Pərvanə Vəliyeva Milli Məclisdə Əmək Məcəlləsinə təklif olunan dəyişiklikləri dəstəklədiyini bildirib
Bu gün Milli Məclisin iclasında deputat Pərvanə Vəliyeva Əmək Məcəlləsinə təklif edilən dəyişikliklər barədə çıxış edib. O, iş yerlərində əməyin təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi, işəgötürənlərin öhdəliklərinin artırılması və işçilərin təhlükəsiz əmək şəraitində çalışmaq hüququnun təmin olunmasının əsas məqsəd olduğunu vurğulayıb. Vəliyeva həmçinin maddə 219, 220 və 223-ə təklif olunan yeniliklər, əməyin təhlükəsizliyi üzrə təlimlərin keçirilməsi, maliyyə vəsaitlərinin təşkili, kiçik müəssisələrdə funksiyanın təşkili və qanundakı terminologiya ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.
Crossmedia.az sözügedən çıxışın mətnini təqdim edir:
"Hörmətli xanım sədr, hörmətli həmkarlar və media nümayəndələri,
Əmək Məcəlləsinə təklif edilən mütərəqqi dəyişikliklərdən biri də iş yerlərində əməyin mühafizəsinin daha sistemli, nəzarət edilən və məsuliyyətə əsaslanan mexanizmə çevrilməsini hədəfləyir. Bu yeniliklər həm işəgötürənlərin öhdəliklərini artırır, həm də işçilərin təhlükəsiz əmək şəraitində çalışmaq hüququnu gücləndirir.
Xüsusilə maddə 219-da, zərərli, ağır və yüksək təhlükə mənbəyi olan istehsalat sahələrində çalışan işçilər üçün tələblər əhəmiyyətli yeniliklərdən biridir. Bu kateqoriyaya aid işçilər ən azı üç ayda bir dəfə, digər sahələrdə çalışanlar isə ildə azı bir dəfə əməyin mühafizəsi üzrə təlimatlandırılmalıdır. Təlimlərin məzmunu, müddəti, təlimçilər barədə də minimum tələblər müəyyənləşsə məqsədəuyğun olardı.
Maddə 220-ə təklif olunan dəyişiklik üzrə istehsalat sahələri olan müəssisələrdə əməyin mühafizəsi tədbirlərinə ayrılan vəsait işçilərin əməkhaqqı fondunun azı 2 faizini, digər müəssisələr və fiziki şəxs olan işəgötürənlər üçün isə azı 1 faizini təşkil etməlidir. Bu norma əməyin mühafizəsinin “xərc” deyil, investisiya kimi qəbul edilməsini təşviq edir.
Sadə modellərlə əməyin mühafizəsinə qoyulan xərclərdən gələn mənfəətin hesablanması qaydaları müəyyən olunsa mənzərəni tam ortaya qoyar.
İstənilən qəza həm işəgötürənə, həm dövlətə böyük xərc gətirir. Hər il iş yerində insanlara dəyən zərər nəticəsində dövlət büdcəsindən sosial təzminatlara, sığorta şirkətlərinə, əlilliklə bağlı təminatlara böyük miqdarda vəsait sərf olunur. Ancaq işəgötürənlərin təhlükəsiz iş şəraiti yaratmasını doğru mexanizmlərlə stimullaşdıra bilsək, milyonlarla manat vəsaitə qənaət etmiş olarıq, bu, büdcənin əlavə yüklənməməsinə töhfə verər. Məsələn, yüksək riskli istehsalat şirkətlərindən daha çox, riskləri olmayan və iş qəzaları minimum olan şirkətlərdən isə daha az sığorta vəsaiti yığıla bilər. Bu, avtomobillərin sığortası mexanizmində də tətbiq olunur və təhlükəsizliyi stimullaşdırmaq xarakteri daşıyır.
Maddə 223-ə təklif olunan dəyişikliklə, indi işçilərin sayı 50-dən az olan müəssisələrdə bu funksiyanın müvafiq biliyi olan işçilərdən birinə həvalə edilməsi və ya ayrıca mütəxəssis ştatının yaradılması təklif olunur. Bu yanaşma SƏTƏM (sağlamlıq, əməyin təhlükəsizliyi və ətraf mühit) prinsiplərinin bütün müəssisələrdə icbari tətbiqini nəzərdə tutan İSO45001 standartına uyğundur.
Qanun həm də fiziki şəxs olan işəgötürənlərə şamil olunur. Lakin onu da nəzərə almalıyıq ki, bu gün əksər mikro-sahibkarlıq subyektlərinin azı 3 işçisi var. Yəni, 3-4 işçisi olan iş yerində əməyin təhlükəsizliyi xidmətlərinin təşkilinin də effekti olmayacaq, xüsusilə əgər, istehsalat deyil, xidmət sahəsidirsə. Məsələn, Britaniya modelində aşağı hədd 5 nəfərdən çox qəbul olunur. Təklif edirəm ki, bu maddədə aşağı hədd də müəyyənləşdirilsin.
Digər təklifim qanundakı terminologiya ilə bağlıdır. “Əməyin mühafizəsi” funksiyası bu sahə üzrə qoşulduğumuz BƏT-in 155 və 187-ci Konvensiyalarında “Occupational safety and health”, yəni “peşə təhlükəsizliyi və sağlamlıq” termini ilə, İSO45001 beynəlxalq standartında isə “Occupational health and safety”, yəni peşə sağlamlığı və təhlükəsizliyi kimi ifadə olunur. 155-ci Konvensiyanın tətbiqi ilə bağlı 2023-cü ildə qəbul edilən AR qanunu da “Əməyin təhlükəsizliyi və gigiyenası” kimi qəbul etmişik. Burda təhlükəsizlik termini daim ön plandadır və daha geniş anlayışdır.
Bu sahə üzrə universitetlərimizdə tədris olunan ən yeni dərsliklərdə də bu fəaliyyət “sağlamlıq və əməyin təhlükəsizliyi” kimi ifadə olunur. Yəni, biz beynəlxalq standartları tətbiq edirik, ancaq qanunvericiliyimizdə fərqli terminologiya istifadə olunur.
Ölkə üzrə terminoloji vahidliyi təmin etmək, həmçinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşmaq məqsədilə qanunda “əməyin mühafizəsi” terminini “əməyin təhlükəsizliyi” termini ilə əvəz etmək faydalı olardı.
Ümumilikdə, dəyişikliklər iş yerlərində təhlükəsizliyin gücləndirilməsinə, istehsalat risklərinin azalmasına və insan həyatının ali dəyər kimi qorunmasına xidmət edir. İnanıram ki, qanun iş yerlərində təhlükəsizlik mədəniyyətinin inkişafına böyük töhfə verəcəkdir.
Layihəni dəstəkləyirəm, səs verəcəm, təşəkkür edirəm!"
16:45 23.12.2025
Oxunuş sayı: 1960
