Azərbaycan və Türkiyə Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həllində mühüm vasitəçi rolunu oynaya bilər - AÇIQLAMA

Dünyada mövcud olan münaqişələr və müharibələr müxtəlif ölkələrin inkişafına, qlobal iqtisadi artıma və sosial rifaha ciddi zərbə vurur. Xüsusilə hazırda davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsi yalnız regionda deyil, bütün dünyada ciddi siyasi, iqtisadi və sosial gərginliklər yaradır. Azərbaycan və Türkiyə isə bu münaqişənin həlli istiqamətində fəaliyyət göstərən ən mühüm ölkələrdən biri olaraq çıxış edə bilər.

Məsələ ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən politoloq Əliqismət Bədəlov bildirib ki, müharibələrin fəsadları təkcə bir neçə dövlətə deyil, bütün dünyaya təsir edir. “Dünyada baş verən münaqişələr və müharibələr müxtəlif ölkələrin və regionların inkişafına, iqtisadi artımına ciddi zərbə vurur. Bu, həmçinin əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılmasına da mənfi təsir göstərir. Hazırda davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsi dünya ictimaiyyətinin diqqət mərkəzindədir. Lakin təəssüf ki, Qərb və Avropanın bir çox dövlətləri Ukraynaya yardım etməklə və Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etməklə bu münaqişəni daha da alovlandırmağa çalışır,” – deyə o qeyd edib.

Politoloqun fikrincə, Azərbaycan və Türkiyə regionda sülhün təmin olunması istiqamətində mühüm dövlətlərdən biridir. “Azərbaycan və Türkiyə münaqişələrin qarşısını almaq, şəhərlərin və yaşayış məntəqələrinin dağıdılmasının, insanların müharibədən əziyyət çəkməsinin qarşısını almaq üçün fəal iştirak etməyə hazırdır. Hər iki ölkənin liderləri – Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan beynəlxalq aləmdə kifayət qədər tanınmış və nüfuzlu dövlət başçılarıdır. Onların təşəbbüsləri nəticəsində münaqişələrin həlli və sülh razılaşmalarının əldə edilməsi mümkündür.”

Politoloq Azərbaycanın bu məsələdə xüsusi rola malik olduğunu vurğulayıb. O qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyev bu ilin sentyabr ayında İtaliyada keçirilən Çernobbio Forumunda Azərbaycanın Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həllində oynaya biləcəyi rola dair mühüm açıqlamalar verib. “Prezident İlham Əliyev öz çıxışında qeyd edib ki, Rusiya və Ukrayna ilə yanaşı, Azərbaycan da 70 il ərzində Sovet İttifaqının tərkibində olub. Hazırda isə Azərbaycan həm Rusiya, həm də Ukrayna ilə çox yaxşı münasibətlərə malikdir. Rəsmi Bakı Ukraynanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini dəstəkləyir. Bununla yanaşı, Azərbaycan Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyalar kampaniyasına qoşulmayıb və belə bir niyyəti də yoxdur.”

Əliqismət Bədəlov Azərbaycanın bu mövqeyinin praqmatik olduğunu və münaqişənin həllində mühüm rol oynaya biləcəyini bildirib: “Azərbaycanın müstəqil və balanslı xarici siyasəti dünya ictimaiyyətində maraq doğurur. Bu, Azərbaycanın həm Qərb, həm də Şərq ölkələri arasında yüksək nüfuz qazanmasına səbəb olub. Ukrayna və Rusiya da yaxşı bilir ki, Azərbaycan daim ədalətli mövqe nümayiş etdirir, beynəlxalq hüququ və haqları müdafiə edir. Buna görə də rəsmi Bakının vasitəçiliyi bütün tərəflər üçün faydalı ola bilər.”

Politoloq əlavə edib ki, Azərbaycanın vasitəçilik missiyasının uğurlu nəticələr verdiyinə dair nümunələr mövcuddur: “Bir zamanlar Rusiya və Türkiyə arasında da münasibətlər kifayət qədər gərgin idi. Məhz Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin vasitəçiliyi sayəsində bu iki ölkə arasında normal əlaqələr bərpa edildi. Bu gün Rusiya və Türkiyə arasında dostluq münasibətləri daha da möhkəmlənir. Azərbaycanın beynəlxalq vasitəçilik təcrübəsinin digər sübutları da mövcuddur. 2017-ci ildə ABŞ Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi ilə Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisinin, 2018-ci ildə isə NATO ilə Rusiya nümayəndələrinin görüşləri Bakıda keçirilib. Bu faktlar Azərbaycanın neytral və etibarlı tərəfdaş kimi qəbul edildiyini sübut edir.”

Politoloq Türkiyənin də Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həllində mühüm rol oynadığını vurğulayıb. O qeyd edib ki, Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan dəfələrlə tərəfləri danışıqlar masasına qaytarmağın vacibliyini vurğulayıb: “Türkiyə Prezidenti bildirib ki, tərəfləri dialoqa cəlb etməklə münaqişəni həll etmək mümkündür. Bu yanaşma Türkiyənin həm Rusiya, həm də Ukrayna ilə əlaqələrinin güclü olmasından irəli gəlir.”

Politoloq əlavə edib ki, Türkiyə NATO üzvü olsa da, müstəqil siyasət yürüdür: “Türkiyə Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyalara qoşulmasa da, NATO-nun Ukraynaya hərbi yardımına dəstək verir. Ankara strateji üstünlüklər əldə etmək məqsədi ilə həm təhlükəsizlik sahəsində Ukrayna ilə, həm də enerji məsələlərində Rusiya ilə əməkdaşlıq edir. Bir neçə il əvvəl Türkiyənin vasitəçiliyi ilə Ukrayna limanlarından taxıl ixracı problemi həll edildi və milyonlarla ton taxıl dünya bazarlarına çatdırıldı. Bu, təkcə regionun deyil, bütün dünyanın iqtisadi sabitliyinə müsbət təsir göstərdi.”

Sonda politoloq vurğulayıb ki, Azərbaycan və Türkiyənin birgə səyləri ilə Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həlli regionda və dünyada sabitliyə mühüm töhfə verə bilər: “Bu əməkdaşlıq beynəlxalq səviyyədə Azərbaycanın və Türkiyənin nüfuzunu daha da artıracaq. Eyni zamanda, taxıl və ərzaq məhsullarının daşınması sahəsində əməkdaşlıq genişlənəcək, iqtisadi artım təmin ediləcək. Münaqişə zonalarında sülhə meyillilik artacaq və regionun inkişafı üçün yeni imkanlar yaranacaq. Dünya artıq münaqişələrin yaratdığı zərərdən yorulub və Azərbaycan-Türkiyə əməkdaşlığı yeni dünya düzəninə töhfə verə bilər.”

Maral Şahverdili