Türkoloji Qurultay türk birliyinin simvoludur - Alim
Türkoloji Qurultayın 100 illiyi, Türk dünyası üçün mühüm bir mərhələdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Türkoloji Qurultayın 100 illik yubileyinin dövlət səviyyəsində keçirilməsini təmin etmək məqsədilə 22 oktyabr 2025-ci ildə sərəncam imzaladı. Sərəncamda deyildiyi kimi Birinci Türkoloji Qurultay ortaq zəngin keçmişə və qədim irsə malik türk xalqlarının mədəni inteqrasiyasında mərhələ yaratmış müstəsna əhəmiyyətli hadisələrdəndir. Beynəlxalq miqyaslı bu unikal elmi forumda türkologiyanın ən aktual məsələləri geniş və sistemli müzakirə obyektinə çevrilmiş, türk dünyasının dili, tarixi, etnoqrafiyası, ədəbiyyatı və mədəniyyətinin gələcəyi ilə bağlı vacib qərarlar qəbul edilmiş, latın qrafikası əsasında vahid ümumtürk əlifbasına keçilməsi xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılmışdır.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlamasında Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Tünzalə Əlizadəqızı bildirib ki, Türkoloji Qurultayın 100 illiyinin Bakıda keçirilməsi sadəcə bir yubiley deyil, türk dünyasının elm, mədəniyyət və birliyini möhkəmləndirən strateji hadisədir:
“Birinci Türkoloji Qurultay XX yüzillikdə türk xalqlarının, o cümlədən, Azərbaycan xalqının mədəni həyatında baş vermiş ən əlamətdar hadisələrdən biri kimi tarixə düşüb. Qurultayın işində Sovet birliyi məkanında yaşayan türk xalqları ilə yanaşı xarici qonaqlar, ümumilikdə isə 131 nəfər nümayəndə — alimlər, dilçilər, tarixçilər, şairlər, yazıçılar və digər görkəmli mütəfəkkirlər iştirak edib. Türk xalqlarının mədəni inteqrasiyasında mühüm bir mərhələnin əsasını qoymuş bu möhtəşəm Qurultay ilk növbədə geniş vüsəti və böyük bir coğrafi məkanda yaşayan çoxsaylı türk xalqları üçün bir sıra taleyüklü məsələlərin qoyuluşu, işlənib hazırlanması və ardıcıl şəkildə gerçəkləşdirilməsi baxımından müstəsna əhəmiyyət daşıyıb.
1926-cı ildə ilk dəfə keçirilən Türkoloji Qurultay Türk dili, mədəniyyəti, tarixi və birliyi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu qurultayda türk xalqları arasında dil birliyinin təşviqi, dil və mədəniyyət araşdırmalarının inkişafı və ortaq dəyərlərin gücləndirilməsi mövzuları müzakirə olunmuşdu. Həmin dövrün siyasi və mədəni şəraitində belə bir təşəbbüs çox önəmli idi və gələcəkdə Türk dünyasının inteqrasiyasına, elmi əməkdaşlığa və ümumi mədəni irsə böyük təsir göstərmişdi.
Türkoloji Qurultayın 100 illiyinin Bakıda keçirilməsinin çox böyük elmi, mədəni və siyasi əhəmiyyəti var. Bu hadisə həm tarixə hörmətin ifadəsi, həm də türk xalqlarının birliyi və gələcək inkişafı baxımından mühüm simvolik məna daşıyır. 1926-cı ildə Bakıda keçirilən Birinci Türkoloji Qurultay türk dünyasının elm və mədəniyyət tarixində mühüm mərhələ idi. O dövrdə ilk dəfə müxtəlif türk xalqlarının alimləri bir araya gələrək ortaq dil, əlifba, ədəbiyyat, tarix və mədəniyyət məsələlərini müzakirə etdilər. 100 il sonra həmin hadisənin yenidən Bakıda qeyd edilməsi o tarixi hadisəyə hörmət və yad etmə aktı kimi dəyərləndirilir. Bu, Azərbaycanın türk dünyasının mədəni mərkəzlərindən biri olduğunu 100 illik yubileyin Bakıda keçirilməsi türk dünyasının vahid mənəvi və mədəni köklərini xatırladır və möhkəmləndirir.
