Yaxın Şərqə “daş qayaya rast gəlib: “Ən azı tərəflərdən biri tamamilə gücdən düşməyənə qədər…”
Ötən gün Fələstinin HƏMAS hərəkatı Qəzza sektorunda saxlanılan İsrail girovlarının yarısını buraxmağa razılaşıb. Məlumata görə, bunun qarşılığında İsrail tərəfi müəyyən sayda fələstinli məhbusu azad etməlidir. Qeyd edilir ki, bu razılaşma 60 günlük atəşkəs çərçivəsində həyata keçiriləcək. HƏMAS-ın razılaşdığı təklif Misir və Qətər vasitəçiləri tərəfindən irəli sürülüb. Təklifə əsasən, İsrail hərbi qüvvələrinin Qəzzanın dərinliklərindən geri çəkilməsi təmin ediləcək ki, enklavda humanitar yardımlar maneəsiz çatdırılsın.
Maraqlıdır hazırki vəziyyətdə ediləcək mübadilələr Fələstinlə İsrail arasında sülhün bir qığılcım ola bilərmi. Ümumən bu nə dərəcədə realdır?
Məsələ ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən hərbi-siyasi ekspert Həşim Səhrablı Fələstinin HƏMAS hərəkatı ilə İsrail arasında bu cür mübadilənin ilk hal olmadığını qeyd edib: “Fələstinin HƏMAS hərəkatı ilə İsrail arasında baş verən son əsir mübadiləsi ilk belə hal deyil. Bundan əvvəl də oxşar hadisə yaşanmışdı. O zaman bu addım sülh istiqamətində atılmış müsbət bir jest kimi qiymətləndirilsə də, sonrakı mərhələlərdə prosesin davamı gəlmədi. Tərəflər arasında razılaşma əldə olunmadı, prinsipial mövqelərdə ortaq məxrəcə gəlmək mümkün olmadı və nəticədə qarşıdurma vəziyyəti bu günədək davam etdi. İndiki razılaşma da analoji hal kimi qiymətləndirilməlidir. Sadəcə olaraq, tərəflər müəyyən sayda əsiri azad etməklə kifayətlənəcəklər və böyük ehtimalla məsələ bununla da yekunlaşacaq.
Çünki İsrail–HƏMAS münaqişəsinin səbəbləri təkcə əsir məsələsi ilə və yaxud hərbi qarşıdurma ilə məhdudlaşmır. Əgər problem yalnız bu çərçivədə olsaydı, yəni sırf hərbi üstünlük və əsirlərin azadlığı ilə bağlı məsələ olsaydı, onu həll etmək daha asan olardı və bəlkə də çoxdan həllini tapmışdı. Ancaq Qəzza ətrafında baş verənləri daha geniş müstəvidə qiymətləndirmək lazımdır”.
Ekspert, həmçinin burada ideoloji, siyasi, etnik, geosiyasi və tarixi faktorların hamısının rol oynadığını qeyd edib: “Burada ideoloji, siyasi, etnik, geosiyasi və tarixi faktorların hamısı rol oynayır. Bu, onilliklərdir davam edən çoxşaxəli və köklü bir münaqişədir. Onun həllini tapmaq heç də asan məsələ deyil. Üstəlik, münaqişə artıq “qaynar nöqtə”yə çevrilib, hərbi əməliyyatlar davam edir və tərəflər maksimalist mövqedən çıxış edirlər. İsrail bildirir ki, HƏMAS-ı tamamilə məhv edəcək, Qəzzadan ərəbləri köçürəcək, orada yeni bir “sülh və rifah məkanı” yaradacaq. Təşkilat isə iddia edir ki, İsrail işğal siyasəti yeridir, fələstinlilərə qarşı soyqırımı həyata keçirir və buna qarşı mübarizə apararaq İsraili bölgədən qovub müstəqil dövlət quracaq. Belə təzadlı mövqelər fonunda yalnız əsirlərin dəyişdirilməsi ilə bu münaqişəni sonlandırmaq mümkün deyil. Bununla belə, bu cür addımlar müəyyən mənada müsbət qiymətləndirilməlidir. Çünki azad olunan əsirləri gözləyən ailələr var, onların qayıdışı digərlərinə də ümid verir. Eyni zamanda, bu cür jestlər gələcəkdə dialoq və əlaqələrin koordinasiyası üçün dayaq nöqtəsi rolunu oynaya bilər. Lakin bütün bu müsbət cəhətlərinə baxmayaraq, indiki mərhələdə İsrail və Həmas arasındakı ciddi ziddiyyətlərin aradan qalxacağı hələ ki, real görünmür. Ən azı tərəflərdən biri tamamilə gücdən düşməyənə qədər heç birinin geri çəkiləcəyi gözlənilmir”.
Elmir Heydərli
21:37 19.08.2025
Oxunuş sayı: 1854
