Geosiyasi transformasiya - yeni gündəmin formalaşdırılmasında mühüm təcrübə
Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin himayəsi altında keçirilən XII-ci Qlobal Bakı Forumu müasir dünya düzəninin əsas məsələlərinin müzakirəsi üçün mühüm platformaya çevrildi. Beynəlxalq münasibətlərin bütün aspektlərinə təsir edən qlobal transformasiya kontekstində forumun “Dünya düzəninin yenidən düşünülməsi: Çağırışların fürsətə çevrilməsi” mövzusu həmişəkindən daha aktualdır. Cənab Prezident Euronews telekanalına müsahibəsində forumun ideyaların yaradılması və beynəlxalq problemlərin həllinə yeni yanaşmaların işlənib hazırlanması platforması kimi əhəmiyyətini vurğulayıb. Onun bəyanatları dünyada və regionda mövcud vəziyyətin təhlili üçün əsas təşkil edən bir neçə əsas məqamı vurğulamağa imkan verir. Bu forum beynəlxalq problemlərə yeni yanaşmanın inkişafı üçün platforma kimi ciddi əhəmiyyət kəsb edir.
Qlobal Bakı Forumu 12 ildir ki, qlobal çağırışların müzakirəsi üçün mühüm platformadır. Cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, 50-dən çox keçmiş və indiki dövlət və hökumət başçısının iştirakı forumu fikir və təcrübə mübadiləsi üçün unikal məkana çevirir. Forumda təqdim olunan baxış və yanaşmaların müxtəlifliyi yeni ideyaların yaranmasına və həll yollarının axtarışına töhfə verir. Bu, beynəlxalq qarşılıqlı fəaliyyətin köhnə mexanizmlərinin öz səmərəsizliyini nümayiş etdirdiyi şəraitdə xüsusilə vacibdir. Forum təkcə müzakirələr üçün imkan yaratmır, həm də qlobal problemlərin həllinə yeni yanaşmaların formalaşdığı məkana çevrilir. Bu kontekstdə Bakı Forumu dünya düzənini yenidən düşünmək üçün mühüm alətə çevrilir.
Müsahibənin əsas mövzularından biri köhnə dünya nizamının böhranı məsələsi olub. Cənab Prezident bəyan etdi ki, köhnə beynəlxalq qarşılıqlı fəaliyyət qaydaları və normaları artıq işləmir. Dünya keçid vəziyyətindədir, burada yeni qaydalar hələ formalaşmayıb, köhnə qaydalar isə artıq qüvvədə deyil. Bu, hər bir ölkənin öz resurslarına və imkanlarına arxalanmağa məcbur olduğu qeyri-müəyyənlik vəziyyəti yaradır. Dövlət Başçısının qeyd etdiyi kimi, Azərbaycan uzun müddətdir ki, bu prinsipə əməl edir. Öz səylərinə arxalanaraq ərazi bütövlüyünü və suverenliyini bərpa edə bilən bir ölkənin təcrübəsi beynəlxalq təsisatlar nəzərə alınmadan milli maraqların necə müdafiə oluna biləcəyinin bariz nümunəsidir. Bu təcrübə bir çox ölkələrin beynəlxalq hüququn seçiciliyi və beynəlxalq təşkilatların ədaləti təmin edə bilməməsi ilə üzləşdiyi bir şəraitdə xüsusilə vacibdir.
Beynəlxalq təşkilatların müasir dünyada rolu da gündəmdə olan mövzulardandır. Cənab Prezidentin sözlərinə görə, onların çoxu ya zəiflik nümayiş etdirir, ya da tamamilə iflic olur. Bu, ölkələri öz strategiyalarına yenidən baxmağa və çoxtərəfli formatlara deyil, ikitərəfli münasibətlərə diqqət yetirməyə məcbur edir. Bu yanaşma qlobal tendensiyanı əks etdirir ki, bununla da ölkələr getdikcə çətin və səmərəsiz beynəlxalq strukturlarda iştirakdansa birbaşa razılaşmalara üstünlük verirlər. Lakin bu, həm də qlobal sistemin parçalanması riskini yaradır, burada hər bir ölkə öz dar maraqlarından çıxış edir və bu, sabitliyin daha da pozulmasına gətirib çıxara bilər.
Regionumuza gəlincə, Cənubi Qafqaz, cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, uzun müddətdir ki, münaqişə və düşmənçilik bölgəsidir. Bununla belə, indi nisbətən sakit dövr gəlib çatıb ki, bundan təhlükəsizlik mexanizmlərinin yaradılması və mehriban qonşuluq münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi üçün istifadə edilməlidir. Prezident Cənubi Qafqaz respublikaları arasında fəal qarşılıqlı əlaqənin mövcud olduğu Sovet İttifaqı dövrlərini xatırladıb. Bu təcrübə, onun fikrincə, gələcək əməkdaşlıq üçün əsas ola bilər.
Lakin regionda sabitliyə nail olmaq üçün Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması zəruridir. Cənab Prezident vurğulayıb ki, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra sülh müqaviləsi hələdə imzalanmadı və bu, münaqişənin yenidən alovlanması təhlükəsi yaradır. Bu tezis təkcə Cənubi Qafqaz üçün deyil, həm də sülh sazişlərinin olmaması gərginliyi artıran dünyanın digər regionları üçün də aktualdır.
Müsahibənin əsas istiqamətlərindən biri də milli maraqların qorunmasında suverenlik və müstəqilliyin əhəmiyyətinin vurğulanması olub. Cənab Prezident qeyd edib ki, Azərbaycan öz maraqlarını müdafiə etmək üçün heç vaxt kənar yardıma və beynəlxalq qurumlara arxalanmayıb. Onun sözlərinə görə, bu yanaşma öz effektivliyini sübut edib və ölkənin uğurlu inkişafının əsasına çevrilib.
Bu tezis qlobal dəyişikliklər kontekstində, ölkələrin getdikcə öz problemlərini təkbaşına həll etmək zərurəti ilə üzləşdiyi bir şəraitdə xüsusilə vacibdir. Dövlətimizin Başçısı vurğulayıb ki, xarici yardımdan asılılıq ölkələri həssas vəziyyətə salır və onları suverenliklərinin bir hissəsindən məhrum edir. Azərbaycanın bu təcrübəsi digər ölkələr üçün nümunə ola bilər, xüsusən də qlobal dəstək sisteminin getdikcə etibarsızlaşdığı bir şəraitdə.
Qlobal dəyişikliklər kontekstində, cənab Prezident qeyd etdi ki, bizim müşahidə etdiyimiz qlobal dəyişikliklər hələ ilkin mərhələdədir. Bu, həm geosiyasi dəyişikliklərə, həm də beynəlxalq münasibətlərin transformasiyasına aiddir. Belə bir şəraitdə bu cür forumlar yeni gündəmin formalaşdırılmasında və qlobal çağırışların həlli yollarının tapılmasında mühüm rol oynayır.
XII-ci Qlobal Bakı Forumu dünya düzəninin yenidən nəzərdən keçirilməsində mühüm addım oldu. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin çıxışlarında qlobal qeyri-sabitlik şəraitində müstəqillik, suverenlik və regional əməkdaşlığa ehtiyac olduğu vurğulanır. Çağırışları fürsətə çevirməyi bacaran Azərbaycanın təcrübəsi qlobal dəyişikliklər dövründə öz milli maraqlarını qorumağa çalışan digər ölkələr üçün nümunə ola bilər.
Masil Dəmirov
YAP Yasamal rayon təşkilatının fəal üzvü
11:33 18.03.2025
Oxunuş sayı: 13838
