"Azərbaycanla Avropa arasında yaranmış enerji sahəsindəki əməkdaşlıq uzun müddətlidir" - Deputat
Son illərdə geosiyasi proseslər dünya enerji bazarında köklü dəyişikliklərə səbəb olub. Xüsusilə Rusiya-Ukrayna müharibəsinin uzanması fonunda Avropa İttifaqının enerji təhlükəsizliyi məsələsi daha da aktuallaşıb. Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar, Moskvanın enerji resurslarını siyasi təzyiq vasitəsinə çevirməsi Avropanı alternativ mənbələr axtarmağa vadar edib. Bu məqamda Azərbaycanın strateji rolu ön plana çıxır. Azərbaycan zəngin təbii ehtiyatları, etibarlı tərəfdaş imici və vaxtında həyata keçirdiyi enerji layihələri ilə Avropa üçün mühüm enerji təchizatçısına çevrilib. Cənub Qaz Dəhlizi kimi nəhəng layihənin reallaşması təkcə Azərbaycanın deyil, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyi baxımından dönüş nöqtəsi oldu. Eyni zamanda yaşıl enerji sahəsində atılan addımlar Azərbaycanın enerji gündəliyini daha da zənginləşdirir. Məhz bu mövzular – Azərbaycanın Avropa ilə enerji əməkdaşlığı, yaşıl enerji hədəfləri, Cənub Qaz Dəhlizinin gələcək perspektivləri günün aktual mövzusu olaraq qalır.
Mövzu ilə bağlı Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədr müavini, deputat Azər Badamov Crossmedia.az-a müsahibə verib:
-Rusiya-Ukrayna müharibəsi uzun müddət davam edərsə bu Avropanın qaz təminatına necə təsir edəcək?
-Rusiya-Ukrayna müharibəsinin davam etməsi Avropanın enerji təhlükəsilziyinin təmin edilməsində çətinliyin davam etməsi deməkdir. Çünki, davam edən müharibəyə görə Qərbin Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyaları da dərinləşir. O cümlədən Avropa İttifaqı Rusiyadan qazın alışını da minimuma endirmişdir. Bu gün Avropa İttifaqının siyasəti Rusiyanın qazından tamamilə imtina edilməsi üzərində qurulmuşdur. Bu da Avropa İttifaqını daha bahalı LNG-nin alınmasını məcbur edir. Məhz enerji daşıyıcıların qiymətlərinin artması Avropa İttifaqına daxil bir çox müəssisələrin fəaliyyətində çətinliklər yaratmışdır. Amma Avropa İttifaqına daxil bir sıra ölkələr İttifaqın qərarlarının düzgün olmadığını və Rusiyadan ucuz qazın alınmasına davam etməli olduğunu bildirirlər.
-Azərbaycan və Aİ arasında yeni enerji əməkdaşlığını zəruri edən əsas səbəblər nələrdir?
-Bu gün Azərbaycan Aİ-nın enerji təhlükəsiliyində rol oynayan alternativsiz yeganə mənəbədir. Dövlət başçımızın uzaqgörənliyi sayəsində vaxtında ərsəyə gətirdiyimiz Cənub Qaz Dəhlizi 2020-ci ilin dekabrından başlayaraq Avropa məkanına qazımızın çatdırılmasına imkan yaratmışdır. Azərbaycan Avropanın enerji xəritəsini dəyişmişdir. Aİ-nın Rusiyadan qazın alışını miniumuma endirlməsi Azərbaycan qazına tələbatını artırmışdır. Azərbaycan 12 ölkəyə qaz ixrac edir və onlardan 10 Avropa İttifaqına daxil ölkələrdir. 2022-ci iıldə Avropa komisiyasının prezidenti Ursula Fon der Lyayenin Bakıya səfəri çərçivəsində Avropa İttafqı ilə enerji sahəsində strateji tərəfdaşlıqa dair Anlaşma Memorandum dair imzalanmışdır. Bu memorandumda Azərbaycandan idxal olunan qazın həcmini 2027-ci ilə qədər iki dafdə artırıılması nəzərdə tutulmuşdur. Azərbaycan isə 2030-cu ilə qədər Avropa İttfaqına ixrac edəcək qazın həcmini 20 milyard kubmetrə çatdırılması planlaşdırmışdır. Bu da Avropanın qazla təminatında ölkəmnizin rolunu daha da artıracaqdır.
