Koreya yarımadasında sülh Ukraynadakı müharibədən asılıdır
Ukraynadakı müharibə başa çatmadan Koreya yarımadasında sülh və sabitliyə nail olmaq çətin görünür. Cənubi Koreya və ABŞ-da baş verən siyasi dəyişikliklər bu istiqamətdə yeni imkanlar yaratsa da, hər hansı irəliləyişin Ukrayna müharibəsinin nəticəsindən asılı olduğu aydındır. Şimali Koreyanın Rusiyanı dəstəkləməsi və bu iki ölkə arasında mövcud əməkdaşlıq sülh prosesinə əsas maneələrdən biridir.
Rusiya və Şimali Koreya arasında münasibətlər son iki ildə daha da yaxınlaşıb. Şimali Koreya Rusiyaya döyüş sursatı və qoşun təmin edir, Rusiya isə Şimali Koreyanı neft və digər resurslarla təmin edərək onu dəstəkləyir. Bununla belə, Pxenyanın Rusiyadan nüvə və raket texnologiyası alacağı ehtimalı beynəlxalq səviyyədə narahatlıq doğurur. Eyni zamanda, hər iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlıq razılaşması onları birgə müdafiə öhdəliyi altına salır. Lakin Rusiyanın Ukraynadakı müharibədə çətinlik çəkməsi onun təhlükəsizlik zəmanətlərinə olan inamı zəiflədir.
Çin və Şimali Koreya arasında da mürəkkəb münasibətlər var. Şimali Koreya Çin üçün ABŞ qoşunlarının yerləşdiyi Cənubi Koreya ilə sərhəddə bir bufer rolunu oynayır. Buna baxmayaraq, Pxenyanın nüvə proqramı bu iki ölkə arasında etimadsızlıq yaradır. Çin sammitlər vasitəsilə Şimali Koreyanı təxribatçı addımlardan çəkindirməyə çalışsa da, Pxenyan bu proseslərdən öz maraqları üçün istifadə edərək ABŞ-la danışıqlara başlayıb. Eyni strategiya Pxenyanın Rusiya ilə münasibətlərində də müşahidə olunur.
ABŞ siyasətində dəyişikliklərin də prosesə təsir etməsi mümkündür. Əgər Donald Tramp yenidən prezident seçilərsə, onun Koreya yarımadası ilə bağlı siyasəti birinci prezidentlik dövründə olduğu kimi davam edə bilər. Bu dövrdə ABŞ əvvəlcə Şimali Koreyaya qarşı təzyiq siyasəti tətbiq etmiş, sonra isə Pxenyanla sammitlər keçirmişdi. Trampın növbəti dövründə əsas diqqətin Ukrayna və Çin məsələlərinə yönəlməsi ehtimal olunur. Bununla belə, Ukraynadakı müharibənin dayandırılması Şimali Koreya ilə Rusiya arasındakı iqtisadi əlaqələri zəiflədə və Pxenyanın ABŞ-la yaxınlaşmasına səbəb ola bilər.
Koreya yarımadasında nüvəsizləşdirmə çətin və həssas bir prosesdir. Şimali Koreya öz təhlükəsizliyini nüvə silahları vasitəsilə təmin etməyə çalışır. Buna görə də, Pxenyanın nüvə arsenalından imtina etməsi üçün təhlükəsizlik zəmanətləri vacibdir. Amma bu prosesdə həm Çinin, həm də Rusiyanın iştirakı tələb olunur. Lakin hər iki ölkənin hazırkı vəziyyəti, yəni Rusiyanın Ukraynada müharibəyə davam etməsi və Çinin ABŞ-la münaqişəsi, bu prosesin yaxın gələcəkdə mümkün olmayacağını göstərir.
Nəticədə, Koreya yarımadasında sülh və sabitlik üçün istənilən addım Ukrayna müharibəsinin nəticəsindən asılıdır. Müharibə davam etdikcə, Şimali Koreya Rusiyaya dəstək verir və iqtisadi baxımdan ona güvənir. Belə bir vəziyyətdə sülh prosesini başlatmaq və nüvəsizləşdirməyə nail olmaq olduqca çətindir.
Gülay Qəribova
13:02 23.12.2024
Oxunuş sayı: 11418
