxalq səviyyəyə çıxmış bir məsələ beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən deyil, ikitərəfli münasibətlər zəminində həll olunmağa çalışılır. Hətta ABŞ Ukraynanın özünü belə bu məsələdə əhəmiyyətli hesab etmir. Bu tendensiya göstərir ki, Ukraynanın təbii sərvətlər və mineral ehtiyatları zəminində bölüşdürmə məsələsi gedir. Bir gün öncə Rusiya prezidenti Kursk vilayəti üzrə müharibədən əziyyət çəkmiş insanlar üçün vəsaitlərin ayrılması və onların təminatının ödənilməsi ilə bağlı sosial yardım proqramına start verdi. Bu, müharibədən zərərçəkən vətəndaşlarla bağlı sosial yardımların başladığını və müharibənin tərəflər arasında enmə fazasına keçdiyini göstərir”.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, Zelenski ölkəsinin Aİ-yə üzvlük edəcəyi təqdirdə iddialarından əl çəkəcəyini bildirir: “Bu məsələdə Rusiya Prezidentinin rolunun artdığını görürük. Ehtimal ki, yaxın aylarda xüsusən də ABŞ və Rusiya prezidentlərinin görüşü ərəfəsində müharibənin səngiyəcəyinə, xüsusən də ABŞ-Rusiya arasında razılaşmanın olacağına və müharibənin bitəcəyinə şahid olacağıq. Müharibənin bitməsi Ukrayna üçün nə ilə nəticələnəcəyi tam aydın olmasa da, bu danışıqlar zamanı gündəmə gətiriləcək. Ümumilikdə bu, Ukraynanın xeyrinə olan bir mənzərəni əks etdirmir.
Bir çox təhlilçilərə görə, prosesin indiki fazası Avropanın zəiflədilməsi məsələsinə yönəlib. Həmçinin, Rusiya Avropaya ixrac olunan istehlak məhsullarının dayandırılması məsələlərini düşünür. Avropa nə qədər inkşaf etsə də, onun istehlak bazarında Rusiyanın rolu böyükdür. Bu isə yeni mərhələnin başlanğıcını göstərir ki, ABŞ-Rusiya arasında münasibətlərin yeni mərhələsi həm Ukrayna məsələsinin həlli, həm də Avropanın zəifləməsi, avronun kursunun aşağı enməsi və ABŞ-nin mövqeyinin güclənməsi kimi yadda qalan ola bilər”, - deyə o fikrini yekunlaşdırıb.
Nəzrin Salmanova
17:35 24.02.2025
Oxunuş sayı: 10733
