Qərbi azərbaycanlıların qayıdışı: Ermənistan zəruri addımlar atmalıdır  

Azərbaycanın İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) Səbinə Əliyeva Ermənistanın Azərbaycan xalqına qarşı irqi ayrı-seçkilik və nifrət zəminində həyata keçirdiyi etnik təmizləmə və deportasiya siyasətinə dair beynəlxalq insan hüquqları təşkilatlarına, xarici ölkələrin ombudsmanlarına və milli insan hüquqları təsisatlarına açıq məktub ünvanlayıb. O, məktubunda 300 minə yaxın azərbaycanlının öz tarixi torpaqlarından qovulmasının dünyada presedenti olmayan bir ədalətsizlik kimi qiymətləndirilməli olduğunu vurğulayıb. Ombudsman bu vəziyyətin beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə təhdid təşkil etdiyini bəyan edib və həmin şəxslərin təhlükəsiz qayıdış hüququnun təmin edilməsinin zəruriliyini bildirib.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən hüquqşünas Əlövsət Allahverdiyev bildirib ki, qərbi azərbaycanlıların, yəni Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların hüquqları məsələsində beynəlxalq təşkilatların yanaşması ədalətsizliklə müşayiət olunur. Hüquqşünasın sözlərinə görə, azərbaycanlıların öz tarixi torpaqlarından məhrum edilməsinə beynəlxalq təşkilatların münasibəti həmişə laqeyd olub:
“Əgər onlar bizim torpaqlarımızın işğalını dəstəkləməyiblərsə, indi də bu məsələdə mövqe bildirmələrini gözləmək əbəsdir. Çünki heç vaxt bu məsələ ilə bağlı onlardan bir reaksiya gəlməyib.  Qarabağdan çıxarılıb gələn ermənilərlə bağlı dərhal qərar verirlər, qətnamə qəbul etmək üçün heç bir tərəddüd etmirlər. Amma deportasiya olunmuş azərbaycanlıların öz tarixi torpaqlarına qayıtmasına gəlincə, heç vaxt bir qətnamə qəbul edilməyib. Bu isə birbaşa beynəlxalq ikili standartların göstəricisidir”.

Ə.Allahverdiyev vurğulayıb ki, Ermənistandan qovulan azərbaycanlılar sadəcə qovulmaqla kifayətlənməyib, həm də ağır cinayətlərə məruz qalıblar:
“Onlar öldürüldü, işgəncələrə məruz qaldılar, yandırıldılar. Bu, həm də insanlığa qarşı bir cinayətdir. Buna görə də düşünürəm ki, beynəlxalq təşkilatlardan dəstək gözləmək mənasızdır. Çünki onlar belə bir dəstək göstərməzlər. Göstərsələr də, bu, bizə qarşı yönəlmiş bir dəstək olacaq. Heç vaxt bizim mövqeyimizə dəstək olmayacaq.”

Hüquqşünas Azərbaycanın bu məsələnin həlli istiqamətində gördüyü işlərin yüksək qiymətləndirilməli olduğunu bildirib:
“İllər öncə Azərbaycanın dövlət idarəçiliyindəki çətinliklər, təcrübəsizliyin təsiri ilə bir çox məsələlər beynəlxalq müstəviyə vaxtında çıxarıla bilmirdi. Amma bu gün sözügedən istiqamətdə fəaliyyətlərimiz kifayət qədər uğurludur. Qərbi Azərbaycana qayıdış cəmiyyəti də yaranıb. Bu cəmiyyətin fəaliyyəti sırf həmin  istiqamətə yönəldilib. Beynəlxalq müstəvidə bu məsələlərdə uğur əldə etmək və qayıdış üçün əsas yaratmaq məqsədini güdür”.

Ə.Allahverdiyev hesab edir ki, gələcəkdə Ermənistan demokratik inkişaf yolunu seçərsə, hüquqi dövlət olmaq istiqamətində addımlar atarsa, bu məsələlər həllini tapa bilər:
“Bugün üçün bu real görünməyə bilər, amma Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş torpaqlarına qayıdışdan sonra bu məsələlər real olacaq. Ermənistan bu istiqamətdə zəruri addımlar atmağa məcbur olacaq”.

Hüquqşünas əlavə edib ki, azərbaycanlıların öz ana dillərində təhsil almaları və danışmaq hüquqları təmin olunmalıdır:
“Dil, yerli mədəniyyətin və kimliyin əsas sütunlarından biridir. Təhsil almaq isə hər bir insanın əsas hüququdur. Məsələn, Türkiyədə ermənilər geniş şəkildə yaşayır və onların İstanbulda bir neçə məktəbi fəaliyyət göstərir. Bu məktəblərdə erməni dilində təhsil almaq imkanı yaradılıb. Sual yaranır: əgər digər ölkələrdə ermənilərə öz dillərində təhsil almaq hüququ tanınırsa, niyə Ermənistanda azərbaycanlılara bu imkan təmin edilmir? Biz bu istiqamətdə çalışmalıyıq və lazımi tədbirlər görməliyik ki, gələcəkdə Ermənistanda azərbaycanlıların ana dilində təhsil almaq hüququna heç kim mane olmasın”.

Əlövsət Allahverdiyev sonda qeyd edib ki, bu istiqamətdə görülən işlər beynəlxalq hüququn prinsiplərinə uyğun olaraq davam etdirilməli və hüquqlar qorunmalıdır.

Nihat Tahirov