Ağ Evdə danışan fotolar: Yüksələn Azərbaycan, çökən Avropa
Avropanın çökdüyünü, xaosa sürükləndiyini çoxdan deyirdilər. Təkcə politoloqlar, beynəlxalq münasibətlər mütəxəssisləri yox, siyasətlə az- çox maraqlanan auditoriya da artıq bu barədə düşünməyə başlamışdı. Səslənən iddialara inananlar da var idi, inanmayanlar da. Ancaq avqustun 18-də ABŞ-nin paytaxtı Vaşinqtonda çəkilmiş bir foto bunu aydın göstərdi. Belə ki, Avropa liderleri, o cümlədən “mənəm- mənəm” deyən Fransa Prezidenti Emmanuel Makron, İtaliyanın Baş naziri Ciorcia Meloni, Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Lyayen, Almaniya kansleri Fridrix Merts, Finlandiya Prezidenti Aleksandr Stubb, hətta NATO-nun Baş katibi Mark Rutte də Ağ Ev rəhbəri Donald Trampın qarşısında, bir cərgədə oturmuşdular. O qədər böyük Avropa Vaşinqtona gəldi və Trampın qarşısında düzüldü. Bu, müəllimin qarşısında oturan şagirdləri xatırladırdı. Sanki Tramp Avropa liderlərinə dərs keçirdi…
Bu görüşdən çox qısa müddət əvvəl- avqustun 8-də Tramp Ağ Evdə Azərbaycan lideri İlham Əliyevlə görüşmüşdü. Yəqin ki, təkcə həmin tarixi görüş və onun nəticələri yox, həm də müzakirə zamanı çəkilən fotolar çoxlarının yadındadır. ABŞ və Azərbaycan liderləri yanaşı oturmuşdular. Təkcə bu faktın özü Trampın Azərbaycan Prezidentinə ehtiramının bariz nümunəsi idi. Həmçinin Ağ Evin simvolik açarının Prezident İlham Əliyevə təqdim olunması, səmimi dialoqlar da rəsmi Vaşinqtonun Bakıya hörmətinin, diqqətinin göstəricisi kimi qiymətləndirilməlidir.
Bu iki görüş ABŞ-nin Azərbaycana və Avropaya münasibətini aydın şəkildə ortaya qoydu. Bəs bu fərq nə ilə bağlıdır? Əlbəttə, təsadüfi deyil. Məsələ burasındadır ki, Tramp praqmatik, reallıqları olduğu kimi qəbul edən siyasətçidir. O, bu gün Avropanın və Azərbaycanın beynəlxalq siyasi nizamdakı yeri və rollarını anlayır. Ağ Ev rəhbəri yaxşı başa düşür ki, rəsmi Bakının Cənubi Qafqazda yaratdığı yeni reallıqlar onu qlobal siyasi aktora çevirməkdədir. Azərbaycan sürətlə inkişaf edir, nüfuzunu gücləndirir. Avropa isə böyük sürətlə xaosa yuvarlanır. Təsadüfi deyil ki, Avropa İttifaqı artıq “dişsiz” quruma çevrilib. Nə Fransa, , nə İtaliya, nə Almaniya nə də digərləri davam edən Rusiya- Ukrayna müharibəsində heç bir mövqe ortaya qoya bilmir. Bax, bu, onların gücsüzlüyünü göstərən bariz faktdır. Danışmaqla deyil ki…
Azərbaycanın xarici siyasət kursu çoxdandır diqqət mərkəzindədir. Görünən odur ki, rəsmi Bakının balanslı siyasəti məqsədyönlü, arzuolunan nəticəsini verir. Ancaq ABŞ -nin Azərbaycana bərabərhüquqlu münasibəti təkcə bu məqamla bağlı deyil. Bir epizodu xatırlayaq: Azərbaycan Prezidenti III Şuşa Qlobal Forumunda Rusiyanın TASS İnformasiya Agentliyinin baş direktorunun birinci müavini Mixail Qusmanın Azərbaycanın xarici siyasət kursu ilə bağlı sualına belə cavab vermişdi: “Mən beynəlxalq həmkarlarıma da heç vaxt yalan danışmamağa çalışıram. Əlbəttə, imkan daxilində. Hesab edirəm ki, biz obyektiv və dürüst olmalıyıq, yalan danışmamalıyıq. Düşünürəm ki, bu, yəqin ki, əsas prinsiplərdən biridir: ilk növbədə öz xalqıma həqiqəti söyləmək. İnternet və sosial şəbəkələr dövründə yaşadığımız üçün burada dediyiniz hər şey dərhal bütün dünyada rezonans doğurur”.
Dövlət başçısının nitqinin davamında səsləndirdiyi “Güvənmək razılaşmaq demək deyil, etimad göstərmək nədənsə müəyyən dərəcədə narazı olmaq və ya müsbət gündəmdən başqa bir şeyə sahib olmaq demək deyil. Güvənmək, sadəcə olaraq inanmaq deməkdir ki, əgər bir insan bunu deyibsə, deməli belə olacaq. Fikirləşirəm ki, bu, bizə beynəlxalq nüfuz qazanmağa imkan verən amillərdən biridir” fikirləri rəsmi Bakının hazırkı xarici siyasət kursunun preambluasıdır. Elə bu preamblua da Azərbaycana beynəlxalq aləmdə hörmət, ehtiram qazandırır.
Beləliklə, bütün bunları nəzərə alsaq bir neçə gün ara ilə Vaşinqtonda baş tutan görüşlər, çəkilən fotolar arasındakı fərq heç kimdə təəccüb yaratmamalıdır. Bu, böyük amma çökməkdə olan qitə ilə dünyaya ədalətin olduğunu və bunun necə bərpa edildiyini göstərən qüdrətli dövlət arasındakı fərq idi.
Kənan Novruzov
11:49 20.08.2025
Oxunuş sayı: 937
