Yeni dərsliklər hazırlanıb - Mətn və proqram təsdiqlənib

Elm və Təhsil Nazirliyinin məlumatına görə, "Türk dünyasının coğrafiyası" və "Ortaq türk ədəbiyyatı" dərs vəsaitlərinin hazırlanması işləri davam edir. 2024-cü ildə üzv ölkələrin mütəxəssisləri tərəfindən dərsliklərin mətnlərinə, layihələrə dair rəy və təkliflər nəzərdən keçirilib. Vəsaitlərin Azərbaycan dilinə tərcüməsindən sonra tam orta təhsil pilləsində tədrisi məsələsi müzakirə ediləcək.

Qeyd edək ki, 2022-ci ildə Beynəlxalq Türk Akademiyasının Qazaxıstanda, Nur-Sultanda keçirilən Elmi Şurasının 5-ci iclasında "Ortaq Türk Tarixi", "Ortaq Türk Ədəbiyyatı" və "Türk Dünyasının Coğrafiyası" dərsliklərinin mətnləri və proqramları təsdiqlənmişdi. Üzv ölkələr bu dərsliklərin öz təhsil sistemlərində tədrisini təmin etmək öhdəliyi götürüblər.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən türk dünyası məsələləri üzrə ekspert İlqar İlkin, "Türk dünyasının coğrafiyası" və "Ortaq türk ədəbiyyatı" dərsliklərinin hazırlanması layihələrinin türk xalqları arasında mədəni bağları inkişaf etdirməklə yanaşı, təhsil müəssələri arasında əlaqələrin qurulması baxımından da əhəmiyyətli olduğunu bildirib. İ.İlkin, bu layihələrin türk xalqları arasında ortaq dəyərləri və tarixləri daha dərindən anlamağa imkan yaradacağını vurğulayıb:

“Biz Türk dünyası adında bir gələcək inşa edirik. Təbii ki, bu gələcəyin bünövrəsi milli özünüdərkə, ortaq tarix və mədəniyyətə bağlı olmalıdır. Beynəlxalq Türk Akademiyası çox ciddi qurumdur və onların hazırladıqları dərsliklərin ortaq tərəflərimizi əks etdirəcəyinə də şübhəmiz yoxdur. Hesab edirəm ki, dərslikləri əhatə edən mövzular da türk xalqlarının ortaq maraqlarına hesablanmış şəkildə seçilib. Xüsusilə, istər orta məktəb, istərsə də ali təhsil müəssələrində tədris olunacaq tarix dərslikləri həssaslıqla və birləşdirici mövzulara söykənən vəsaitlər olmalıdır. Dərsliklərdə ədəbi mətnlər də, ədəbi əsərlər də ciddi seçimdən keçirilməlidir. Biz bu gün ölkəmizdə orta məktəb dərsliklərində bəzi hallarda aşağı səviyyəli bayağı əsərlərin, mətnlərin, şeirlərin dərsliklərə salındığına tez-tez rast gəlirik. Bu cür mətnlər digər Türk dövlətlərində də mövcuddur. Hesab edirəm ki, bu cür mətnlər ortaq dərsliklərə ayaq açmaz. Ona görə də, dərsliklərin müvafiq qurumlarda öncədən ictimai müzakirəsinin aparılması da faydalı olardı”.

İlqar İlkin, "Türk dünyası" dərsliklərinin hazırlanmasında Azərbaycan təhsil sisteminə uyğunlaşdırılma prosesinin önəmini də vurğulayıb:

“Amma elə etmək lazımdır ki, bu prosses sadəcə bü günlə bağlı qalmasın. Bu sistemli şəkildə, təkmilləşdirilərək aparılmalı olan uzun bir prossesdir. Vaxtilə orta məktəblərdə sinifdənxaric oxu üçün ədəbi əsərlər seçilib, şagirdlərə təqdim olunurdu. Ədəbiyyat müntəxabatlarında xarici ölkə yazarlarına, xüsusilə sovetlər dönəmində rus yazarlarının əsərlərinə geniş yer verilirdi. Hesab edirəm ki, bu gün Türk xalqlarının daha yaxşı inteqrasiya olunması üçün onların bir-birinin ədəbiyyatını, folklorunu, nağıllarını, dastanlarını da öyrənməsinə ehtiyac vardır. Ona görə də bu gün təhsil müəssələrində ortaq dərsliklərlə yanaşı, həm də Türk dünyası yaxşı əsərləri, ciddi müəllifləri öyrənilməli, öyrədilməlidir. Biz bu gün ortaq tarix, ortaq coğrafiya və ortaq ədəbiyyat dərsliklərindən danışırıq. Hesab edirəm ki, bunlar bir başlanğıcdır. Gələcəkdə bütün elm sahələrində də qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıqlar həyata keçiriləcək”.

İlqar İlkin, həmçinin Türk dünyası ölkələri arasında ortaq universitetlər modelinin mövcud olduğunu qeyd edərək, bu universitetlərin təhsil sistemindəki əhəmiyyətini vurğulayıb:

“Qazaxıstanın Türkistan şəhərində Xoca Əhməd Yəsəvi adına Qazax-Türk universiteti və Qırğızıstanın Bişkek şəhərində "Manas" Qırğızıstan-Türkiyə Universiteti fəaliyyət göstərir. Bu universitetlərdə bütün Türk xalqlarından olan tələbələr təhsil alırlar. Təhsil haqqı, təqaüd, yataqxana və ildə bir dəfə vətənə gediş-gəliş xərci də Universitet yerləşən ölkə və Türkiyə tərəfindən ödənilir. Hesab edirəm ki, burada təhsil alan tələbələr Türk Dövlətləri Təşkilatlarının birgə layihələrində iştirak edən əsas kadrlar ola bilər. Bundan başqa, Azərbaycan ilə Türkiyə arasında ortaq universitet layihəsi 2023-cü ilin iyununda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan görüşdən sonra açıqlanmışdır və universitet 2024-cü ildə fəaliyyətə başlamışdır. Bu da Azərbaycan ilə Türkiyə arasında ortaq universitetdir. Gələcəkdə TDT ölkələrinin ortaq universitetinin yaradılması da mümkündür. Hesab edirəm ki, bunun üçün ilkin mərhələdə daha çox universitetlər arası əlaqələr gücləndirilməli, vaxtaşırı tələbə və müəllim mübadilə proqramları həyata keçirilməlidir”.

Nihat Tahirov