Makron Yeni Kaledoniyanın gələcəyi ilə bağlı siyasi dialoqu bərpa etmək istəyir
Fransa prezidenti Emmanuel Makron yanvarın 16-da Yeni Kaledoniyanın seçilmiş nümayəndələri ilə görüşəcəyini açıqlayıb.
Crossmedia.az xarici mediaya istinadən xəbər verir. Makron görüşün məqsədinin arxipelaqın gələcək institusional quruluşu ilə bağlı dialoqu davam etdirmək və iyul ayında imzalanmış Buzivalski sazişinin müddəalarını izah etmək olduğunu bildirib.
Məlumata görə, bu açıqlama Buzivalski sazişi ətrafında siyasi dinamikanın zəiflədiyi bir vaxta təsadüf edir. Belə ki, sənədin mətni üzrə erkən məsləhətçi səsvermənin keçirilməsini nəzərdə tutan qanun layihəsi planlaşdırıldığı kimi Nazirlər Şurasına təqdim olunmayacaq. Görüşün formatı və konkret məqsədləri isə hələ də aydın deyil.
Saziş həm müstəqillik tərəfdarları, həm də Fransa ilə bağlı qalmağı dəstəkləyən qüvvələr tərəfindən tənqid olunur. Deputat Nikola Metsdorf Parisin razılaşmaya yenidən baxmağa cəhd göstərə biləcəyini bildirib və zorakılıq qorxusunun hakimiyyətin qərarlarına təsir etdiyindən narahatlığını ifadə edib. Loyalist qüvvələr isə əldə olunmuş siyasi balansın dəyişdirilməsini qəti şəkildə qəbul etməyəcəklərini bəyan ediblər.
Qeyd olunur ki, Buzivalski sazişi Fransa Konstitusiyası çərçivəsində “Yeni Kaledoniya dövləti”nin yaradılmasını nəzərdə tutur. Lakin sənəd avqust ayında FLNKS koalisiyası tərəfindən rədd edilib. Buna baxmayaraq, arxipelaqdakı siyasi qüvvələrin əksəriyyəti sazişi dəstəkləməkdə davam edir, baxmayaraq ki, bəzi tərəflər ona düzəlişlərin edilməsini tələb edir.
Fransa hökuməti 2024-cü ildə baş vermiş iğtişaşlardan sonra yaranmış siyasi dalandan çıxış yolları axtarır. Həmin hadisələr zamanı 14 nəfər həyatını itirib və ölkə iqtisadiyyatına ciddi zərbə dəyib. Fransanın dənizaşırı ərazilər üzrə naziri Naima Muçu 2026-cı ilin martında vətəndaşlarla erkən məsləhətləşmələrin keçirilməsini təklif edib, lakin bu təşəbbüs də birmənalı qarşılanmayıb.
Yeni Kaledoniya Konqresi qanun layihəsinin dalana dirəndiyini təsdiqləyib. Fransada isə Sosialist Partiyası real konsensusun olmadığını əsas gətirərək məsləhətləşmələrin dayandırılmasına çağırıb.
Bu fonda Toda Peace Institute tərəfindən yayımlanan hesabatda Yeni Kaledoniyada dekolonizasiya prosesi fonunda ədalətsizliyin, diskriminasiyanın və siyasi qeyri-sabitliyin dərinləşdiyi vurğulanır. Hesabatda qeyd olunur ki, öz müqəddəratını təyinetmə koloniyalaşdırılmış xalqların ayrılmaz hüququdur və Yeni Kaledoniyanın dekolonizasiyası Fransanın daxili işi sayıla bilməz.
Sevinc Yarməmmədova
13:40 17.12.2025
Oxunuş sayı: 840
