Azərbaycan iqtisadiyyatının uzun müddət əsas dayağı olan neft sektoru ölkənin iqtisadi inkişafının mühüm mənbəyi kimi çıxış etmişdir. Bununla belə, neftin qiymətlərindəki qlobal dalğalanmalar və mənbələrin tükənməsi ehtimalı ölkəni yeni strateji addımlar atmağa vadar edib. Bu addımların məqsədi iqtisadiyyatın diversifikasiyası, yəni neftdən asılılığın azalması və qeyri-neft sektorlarının inkişaf etdirilməsi olmuşdur.
Azərbaycanın iqtisadi inkişafı tarixən neft və qaz sektoruna bağlı olmuşdur. Bu, ölkəyə böyük gəlir gətirsə də, eyni zamanda iqtisadiyyatı qlobal neft bazarının kəskin dəyişikliklərindən asılı vəziyyətə salmışdır. Neftin qiymətlərindəki kəskin düşüşlər (məsələn, 2014-2016-cı illərdə) iqtisadiyyatda böhran yaratmış, milli valyutanın devalvasiyasına, inflyasiyanın yüksəlməsinə və sosial problemlərin artmasına səbəb olmuşdur.
Bu şəraitdə ölkə rəhbərliyi iqtisadiyyatın diversifikasiyası siyasətini həyata keçirməyə başlamışdır. Hədəf Azərbaycan iqtisadiyyatının əsasını neft sektorundan qeyri-neft sektorlarına yönləndirməkdir. Məqsəd neftdən gələn gəlirləri səmərəli istifadə edərək davamlı inkişaf təmin etməkdir. Bu addım həmçinin ölkəni qlobal bazar dalğalanmalarına qarşı daha dayanıqlı edəcəkdir.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən iqtisadi islahatlar bu strategiyanın əsas komponentidir. İslahatlar çərçivəsində ilk addımlardan biri dövlətin iqtisadiyyatda iştirakının azaldılması və özəl sektorun gücləndirilməsidir. Azərbaycan iqtisadiyyatının daha çox bazar mexanizmlərinə əsaslanan bir quruluş halına gəlməsi məqsədilə bir sıra struktur islahatlar aparılmışdır.
Xüsusi əhəmiyyət kəsb edən sektorlardan biri kənd təsərrüfatıdır. Azərbaycan kənd təsərrüfatı potensialı yüksək olan ölkələrdən biridir və bu sahənin inkişafı iqtisadi diversifikasiyanın vacib tərkib hissəsidir. 2020-ci ildən sonra kənd təsərrüfatına investisiyalar artmış, müxtəlif təşəbbüslərlə istehsalın modernləşdirilməsi və beynəlxalq bazarlara çıxışın təmin edilməsi üçün addımlar atılmışdır.
Turizm sahəsi də strateji prioritetlərdən biridir. Azərbaycanın zəngin tarixi və təbii sərvətləri, ölkənin turizm sektorunun inkişafı üçün böyük imkanlar yaradır. Dövlət tərəfindən turizm infrastrukturuna investisiyalar artmış və beynəlxalq tədbirlər vasitəsilə ölkənin tanıdılması istiqamətində addımlar atılmışdır.
İqtisadi islahatların əsasını təşkil edən digər istiqamət isə rəqəmsal iqtisadiyyat və informasiya texnologiyalarıdır. Bu sahə, iqtisadiyyatın modernizasiyası və qlobal rəqabət qabiliyyətinin artırılması baxımından əhəmiyyətlidir. Startap ekosisteminin inkişafı, rəqəmsal innovasiyalara dəstək və IT sektorunda investisiyaların təşviqi bu sahədə həyata keçirilən əsas addımlardandır.
Bu islahatlar Azərbaycan iqtisadiyyatının qeyri-neft sektorunun inkişafını stimullaşdırmaqla yanaşı, dayanıqlı və müxtəlif mənbələrə əsaslanan iqtisadi modelin formalaşmasına təkan verir. Son illərdə qeyri-neft sektorunun artımı, neft qiymətlərinin enməsindən daha az təsirlənən bir iqtisadiyyatın qurulmasına doğru mühüm addımların atıldığını göstərir.
Bununla belə, iqtisadiyyatın tam diversifikasiyası hələ uzun bir prosesdir. Bu, təkcə struktur islahatları deyil, həm də işgüzar mühitin yaxşılaşdırılması, investisiya cəlbediciliyinin artırılması və təhsil sisteminin gücləndirilməsi kimi daha geniş islahatlar tələb edir. Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdəki mövqeyi də diversifikasiya strategiyasına böyük dəstək verir, çünki ölkə qlobal ticarət, nəqliyyat və logistika qovşağı olmaq üçün strateji mövqedən istifadə edir.
Azərbaycanın iqtisadi gələcəyi neftdən asılılığın azaldılması və qeyri-neft sektorlarının güclənməsi ilə daha sabit və dayanıqlı bir iqtisadi modelin qurulacağına işarə edir.
Ağa Əsa