Bu tədbir türk xalqları arasında ortaq kimlik şüurunu daha da gücləndirir. Türkoloji Qurultayın 100 illiyinin Bakıda keçirilməsi sadəcə bir yubiley tədbiri deyil, bu tarixi irsə hörmət, elmə sadiqlik və türk dünyasının gələcək birliyi üçün strateji addımdır. O həm keçmişin yaddaşı, həm də gələcəyə yönəlik birlik və tərəqqi rəmzidir”.
T. Əlizadəqızı Türkoloji qurultayın nəticələrini belə şərh edib:
“100 illik yubiley həmçinin Türkologiyanın inkişafında əldə olunan nailiyyətləri, elm sahəsindəki irəliləyişləri və türk xalqlarının dil və mədəniyyətini təhlil etməyə imkan yaradır. 100-cü Türkoloji Qurultay türk dilini, mədəniyyətini və tarixini tədqiq edən alimlər və tədqiqatçılar üçün mühüm bir hadisədir. Bu, həm də türk dünyasının birliyini möhkəmləndirmək, ortaq layihələr və tədqiqatlarla Türkologiyanı daha da irəlilətmək üçün bir fürsət yaradır. Bu yubileyin bir başqa önəmi də odur ki, Türkoloji Qurultay Türk dilləri arasında ortaq mövzuları və problemləri müzakirə etməklə, həmçinin türk xalqları arasında daha yaxın əlaqələrin qurulmasına, əməkdaşlığın artırılmasına töhfə verir. Bu cür tədbirlər, türk dünyasının birliyini daha da möhkəmləndirir və gələcəkdə qarşıya çıxacaq dil, mədəniyyət və siyasi məsələlərdə ortaq mövqelərin müəyyənləşdirilməsinə imkan verir. Türkologiya, zamanla yeni istiqamətlər və metodologiyalar qazandıqca, bu cür beynəlxalq toplantılar alimlərə son tədqiqatlara dair məlumat mübadiləsi etməyə, yeni elmi yanaşmalar və texnikalarla tanış olmağa imkan verir”.
Alim bildirib ki, təqdim olunan yeniliklər inkişafa töhfə verir:
“Qurultaylarda təqdim olunan yeni araşdırmalar, xüsusilə Türk dillərinin tarixi, fonetikası, sintaksisi, mədəniyyəti və digər aspektləri ilə bağlı yeniliklər, elmin inkişafına mühüm töhfə verir. Türkoloji Qurultay Türk xalqlarının dillərini və mədəniyyətlərini dünya səviyyəsində tanıtmaq, onlara maraq oyatmaq və bu sahədə tədqiqatların daha da genişlənməsini təmin etmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Həmçinin, bu tədbirlər Türk dili və mədəniyyətinin müxtəlif ölkələrdəki təsirini artırır və müxtəlif xalqlar arasında mədəniyyətlərarası əlaqələri gücləndirir. 100-cü Türkoloji Qurultayı kimi böyük tədbirlər, Türkologiyanı daha geniş akademik çevrələrdə tanıdaraq, bu sahənin elmi cəmiyyətdəki nüfuzunu artırır. Bu, gələcəkdə daha çox tədqiqatçı və alim üçün motivasiya yaradır və gənc nəslin Türkologiyaya marağını artırır.
Bu yubiley münasibətilə keçiriləcək tədbirlər, təbii ki, həm elmi, həm də mədəni səviyyədə böyük əhəmiyyət daşıyır. Çünki Türkologiya yalnız dilçiliklə bağlı deyil, eyni zamanda tarix, ədəbiyyat, fəlsəfə və digər sahələrdə də geniş tədqiqatlar aparılır və bu sahələrdəki irəliləyişlər türkdilli xalqların mədəniyyətinə və dünyadakı yerinə işıq tutur. Bu istiqamətdə bütün türkoloqlarımıza uğurlar arzulayıram”.
Günel Verdiyeva
15:39 12.11.2025
Oxunuş sayı: 3049
