"Narkotik asılılığında həm fiziki, həm də psixoloji komponentlər mövcuddur" -Psixoloq
2024-cü ildə Azərbaycanda 40,490 nəfərin narkomaniya səbəbindən tibb müəssisələrində qeydiyyata alınması, problemin ciddiliyini və miqyasını bir daha ortaya qoyur. Rəsmi statistika 2023-cü illə müqayisədə 3,831 nəfərlik artımı göstərsə də, qeydiyyata salınmayan narkotik aludəçilərini də nəzərə almaq lazımdır. Bu yüksək rəqəmlər bir tərəfdən narkomaniyanın sosial-iqtisadi və psixoloji səbəblərlə yayılmasının qarşısını almağın çətinliyini göstərsə də, digər tərəfdən dövlətin bu sahədə apardığı intensiv mübarizənin Dövlət Proqramı çərçivəsində həyata keçirilən əməliyyatlar, müsadirələr və tibbi nəzarət tədbirlərinin – effektivliyini əks etdirir. Lakin problem hələ də ciddi olaraq qalır və onun həlli üçün dövlət siyasətinin maarifləndirmə, reabilitasiya və sosial dəstək tədbirləri ilə daha da gücləndirilməsi zəruridir.
Mövzu ilə bağlı psixoloq Minarə Səbzəliyeva Crossmedia.az-a açıqlama verib:
“İlk növbədə qeyd etmək lazımdır ki, bu asılılıqlar qarşısı alınmaz deyil. Sadəcə bu tip asılılıqlar təmamilə yox edilə biləcək kateqoriyada deyil. Çünki burda narkotik asılılığına səbəb olan təkcə bioloji səbəblər yox həm də psixoloji, iqtisadi və mənəvi faktorlardır. Psixoloji faktorlardan danışarkən şəxslərin problemlərlə mübarizə apara bilmək bacarığını, sosiumda nizamsız dəstələrin olmasını qeyd edə bilərik. Mədəni faktorlar isə kiçik icmalarda yaxud cəmiyyətdə narkotikdən istifadəyə qarşı tənqidi fikrinin aşağı olması da ola bilər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, narkotik istifadəsi heç cür 0-a enmir. Amma tədbirlərin görülməsi və müalicə metodları bu yüksək göstəriciləri müəyyən qədər tənzimləyə bilir”.
Psixoloq həmçinin qeyd edib:
“Asılılıq problemi təkcə Azərbaycanda deyil, uzun illərdir ki, dünyada qlobal problemlərdən biri olaraq qalmaqdadır. Rəsmi qeydiyyata alınan 40,490 narkotik istifadəçisinin olması bu məsələyə həm müsbət, həm də mənfi tərəfdən baxmağa imkan verir. Müsbət cəhət ondan ibarətdir ki, yüksək qeydiyyat faizi dövlətin aktiv diaqnostika apardığını və məlumat bazasının formalaşdığını göstərir. Yəni “gizli” qalan istifadəçilərin bir hissəsi rəsmi şəkildə izlənilir. Bu, hüquqi, tibbi və reabilitasiya baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Narkotik asılılığında həm fiziki, həm də psixoloji komponentlər mövcuddur. İlk növbədə, asılı şəxslər detoksikasiya mərhələsindən keçmək üçün mütləq tibbi detoks prosedurundan yararlanmalıdırlar. Tibbi detoks mərkəzlərində onların rəsmi qeydiyyata alınması məlumat bazasının yaradılmasına və Azərbaycanda vəziyyətin təhlilinə imkan verir. Bu məlumat bazası vasitəsilə şəxslərin hansı səbəblərdən asılılığa düçar olduğu, cəmiyyətdəki problemlərin və təkrar asılılığa gətirib çıxaran amillərin müəyyənləşdirilməsi mümkün olur. Mənfi tərəf isə qeydiyyatda olanların sayının çoxluğu ilə bağlıdır ki, bu da problemin ölkədə geniş yayıldığını göstərir. Qeydiyyatdan kənarda qalanların olması isə real rəqəmlərin daha yüksək ola biləcəyinə işarədir və bu, həm əhalini, həm də mütəxəssisləri narahat edə bilər. Əslində, qeydiyyata almaq müalicə prosesinin ilk və vacib addımıdır. Lakin əsas məsələlər qeydiyyatdan sonrakı mərhələlərlə bağlıdır: müalicənin effektivliyi, sağalma ehtimalı və təkrar asılılığa qayıtma riski. Çox vaxt asılı şəxslər və onların ailə üzvləri “narkoman”, “qumarbaz”, “asılı” və ya “problemli insan” kimi stiqmalara məruz qalırlar. Bu stiqmalar səbəbindən ailələr asılı şəxsləri müalicə mərkəzlərinə yerləşdirməkdən çəkinir, mütəxəssislərlə əlaqə saxlamır. Eyni zamanda, şəxslərin özləri də bu stiqmalardan qorxaraq müalicədən yayınırlar. Amma vurğuladığım bu detoks mərkəzləri, prafilaktika mərkəzlərinin olması müalicəni daha effektiv edən nüanslardandır”.
Ayhan
15:49 16.08.2025
Oxunuş sayı: 1960
