Professor: COVID-19 pandemiyasından sonrakı insan orqanizmində gedən dəyişikliklər araşdırılır
Son zamanlarda COVID-19 peyvəndləri ilə bağlı yayılan məlumatlar və iddialar cəmiyyətdə geniş müzakirələrə səbəb olub. Belə ki, COVID-19 peyvəndlərinin yan təsirləri ilə bağlı bir sıra geniş miqyaslı araşdırmalar aparılıb. COVID-19 peyvəndləri ilə bağlı araşdırmalar göstərir ki, bəzi mRNA əsaslı peyvəndlər müəyyən yan təsirlərə səbəb ola bilər. Məsələn, miokardit, yəni ürək əzələsinin iltihabı, ensefalomielit kimi sinir sistemi ilə bağlı xəstəliklər, sinus-tromboz (qan laxtalanması problemləri) və Giyen-Barre sindromu kimi hallar müşahidə olunub. Bu təsirlər isə peyvənddən sonra bədənin immun sisteminin verdiyi reaksiya ilə əlaqələndirilir.
Araşdırmalara görə, miokardit riski, xüsusilə gənc kişilər arasında daha yüksəkdir. Ensefalomielit və Giyen-Barre sindromu isə sinir sisteminə təsir edən immun reaksiyalarla bağlıdır. Eyni zamanda, sinus-tromboz əsasən AstraZeneca peyvəndi ilə əlaqələndirilmişdir.
ABŞ kimi bəzi ölkələrdə monovalent peyvəndlər istifadədən çıxarılmış və yerinə həm orijinal virus ştammına, həm də Omicron variantına qarşı təsirli olan bivalent peyvəndlər tətbiq olunub. Bu dəyişikliklər daha geniş qoruma təmin etmək məqsədini daşıyır.
Qeyd edək ki, 2024-cü ildə “AstraZeneca” peyvəndi qadağan edilib.
Bəs yan təsirlərin erkən aşkarlanması və idarə edilməsi üçün səhiyyə sistemləri hansı tədbirləri görməlidir?
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən tibb üzrə elmlər doktoru, professor Adil Qeybulla bildirib ki, ümumiyyətlə, COVID-19 pandemiyasından sonrakı insan orqanizmində gedən dəyişikliklər hazırda çox ciddi şəkildə tədqiq edilir:
“Xəstəlik keçirmiş insanların, dünyasını dəyişmiş şəxslərin orqan toxumalarındakı dəyişikliklər və vaksinasiya olunanların vəziyyəti diqqətlə araşdırılmaqdadır. Vaksinasiya tarixi ərzində müəyyən problemlər müşahidə edilib. Məsələn, denqe qızdırması zamanı "antitelin antigeni təsirini gücləndirmə reaksiyası" adı altında paradoksal reaksiya yaranıb və nəticədə vaksinasiya dayandırılıb. Çünki vaksin olunan şəxslərin ölüm halları daha yüksək idi. Donuz qripinə qarşı ABŞ-də aparılmış vaksinasiya nəticəsində isə Giyen-Barre sindromu radikal neyropatiya diaqnozu diaqnozunun inkişafı müşahidə edilib və bununla əlaqədar vaksinasiya prosesi dayandırılıb.Lakin COVID-19 vaksinasiyasından sonra sistemli bir mənfi reaksiya qeydə alınmayıb. Buna baxmayaraq, vaksinasiyanın yaxın və uzaq nəticələri öyrənilməkdədir”.
Onun sözlərinə görə, epizodik hallar ola bilər:
“Vaksin özü də xəstəliyin zəif formada gedişidir, orqanizmin müəyyən bir reaksiyasıdır. İmmun sistemin reaksiyasıdır, onun hazır vəziyyətə gətirilməsidir. Bu baxımdan da vaksinasiyadan sonra orqanizmdə müəyyən dəyişikliklər ola bilər. Biz bütövlükdə xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzləri və digər mötəbər elmi qurumların bu barədə rəylərini gözləyirik. COVID-19 pandemiyasının son nəticələri, istər xəstəlik keçirənlərdə, istər dünyasını dəyişənlərdə, istər vaksinasiya olunanlarda baş verən dəyişikliklərlə bağlı, yəqin ki, hansısa real nəticələr, tədqiqat nəticələri ortaya çıxacaq. Amma bununla yanaşı, zaman-zaman müxtəlif informasiyalar ortaya çıxır. Ayrı-ayrı mərkəzlərin əldə etdiyi məlumatlar paylaşılır. Əlbəttə ki, bunlar hamısı müzakirəlidir, birmənalı təsdiq olunmur. Yenə də hesab edirəm ki, insan pandemiyalara gedən yolun qarşısını almağa çalışmalıdır. Çünki pandemiyalara gedən yol insan artımından keçir. İnsanların artaraq faunanı və floranı sıradan çıxarması, onlarla çoxsaylı təmaslarda olması, insanlarda olmayan virusların insanlara keçməsi və onların yeni xassə alması ilə bağlıdır. Bu, çox ciddi bir məsələdir. Fikrimcə, təkcə COVID-19-da yox, bütövlükdə bəşəriyyət üçün olan infeksion təhlükələr haqqında artıq müəyyən geniş proqramların işlənilməsinin də zamanı gəlib çatıb”.
Nəzrin Salmanova
11:33 01.04.2025
Oxunuş sayı: 776