-Cənub Qaz Dəhlizinin dolu olması fonunda Avropa infrastrukturun genişlənməsinə razı ola bilərmi?
-Bu gün Cənub Qaz Dəhlzi tam gücü ilə işləyir. Amma Avropa İttifaqına daxil ölkələr yeni həcmlərin alınması ilə bağlı Azərbaycana müraciətlər etmişdir. Yeni həcmlərin Aİ çatdırılması üçün mövcud şəbəkəinin genişləndirlməsi üçün əlavə investisiyaların yatırılması zəruridir. Bu baxımdan Aİ ilk növbədə CQD-nə əlavə investisyaların yatırılması ilə bağlı məsələni həll etməlidir. Həm də Aİ Azərbaycanla uzunmüddətli müqavilələr imzlamaqla qazın alışına təminat verməlidir. Bu iki məsələ həll olunadan sonra Aİ -na ixrac olunan qazın həcmlərinin artırılmnası istiaqamətində işlər görüləcəyini hesab edirəm.
-Avropa Azərbaycanın qaz təklifinə real və praktiki yanaşacaqmı?
-Təbii ki, yanaşacaq. Çünki, Avropanın Azərbaycan kimi ikinci alternativi yoxdur. Bu baxımdan Avropanın Azərbaycanla əməkdaşlığını genişləndirəcəyinə və yeni qaz həcmlərinin alınması üçün müvafiq addımların atılacağını hesab edirəm.
-Yaşıl enerjiyə keçid prosesində Azərbaycan hansı konkret irəliləyişlər əldə edib?
-Yaşı enerji sektorunun inkişaf etdirilməsi Aərbaycanın əsas prioritetlərindən biridir. Biz yaşıl enerji sektorumuzu inkişaf etdirməklə həm də elektrik enerjisinin istehsalına sərf olunan qaza da qənaet etmiş oluruq. Bu baxımdan Masdar və AkvaPover şirkətləri ilə imzlanan müqavilələr və yatırılan sərmayələr ölkəmizin yaşıl enerji gündəliyini əks etdirir. Həm də Azərbaycan, Gürcüstan, Ruminiya və Bolqarıstan arasında imzlanan sazişə görə Qara dənizin dibi vasitəsilə Azərbaycandan Avropaya Yaşıl dəhlizin çəkilməsi istiqamətində işlər davam etdirlir. Azərbaycan 2030-cu ilə qədər ölkədə istehsal olunan elektrik enerjisinin 30%-ni yaşıl enerjinin üzərinə keçirməyi hədəfləmişdir. Qeyd etmək istəyirəm ki, ölkəmizin 200 Qeqavayt gücündə yaşıl enerji potensialı mövcuddur. Bu potensialdan səmərli istifadıə etməklə ölkəmiz həm də Avropanın elektrik enerji təminatında iştirak edəcəkdir.
-Sizcə Azərbaycan və Avropa arasında enerji sahəsində əməkdaşlıq hansı səviyyəyə qədər inkişaf edə bilər?
-Azərbaycanla Avropa arasında yaranmış enerji sahəsindəki əməkdaşlıq uzun müddətlidir. Çünki, Azərbaycanın Avropaya uzun illərdə ixrac edilməli enerji resursları vardır. Bu da öılkəmizin Avropa ilə əməkdaşlığının möhkəmlənməsinə zəmin yaradır.
Ayhan
16:26 08.07.2025
Oxunuş sayı: 4819
