Rusiya mediası qərəzli şəkildə AZAL-ın təyyarə qəzasıyla bağlı faktları təhrif etməyə çalışır
2024-cü il dekabrın 25-də Bakı-Qroznı marşrutu üzrə uçan AZAL sərnişin təyyarəsi Rusiya hava hücumundan müdafiə (HHM) sistemi tərəfindən vurulduqdan sonra Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğrayıb. İlkin hesabatlar göstərir ki, təyyarə yerə çırpılmamışdan əvvəl xarici təsirə məruz qalıb və füzelyajda çoxsaylı zədələr aşkar edilib. Lakin Rusiya mediası bu hadisəni ya minimum işıqlandırıb, ya da hadisənin əsl səbəblərini gizlətməyə çalışıb.
Azərbaycan Hava Yollarına (AZAL) məxsus təyyarənin Aktauda baş verən faciəvi qəzası barədə yayımlanan ilkin hesabat, hadisənin qəsdən ört-basdır edilməyə çalışıldığını göstərir. Hesabata əsasən, təyyarə Qroznı hava məkanında ikinci eniş cəhdindən sonra Bakıya qayıtmaq qərarına gəlib. Bu qərardan sonra CVR cihazı (səs yazısı) 24 saniyə aralıqla iki dəfə naməlum xarici səs dalğasını qeydə alıb. Daha sonra hidravlik sistemlər ardıcıl olaraq sıradan çıxıb:
1-ci kənar səsdən 4 saniyə sonra 3-cü hidravlik sistem, 6 saniyə sonra 1-ci hidravlik sistem,
21 saniyə sonra 2-ci hidravlik sistem tam fəaliyyətini itirib. Bundan əlavə, təhqiqat zamanı təyyarənin füzelyajında çoxsaylı zədələrin olması aşkar edilib.
Xüsusilə:
Arxa hissədə, şaquli və üfiqi stabilizatorlarda çoxsaylı dəliklər, Sol qanadda və sol mühərrikdə zədələnmə faktları qeyd edilib.
Hesabatda qeyd olunur ki, təyyarənin gövdəsində "hava gəmisinə məxsus olmayan" kənar obyektlər aşkarlanıb və onların mənşəyini müəyyənləşdirmək üçün əlavə ekspertizalar aparılacaq.
Rusiya mediası bu hadisə barədə məlumatları qəsdən az işıqlandırır. “Birinci kanal” cəmi 1 dəqiqə 20 saniyəlik süjetdə hadisəni yalnız texniki problemlərlə əlaqələndirib. Kanal 42 saniyəlik reportajda ehtiyatla “xarici təsir”i qeyd etsə də, diqqəti ekipajın marşrut seçiminə yönəldib.
TASS və “İnterfaks” qəzanın vaxtı və texniki detalları haqqında məlumat versələr də, təyyarənin füzelyajındakı zədələrdən və HHM müdaxiləsindən demək olar ki, bəhs etməyiblər. RT, “Readovka” və “RİA Novosti” isə hadisəni tamamilə başqa istiqamətə yönəldərək, dispetçerlərin guya ekipajı “xalça” planı barədə xəbərdar etdiyini iddia edib. Halbuki hesabat sübut edir ki, dispetçerlə əlaqə yalnız zərbə vurulduqdan sonra baş verib.
Bu manipulyasiya cəhdləri göstərir ki, Rusiya mediası hadisənin əsl mahiyyətini gizlətməyə və ictimaiyyətə yanlış informasiya təqdim etməyə çalışır.
Məsələ ilə bağlı Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü, media eksperti Müşfiq Ələsgərli Crossmedia.az-a açıqlama verib. Onun sözlərinə görə, Rusiya mediası azad deyil və hadisə ilə bağlı obyektiv məlumatların yayılmasına bilərəkdən maneə törədilir: “Rusiya mediası azad media deyil. Rusiya Federasiyası hələ də media üzərində dövlət nəzarəti mexanizmini, senzuranı tətbiq edir. “Roskomnadzor” media üzərində dövlət nəzarətini və idarəçiliyi həyata keçirən inzibati idarədir. Bu səbəbdən, onların hər hansı hadisəni obyektiv, qərəzsiz şəkildə işıqlandırmaq ixtiyarı yoxdur. Xüsusilə, xarici siyasətə aid məsələlərdə senzura daha sərt şəkildə tətbiq edilir. Azərbaycan təyyarəsinin vurulması ilə bağlı da eyni münasibət sərgilənir” – deyə ekspert bildirib.
Müşfiq Ələsgərli vurğulayıb ki, Rusiya mediası yalnız senzuranın təsiri altında deyil, həm də hadisənin əsl mahiyyətini ört-basdır etmək niyyətindədir: “Rusiya mediası mövcud senzuranı qırmaq və qəza barədə obyektiv məlumat yaymaq istəyirmi? Mən düşünürəm ki, yox. Təəssüf ki, Rusiyanın media ictimaiyyəti hələ də stereotipləri qıra bilmir, ehkamlardan kənara çıxmağa cəhd göstərmir. Onların başqa xalqlara və dövlətlərə yanaşması hələ də imperiya ambisiyalarına söykənir. Bu kontekst postsovet məkanına münasibətlərində daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. Onlar obyektiv reallıqları görmək istəmirlər. İstənilən məsələyə “öz həqiqətlərini” tətbiq etməyə çalışırlar. Lakin bu həqiqətlər nə beynəlxalq ictimaiyyəti, nə də müstəqil ekspertləri inandıra bilmir”.
Ekspert əlavə edib ki, Rusiya mediasının qəza ilə bağlı manipulyasiya cəhdləri həm jurnalistika prinsiplərinə, həm də sağlam məntiqə ziddir: “Hadisə bütün dünyanın gözü qarşısında baş verib. Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı, Qazaxıstan, Azərbaycan, Braziliya mütəxəssislərindən ibarət təhqiqat qrupu yaradılıb və hadisənin bütün detallarını araşdırıb. Bu qədər təşkilatın, dövlətin və mütəxəssisin təsdiqlədiyi faktları necə danmaq olar? Rusiya bu cür davranışla uğur qazana bilərmi? Ağılları, vicdanları, peşəkarlıqları olsaydı, haqsızcasına inadkarlıq göstərmək əvəzinə obyektiv davranıb üzürxahlıq etsəydilər, daha çox bəraət alardılar. Rusiya mediasının yanlış davranışı Azərbaycana yox, onların özlərinə zərər verdi. Onların qeyri-peşəkar, senzuralı media olduqlarını bütün dünyaya təkrarən sübut etdi.”, – deyə Müşfiq Ələsgərli bildirib.
Azərbaycan təyyarəsinin vurulması beynəlxalq səviyyədə ciddi rezonans doğursa da, Rusiya mediası hadisənin əsl mahiyyətini gizlətməyə çalışır. Hadisənin qəsdən ört-basdır edilməsi və faktların manipulyasiya olunması, Rusiya informasiya məkanında dövlət nəzarətinin nə qədər güclü olduğunu bir daha göstərir. Beynəlxalq araşdırma qrupu və müxtəlif ekspertlərin rəyinə əsasən, təyyarənin vurulması təsdiq olunsa da, Rusiya mediası hələ də ictimaiyyəti yanlış yönləndirməyə davam edir.
Nihat Tahirov
19:41 06.02.2025
Oxunuş sayı: 10789
