İranın Hörmüz boğazını bağlama təhdidi: Regional və qlobal nəticələr necə ola bilər?
ABŞ-nin İsrailə dəstək verərək müharibəyə birbaşa müdaxilə etməsi halında İran, dünya enerji ticarətinin əsas tranzit yollarından biri olan Hürmüz boğazını bağlayacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib.
Crossmedia.az xəbər verir ki, bununla bağlı İran parlamentinin üzvü Əli Yezdihah yarırəsmi Mehr agentliyinə açıqlamasında bildirib:
“Əgər ABŞ sionistlərin tərəfində müharibəyə açıq və faktiki şəkildə qoşularsa, İranın ABŞ və Qərb ölkələrinə təzyiq göstərmək üçün neft ticarətinin qarşısını almaq hüququ var”.
Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin sədr müavini Bəhnam Səidi isə bildirib ki, İranın düşmənlərinə qarşı istifadə edə biləcəyi müxtəlif variantlar mövcuddur və Hürmüz boğazının bağlanması da onlardan biridir.
Bu açıqlamalar, ABŞ Prezidenti Donald Trampın İranın nüvə obyektlərinə qarşı hərbi əməliyyat əmri verməyə yaxınlaşdığına dair iddiaların fonunda verilib.
Hörmüz boğazı Fars körfəzini Oman körfəzi və Ərəb dənizi ilə birləşdirən strateji dəniz keçididir. Ən dar nöqtəsi 33 kilometr olan bu boğazdan dünya neft ticarətinin təxminən 26 faizi keçir.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, boğazda hər hansı bir kəsinti qlobal neft bazarlarında ciddi nəticələr doğura bilər.
İran uzun illərdir Hörmüz boğazını bağlamaq imkanına malik olduğunu bəyan edir. Lakin bu, fiziki şəkildə qapı bağlamaqla deyil, müxtəlif hərbi və taktiki üsullarla boğazın “faktiki olaraq” istifadəyə yararsız hala gətirilməsi ilə mümkün ola bilər.
1980-ci illərdəki İran-İraq müharibəsində İran Çin istehsalı olan “Silkworm” raketləri ilə neft tankerlərini və dəniz infrastrukturunu hədəfə almış, sürətli katerlərlə təzyiq əməliyyatları həyata keçirmişdi. Bu hücumlar tam bağlanmaya səbəb olmasa da, sığorta xərclərini artırmış və nəqliyyatda ciddi gecikmələr yaratmışdı.
ABŞ Konqresinin Araşdırma Xidmətinin (CRS) hesabatına görə, İran aşağıdakı addımlarla boğazı mərhələli şəkildə bağlamağa cəhd göstərə bilər:
1.Boğazın bağlandığını elan edərək dolayı hədələrlə psixoloji təsir yaratmaq.
2.Gəmi keçidlərini birbaşa təhdid etməklə saxlanılma və ya hücum riski ilə qorxutmaq.
3.Xəbərdarlıq atəşləri açmaq.
4.Dəniz mina sahələri yerləşdirmək.
5.Dənizaltılar, döyüş gəmiləri və sahildən buraxılan raketlərlə hücumlar təşkil etmək.
İranın Hörmüz boğazını bağlaması qlobal enerji bazarlarında böyük şok effekti yarada və beynəlxalq hərbi müdaxiləni qaçınılmaz edə bilər. Ekspertlər belə bir addımın bu mərhələdə az ehtimallı olduğunu düşünür, lakin gerçəkləşəcəyi təqdirdə İranın bu blokadanı uzun müddət davam etdirə bilməyəcəyini vurğulayırlar.
Bundan əlavə, belə bir addım İranı dəstəkləyən və neft embarqosuna qarşı çıxan ölkələrin də dəstəyindən məhrum edə bilər.
Mədinə Cəlilova
10:55 20.06.2025
Oxunuş sayı: 875
