ABŞ-nin bacarmadığını Türkiyə bacarır?: Rusiya- Ukrayna müharibəsinin bitməsi üçün üç mühüm şərt açıqlandı
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan iyulun 28-də Nazirlər Kabinetinin iclasından sonra çıxışında deyib ki, Rusiya ilə Ukrayna arasında müzakirə masası İstanbulda qurulduğu kimi, uzaq olmayan tarixdə sülh masası yenə Türkiyədə qurulacaq, qanlı müharibəyə son qoyulacaq.
Ərdoğan söyləyib ki, iyulun 23-də baş tutan üçüncü raunddan sonra ən azı 1200 əsir dəyişdirilib: "Bu müharibənin artıq bitməsi lazım olduğuna inanırıq. Hər fürsətdə deyirik ki, ev sahibliyinə hazırıq".
Məlum olduğu kimi, rəsmi Ankara Şərqi Avropada müharibə başlayandan bəri balanslı siyasət yeridən dövlətlərdəndir. Belə ki, Türkiyə Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyi halda, Rusiyaya qarşı sanksiyalara da qoşulmur, neytrallığını qoruyur. Həmçinin Türkiyə tərəflərin mövqelərini yaxınlaşdırmaq, sülhü təmin üçün üçün bütün imkanlardan istifadə edir. İndiyədək Rusiya ilə Ukrayna arasında Taxıl sazişinin imzalanması, əsir mübadiləsinin həyata keçirilməsi də məhz bu iradənin nəticəsidir.
Ərdoğanın səsləndirdiyi fikirlər əslində sensasinal əhəmiyyətlidir. ABŞ-nin bacarmadığını Türkiyə bacaracaqmı?
Bu barədə Crossmedia.az-la fikirlərini bölüşən türkiyəli tanınmış politoloq, Giresun universitetinin iqtisadi və idarəetmə fakultəsinin beynəlxalq münasibətlər bölməsinin dosenti Kemal Çiftçi deyib ki, sülh ancaq o zaman əldə oluna bilər ki, ya müharibə edən tərəflərdən biri digərinə qalib gəlsin və onu sülhə məcbur etsin, ya da tərəflər öz resurslarını tükəndirsin və müharibəni davam etdirə bilməsin, bununla da mövcud status-kvonu qəbul edilsin. Alternativ olaraq, müharibə edən tərəfləri dəstəkləyən üçüncü tərəflər, onların dəstəyini dayandırmaq və müharibə edən tərəfləri sülhlə razılaşmağa məcbur etmək üçün razılığa gəlirlər. Hesab edirəm ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsində sülhün qaçılmaz olub-olmadığını proqnozlaşdırmaq üçün bu üç amil nəzərə alınmalıdır. İnanmıram ki, bu üç şərt Rusiya-Ukrayna müharibəsində artıq baş verib. Yəni tərəflər bir-biriləri üzərində mütləq hökmranlıq qurmayıblar, resurslarını müharibəni davam etdirə bilməyəcək qədər tükətməyiblər və üçüncü tərəflərin dəstəyi davam edir. Türkiyənin sülhə nail olub-olmayacağı sualına "Ankaranın döyüşən tərəfləri sülhə məcbur etmək gücü varmı?" sualı ilə cavab vermək olar".
Onun sözlərinə görə, beynəlxalq siyasətdə güc anlayışı həmişə vurğulanıb: "Digər tərəfdən güc, davranış dəyişikliyinə təsir etmək qabiliyyəti kimi müəyyən edilir. ABŞ-nin bacarmadığı nəticəyə nail olmaq üçün Türkiyə Rusiya və Ukraynada müharibəni dayandırmağa imkan verəcək davranış dəyişikliyinə təsir etmək gücünə malik olmalıdır. Türkiyənin bu potensiala sahib olduğunu deyə bilmərik. Ancaq Rusiya və Ukraynanın Türkiyədə sülh danışıqları aparması hər iki tərəfin Türkiyənin ev sahibi ölkə roluna etimadını nümayiş etdirir. Bu da vacibdir. Lakin qeyd etdiyim kimi, danışıqların sülh yolu ilə yekunlaşması üçün məcburi şərtlər hələ də yerinə yetirilməyib".
Kənan Novruzov
13:09 29.07.2025
Oxunuş sayı: 19902
