COP29 Azərbaycanda: Qlobal iqlim siyasətində tarixi mərhələ və ölkəmizə olan faydaları

Bu gün Azərbaycanda keçirilən COP29 tədbirinin ilk günü qlobal iqlim siyasəti və ətraf mühitin qorunması mövzusunda tarixə düşəcək əhəmiyyətli bir mərhələni işarə edir. Dünyanın müxtəlif guşələrindən gələn dövlət nümayəndələri, elm adamları, qeyri-hökumət təşkilatları və digər maraqlı tərəflər bu beynəlxalq konfransda iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə konkret addımlar atmaq və gələcək üçün daha yaşıl və davamlı inkişaf yolları tapmaq məqsədilə bir araya gəlirlər. Tədbirdə 195 ölkədən 80-100 min nəfərə yaxın nümayəndənin iştirak edəcəyi gözlənilir. Bəs COP nədir? Niyə Azərbaycanda keçirilir? Bu tədbirin ölkəmizə nə kimi faydaları var?

COP nədir?

COP (Conference of the Parties) — Tərəflərin Konfransı, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasına üzv ölkələr arasında keçirilən qlobal iqlim konfransıdır. İlk dəfə 1995-ci ildə Almaniyanın Berlin şəhərində keçirilən COP, hər il dünya ölkələrinin iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə birgə addımlar atmaq üçün toplandığı və qlobal iqlim siyasətini müəyyən edən tədbir kimi fəaliyyət göstərir. COP-un əsas məqsədi, qlobal istiləşmə və iqlim dəyişikliyinin fəsadlarını azaltmaq, istixana qazlarının emissiyasını azaldaraq ekoloji dayanıqlılığı artırmaqdır. Bu konfransda BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasına üzv 198 ölkənin nümayəndələri iştirak edir.

COP-un dünyaya faydaları;

COP, dünya iqlim siyasətində qlobal problemlərin həllinə mühüm töhfə verir və bu məqsədlə ölkələrin öhdəliklərini və hədəflərini konkretləşdirmək üçün effektiv bir platforma təqdim edir. İllik olaraq keçirilən bu konfranslarda əsas məqsəd qlobal istilik artımını 1,5 dərəcə Selsi ilə məhdudlaşdırmaq və təbii resurslardan davamlı istifadəyə nail olmaqdır. Bu hədəf, xüsusən Paris Sazişində (COP21) birmənalı şəkildə müəyyən olunmuşdur.

COP-un qlobal faydaları aşağıdakı kimi sıralanır:

1.    İstixana qazlarının azalması: Hər bir konfransda ölkələr karbon emissiyalarını azaltmaq üçün konkret hədəflər müəyyən edir və bu məqsədlə beynəlxalq öhdəliklər götürürlər.
   2.    İqlim dəyişikliklərinə uyğunlaşma: COP vasitəsilə ölkələr iqlim dəyişikliyinin fəsadlarını minimuma endirmək və zərərçəkmiş icmalar üçün uyğunlaşma mexanizmlərini dəstəkləmək üçün əməkdaşlıq edirlər.
   3.    Maliyyə və texnoloji dəstək: İnkişaf etmiş ölkələr, inkişaf etməkdə olan ölkələrə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq üçün maliyyə və texnologiya dəstəyi göstərir. Bu, təmiz texnologiyaların təşviqi və ətraf mühitin qorunmasına xidmət edir.
   4.    Paris Sazişinin tətbiqi: COP toplantılarının əsas məqsədi Paris Sazişinin hədəflərinə nail olmaq və bu hədəflərə çatmaq üçün qlobal səyləri birləşdirməkdir. Paris Sazişi qlobal istiləşməni 2°C-dən aşağıda, ideal olaraq isə 1,5°C-də saxlamağı hədəfləyən ən mühüm beynəlxalq sənəddir.

COP28 haqqında;

2023-cü ilin noyabrında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərində keçirilmiş COP28, qlobal iqlim siyasətində mühüm yeniliklər və hədəflərlə yadda qaldı. Tədbirdə 195 ölkədən təxminən 97 min nəfər iştirak etdi və bu konfrans iştirakçı ölkələr üçün iqlim dəyişikliyinin təsirlərini azaltmaq istiqamətində daha ciddi öhdəliklər götürməyə imkan yaratdı. COP28-in əsas mövzuları arasında karbon emissiyalarının daha da azaldılması, sıfır karbon hədəfinə yaxınlaşılması, təmiz enerji texnologiyalarının artırılması və təbii resurslardan davamlı istifadə ön planda idi. Konfrans 30 noyabr – 12 dekabr tarixləri arasında keçirildi. İştirakçıların tərkibi dövlət və qeyri-hökumət təşkilatlarının, özəl sektor nümayəndələrinin, alimlərin, ekspertlərin və jurnalistlərin birləşməsindən ibarət idi. Bu tədbirdə COP29-un növbəti sessiyasının Azərbaycanda keçirilməsi ilə bağlı qərar qəbul edildi.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev COP29-un ölkəmizdə keçirilməsi ilə əlaqədar keçirilən müşavirədə bildirmişdir:
“Mən şübhə etmirəm ki, COP29 beynəlxalq konfransını da biz yüksək səviyyədə keçirəcəyik, bu, ölkəmizin, xalqımızın növbəti böyük uğuru olacaq. Eyni zamanda, Azərbaycan neft-qaz ölkəsi kimi bu sahədə də özünü göstərəcəkdir və dünyada hər kəs bir daha görəcək ki, bizim gündəliyimiz yaşıl enerji ilə bağlıdır. Yaşıl enerji növlərinin yaradılması və yaşıl enerjinin dünya bazarlarına nəqli hazırda bizim enerji siyasətimizin prioritetidir. Bu, reallıqdır və bütün dünya bunu bir daha görəcək".

