Status-kvonu dəyişən aprel döyüşləri
Qarabağ zəfərinin başlanğıcı hesab olunan aprel döyüşləri, erməni işğalında olan Azərbaycan torpaqlarının azad olunması üçün yeni bir mərhələnin əsasını qoydu. Ermənistan hərbi birləşmələrinin qoşunların təmas xəttində mütəmadi olaraq həyata keçirdiyi hərbi təxribatlarına cavab olaraq ordumuz tərəfindən keçirilmiş əks-əməliyyat zamanı qazanılmış qələbə Azərbaycan ordusunun gücünü, xalqımızın yenilməz ruhunu bütün dünyaya sübut etdi.
Uzun illər boyu öz havadarlarına arxalanan Ermənistan bir tərəfdən beynəlxalq aləmdə siyasi təxribatlardan çəkinmir, digər tərəfdən öz hərbi gücünü artırmaqla hərbi münaqişənin dərinləşməsinə səy edirdi. Beynəlxalq təşkilatlar isə erməni işğalına haqq qazandıran status-kvonu qoruyub saxlamaqda canfəşanlıq göstərirdilər.
Bu təşəbbüslər azmış kimi, Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyi 2016-cı ilin fevral ayında İrəvanın “statik müdafiə” strategiyasından daha aktiv çəkindirmə rejiminə keçdiyini elan etdi. Bu, Ermənistanın müdafiə taktikasından hücum taktikasına keçdiyini və işğalçı dövlətin gerçək militarist simasını göstərirdi.
Eyni zamanda 2016-cı ilin fevralında Moskvanın İrəvana “Smerç”, “TOS-1”, “Avtobaza-M” radarlarının daxil olduğu 200 milyon dollar həcmində kredit verməsi, bunun nəticəsində hərbi disbalansı Ermənistanın xeyrinə dəyişdirmək cəhdləri Azərbaycana yönəlik hərbi-siyasi təhdid idi. Bu amillər Bakını diplomatik vasitələrlə yanaşı, Qarabağda uğurlu hərbi əməliyyatlar aparmağa vadar edirdi.
2016-cı il aprelin əvvəllərində Azərbaycanın düşmənlə ön xətt mövqeləri və yaşayış məntəqələri Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən intensiv artilleriya atəşinə məruz qaldı. Erməni işğalçılarının hərbi təhdidlərinə cavab olaraq Azərbaycan ordusu adekvat cavab vermək məcburiyyətində qaldı. Silahlı Qüvvələrimizin həyata keçirdiyi əks-həmlə əməliyyatının məqsədi Ermənistan silahlı qüvvələrinin təmas xəttindəki yaşayış məntəqələrinə törətdiyi təhlükəni aradan qaldırmaq idi.
Düşmən aprelin 2-nə keçən gecə bütün mövqelərimizi, eyni zamanda, mülki əhalini atəşə tutması, Azərbaycan tərəfindən dərhal adekvat tədbirlərin görülməsi ilə nəticələndi. Uğurlu əməliyyatlar nəticəsində Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər, Cəbrayıl rayonunun Lələtəpə yüksəkliyi və Cocuq Mərcanlı, Goranboy rayonunun Gülüstan kəndi və Tərtər rayonunun Madagiz kəndi istiqamətindəki strateji mövqelər düşməndən azad olundu.
Ordumuzun qəti zərbələri nəticəsində düşmənin 30-dək tankı, 25-dən çox artilleriya qurğusu və digər zirehli texnikası məhv edilib, 320 hərbçisi öldürüldü, 500-dən artıq döyüşçüsü yaralandı. Ağdərə-Suqovuşan istiqamətində yolların nəzarətdə saxlanılması təmin edildi. Bununla da cinayətkar erməni rəhbərlərinin keçilməz erməni səngərləri haqqında mifi alt-üst edildi.
Aprelin 4-ü Ermənistan ordusu itirilmiş mövqelərini geri qaytarmaq məqsədilə cəbhənin əsasən Ağdərə-Tərtər və Xocavənd-Füzuli istiqamətlərində mövqelərimizə yenidən hücum etdi, təmas xəttinə yaxın yaşayış məntəqələrimizi intensiv atəşə tutdu. Amma döyüşçülərimizin şücaəti qarşısında düşmən məqsədinə nail ola bilmədi.
4 günlük - Aprel döyüşləri bütün dünyaya Azərbaycan Ordusunun gücünü, qələbə əzmini, ədalətin bərpa olunacağını göstərdi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev aprel döyüşlərindəki qələbədən sonra bir daha bəyan etdi ki, Ermənistanın müstəqil bir ölkə kimi fəaliyyəti qonşularla münasibətlərini tənzimləməkdən və öz qüvvələrini Azərbaycan torpaqlarından qeyd-şərtsiz və dərhal çıxarmaqdan asılıdır.
Biz sadəcə olaraq çalışırıq ki, məsələ sülh yolu ilə həll olunsun. Aprel döyüşləri zamanı biz sadəcə olaraq imkanlarımızın cüzi bir faizini nümayiş etdirdik. Əks-hücum əməliyyatında qarşımızda hansı hədəflər durmuşdusa, biz o hədəflərə də çatdıq.
Aprel döyüşlərində qazanılan qələbə istər hərbi-siyasi baxımdan, istərsə də mənəvi-psixoloji aspektdən Azərbaycan üçün böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Aprel qələbəsi Azərbaycana, dövlətin hərbi-siyasi gücünə qarşı beynəlxalq aləmdə mövcud olan yanlış təsəvvürlərin üzərindən xətt çəkdi. Bu döyüş Azərbaycan və Ermənistanın hərbi imkanlarındakı asimmetriyanı aşkar etdi. Bu qələbə istənilən vaxt Azərbaycan ordusunun düşməni məğlub etmək imkanına malik olduğunu bir daha sübut etdi.
Aprel qələbəsi eyni zamanda Azərbaycana uzun müddət məğlub olmuş dövlət kimi onun xeyrinə olmayan psixoloji müharibədəki tarazlığı dəyişmək imkanı yaratdı. Azərbaycanlıların Qarabağ münaqişəsində qələbəyə inamını itirməsi ilə bağlı iddialar aprel döyüşləri ilə yox oldu.
Bundan əlavə, aprel müharibəsi beynəlxalq aləmə, xüsusilə də ATƏT-in Minsk qrupuna bir siyasi mesaj idi. Azərbaycan Minsk Qrupunun uğursuz vasitəçiliyinə alternativ olaraq öz gücü ilə torpaqlarını işğaldan azad etmək gücündə olduğunu bir daha bəyan etdi. Bir sözlə, aprel qələbəsi Qarabağ münaqişəsində mövcüd olan çoxyönlü status-kvonu tamamilə Azərbaycanın xeyrinə dəyişdi və Azərbaycanın tarixi qələbəsinə aparan yolda sonun başlanğıcı oldu.
Mübariz Ağalarlı
AMEA-nın Tarix və Etnologiya
İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, dosent
20:44 02.04.2025
Oxunuş sayı: 1325
