Əbdül Qədir Xan -Pakistanın ilk nüvə silahını əldə etməsində baş rol oynayan nüvə alimi
Nüvə klubunda yalnız bir müsəlman ölkəsi var - Pakistan.
Maraqlıdır ki, 1970-ci illərin sonlarında İsrail Pakistanın nüvə proqramına zərbə endirməyi müzakirə etdi - demək olar ki, sonradan İraqda (Opera əməliyyatı, 1981), sonra isə Suriyada həyata keçirilən eyni ssenari üzrə.
Crossmedia.az xəbr verir ki, əsas hədəf Abdul Qadir Xanın rəhbərliyi altında gizli uranın zənginləşdirilməsinin aparıldığı Kahuta zavodu idi. İsrail qorxurdu ki, Pakistanın əlində olan islami “nüvə bombası” təkcə özü üçün təhlükə yaratmayacaq, həm də nüvə silahını digər müsəlman ölkələrinə ötürəcək. Bu qorxuları iki ölkə arasında rəsmi düşmənçilik münasibətləri daha da kəskinləşdirdi - Pakistan 1947-1948-ci illərdə hər iki ölkə yaranandan bəri İsraili tanımır, ardıcıl olaraq Fələstinin mövqeyini dəstəkləyir və İsrail-Fələstin münaqişəsinə İslam həmrəyliyi prizmasından baxır.
Hətta Hindistanla birgə zərbə də nəzərdə tutulurdu: İsrail qırıcıları Hindistan bazalarından qalxmalı, Himalay dağları üzərində uçmalı, dəqiq zərbə endirib geri qayıtmalı idilər.
Amma əməliyyat heç vaxt baş tutmadı. Pasifist baxışları ilə tanınan Hindistanın baş naziri Morarji Desai etik və siyasi səbəblərdən imtina edib. Vaşinqton da bunun əleyhinə idi, Pakistanı Soyuq Müharibə kontekstində, xüsusən də Sovet İttifaqının Əfqanıstana müdaxiləsindən sonra mühüm müttəfiq hesab edirdi. Və Pakistanın özü xəbərdarlıq etdi: nüvə obyektlərinə istənilən zərbə müharibə üçün bəhanə sayılacaq.
Beləliklə, Kahutaya qarşı əməliyyat arxivlərdə qaldı - ilk İslam nüvə dövlətinin yaranmasının uğursuz proloqu kimi. Pakistanın proqramı inkişaf etməyə davam etdi və 1998-ci ilin mayında Hindistan sınaqlarına cavab olaraq bu ölkə uğurla nüvə sınaqları keçirdi və dünyanın yeddinci nüvə dövlətinə çevrildi. Bu gün Pakistanda təxminən 160-170 nüvə başlığı var və Kahuta zavodu ölkənin rəsmi nüvə infrastrukturunun bir hissəsi kimi fəaliyyətini davam etdirir.
İsrailin o zamankı narahatlıqları qismən haqlı çıxdı - Əbdül Qadir Xan sonralar nüvə silahlarının daha da yayılmasına töhfə verərək, İran, Şimali Koreya və Liviyaya nüvə texnologiyalarının satışı ilə bağlı beynəlxalq qalmaqala düşdü.
Nüvə obyektlərinə qabaqlayıcı zərbələr endirmək ideyası o vaxtdan bəri 1981-ci ildə İraqın Osirak reaktoruna və 2007-ci ildə Fəratdakı Suriya nüvə obyektinə qarşı həyata keçirilən İsrail doktrinasının əsas elementinə çevrilib.
09:17 23.08.2025
Oxunuş sayı: 4469
