“Sülh Aktı” Cənubi Qafqazda sülhə təhdiddir
Sentyabrın 30-da ABŞ Nümayəndələr Palatasının Xarici Əlaqələr, Hüquq və Maliyyə komitələri tərəfindən "Eskalasiyanın Qarşısının Alınması və Qafqazla Əlaqələrin Təşviqi Aktı" (qısaca PEACE Act - Sülh Aktı) adlı 5632 nömrəli qanun layihəsi təqdim edilib. İlkin həmtəsisçisi konqresmen Qas Bilirakis olan qanun layihəsi respublikaçı konqresmen Darell İssa tərəfindən təqdim edilib. Qanun layihəsinin komitələrdə müzakirələrə çıxarılması üçün vaxt hələ ki, təyin edilməyib. Layihə qanuna çevrilməsi üçün bir neçə mərhələdən keçməlidir.
Crossmedia.az xəbər verir ki, bu qanun layihəsi qanunverici hakimiyyətin indiki və gələcək ABŞ administrasiyalarının Cənubi Qafqazdakı xarici siyasətlərini çərçivələməyi və şəkilləndirməyi qarşısına məqsəd qoyub.
5632 nömrəli layihənin əsas məqsədi Ermənistan və Azərbaycan arasında “əldə ediləcək razılığın və ya sazişin pozulmasının Azərbaycan üçün hansı nəticələrə gətirə biləcəyini” göstərməklə “Ermənistan Respublikasına qarşı yeni (gələcək) təcavüzün qarşısını almaq”dır. Kobud dillə desək sənəd Azərbaycan Ermənistana qarşı güc tətbiq etsə ABŞ-nin Bakıya hansı sanksiyaları və cəzalandırıcı tədbirləri tətbiq edəcəyini göstərir. Eyni zamanda, Ermənistanın Azərbaycana qarşı mümkün təcavüzü və ya əldə edilmiş razılıqlardan çıxması halı nəzərdən belə keçirilmir.
Erməni lobbisini bu qanun layihəsini hazırlamağa sövq edən bir neçə məqam var:
- Erməni lobbisi ABŞ-nin qanunverici hakimiyyətində nüfuz sahibi baxmayaraq icraedici hakimiyyətin Azərbaycana qarşı istədikləri formada təzyiq etməsinə və zərər vurmasına nail ola bilmədi.
- Vaşinqton razılaşmasından sonra yaranan yeni reallıqda, Prezident İlham Əliyev və Tramp arasında yaranan qarşılıqlı rəğbətə əsaslanan münasibətlər dövründə erməni lobbisi köhnə narrativlərlə Azərbaycana qarşı fəaliyyət göstərməyin mümkün olmayacağını anlayaraq taktikalarını dəyişməklə yeni reallığa uyğunlaşmağa və hazırki şəraitdə mümkün ola biləcək məqsədlərə nail olmağa çalışır.
Bu qanunvericilik aktının əsas cəzalandırıcı mexanizmi sanksiyalar olsa da, qanunvericilik aktı qəsdən rəsmi olaraq "Sülh Aktı" adlandırılıb. Belə ki, müəlliflər prezident Trampın “sülh” ifadəsinə xüsusi yanaşmasından istifadə etməyə çalışırlar.
Qanunu “Sülh Aktı” adlandırmaqla, onun giriş hissəsində Azərbaycan və Ermənistanın ərazi bütövlüklərini “dəstəkləməklə” və Vaşinqton razılaşmasını “alqışlamaqla” layihəni irəli sürənlər guya sülh və sabitlik kimi fundamental əsaslardan və maraqlardan çıxış etdiklərini göstərirlər. Digər tərəfdən isə əslində Azərbaycanın keçmişdəkı fəaliyyətlərini qanunvericilik əsasında “təcavüz” kimi təsbit etməyə və gələcəkdə hakim administrasiyalar üzərinə Azərbaycana qarşı ağır cəzalandırıcı sanksiyalar tətbiq etmək öhdəliyi qoymağa çalışırlar. Bu qanun layihəsi və strategiya icraedici hakimiyyətin balanslı diplomatik əlaqələri saxlamaq səylərini çətinləşdirmək üçün nəzərdə tutulub. Çünki qanun layihəsinə qarşı çıxmaq siyasi cəhətdən birbaşa “sülhə qarşı çıxmaq kimi” təqdim oluna bilər.
Bundan əlavə, bu qanunvericilik təşəbbüsü ABŞ-nin Cənubi Qafqazda gələcəkdə yeridəcəyi siyasətdə Konqresin rolunu institusionallaşdırmağı qarşısına məqsəd qoyub. Ənənəvi olaraq ABŞ-də xarici siyasət alətləri icraedici hakimiyyətin ixtiyarına (məsələn, təhlükəsizlik yardımı ilə bağlı 907-ci əlavənin dondurulması) verilib. “Sülh Aktı” isə bu maneəni aşmaqla, “düşmənçilik hərəkətinin təsdiqindən” sonra aktivləşən xüsusi, fəal sanksiya tədbirlərini icraedici hakimiyyət üçün məcbur etməyi (mandatory) hədəfləyir.
Bir sözlə, bu qanun layihəsinin məqsədi icraedici hakimiyyyətin Azərbaycanla münasibətlərdə gələcəkdə siyasətini çərçivələmək və bununla da erməni lobbisinin Cənubi Qafqazla bağlı çoxdan arzuladığı struktur siyasət dəyişikliyinə nail olmaqdır.
10:26 19.10.2025
Oxunuş sayı: 1847