COP29 və onun Azərbaycana faydaları;

2024-cü ilin noyabr ayında Azərbaycanda keçiriləcək COP29, ölkəmizin ev sahibliyi edəcəyi ən böyük beynəlxalq tədbirlərdən biridir. Bakıda keçiriləcək bu konfransda 190-dan çox ölkədən 80-100 min nəfərdən çox nümayəndə heyətinin iştirakı gözlənilir. COP29 Azərbaycana yerli, regional və beynəlxalq səviyyədə bir çox fayda gətirəcək. Tədbirin əsas mövzuları iqlim fəaliyyətini sürətləndirmək, Paris Sazişinin hədəflərinə yaxınlaşmaq və qlobal istilik artımını 1,5°C-də saxlamaq üçün beynəlxalq səyləri gücləndirmək olacaq.

COP29-un Azərbaycana faydaları aşağıdakı şəkildə sıralanır:

1.    Yaşıl enerji və sıfır karbon strategiyalarının gücləndirilməsi: Azərbaycan, neft və qaz sahəsindəki uğurlarına baxmayaraq, COP29 vasitəsilə özünü yaşıl enerji keçidində lider kimi tanıtdırmaq niyyətindədir. Konfrans ölkəmizin günəş, külək enerjisi kimi alternativ enerji mənbələrindən istifadəsinin genişləndirilməsi və bərpa olunan enerji sektoruna investisiya axınının artırılmasını təşviq edəcək.

2.    İnvestisiya və iqtisadi imkanlar: COP29 konfransı Azərbaycana qlobal yaşıl texnologiya investorlarını cəlb etmək və yerli müəssisələrə qlobal iqlim bazarına çıxış imkanları yaratmaq üçün mükəmməl bir platforma olacaq. Bu tədbir enerji səmərəliliyi, təmiz texnologiya və ekoloji infrastruktur sahəsində investorların ölkəyə marağını artıracaq.

3.    Beynəlxalq nüfuzun artırılması: Azərbaycan, COP29-a ev sahibliyi etməklə beynəlxalq səviyyədə ekoloji dayanıqlıq sahəsində bir lider ölkə kimi tanınacaq və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə mühüm tərəfdaş olduğunu təsdiq edəcəkdir. Bu, ölkəmizin ekoloji siyasətinin inkişafına və xarici siyasətdə yeni əməkdaşlıq imkanlarına şərait yaradacaq.

4.    İqtisadiyyatın müxtəlifləşdirilməsi: COP29, ölkədə enerji sektorunun mövcud vəziyyətinin şaxələndirilməsini təşviq edəcəkdir. Bu konfrans sayəsində Azərbaycan yalnız neft və qaz ixracına dayanan iqtisadiyyatından deyil, həm də yaşıl enerji sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlərlə fərqlənəcək.

5.    Ekoloji maarifləndirmə və dayanıqlı inkişaf hədəflərinə yaxınlaşma: COP29 çərçivəsində Azərbaycanda ekoloji maarifləndirmə tədbirləri, təhsil proqramları və davamlı inkişaf strategiyalarının təşviq edilməsi gözlənilir. Bu tədbir ölkədə iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı həssaslığın artırılmasına və dayanıqlı enerji siyasətlərinin təbliğinə mühüm töhfə verəcək.
Nəticə olaraq, COP29 Azərbaycanın ekoloji gələcəyinə, iqtisadi inkişafına və beynəlxalq nüfuzunun artmasına mühüm dərəcədə töhfə verəcəkdir. Bu konfrans, yaşıl enerji strategiyalarının, ekoloji layihələrin və təmiz texnologiyaların tətbiqini sürətləndirmək baxımından tarixi əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etməkdə geniş təcrübəyə malik olan Azərbaycanın, COP29-u yüksək səviyyədə təşkil edəcəyinə inamımız tamdır.

Ayhan Ağarzayev