Seriallara baxmaq insanları daha çox aqressivləşdirir
Seriallar təkcə əyləncə vasitəsi kimi yox, eyni zamanda insan psixologiyasına təsir edən güclü bir amil kimi də çıxış edir. İnsanlar izlədikləri obrazlarla özlərini eyniləşdirir, onların davranış və düşüncə tərzi cəmiyyətə müxtəlif formada əks olunur. Bu təsir həmişə müsbət olmaya da bilər.
Bəs serialların cəmiyyətə təsiri, sosial münasibətlərə təsiri necədir?
Mövzu ilə bağlı sosioloq Lalə Mehralı Crossmedia.az-a verdiyi açıqlamasında bildirib ki, seriallar əslində cəmiyyətə tək psixoloji yox, ümumiyyətlə mənəvi, sosial, iqtisadi baxımdan da çox təsir edir: "İnsanlar serialdakı hadisələri həyatının mərkəzinə çevirir, ümumiyyətlə serial qəhrəmanlarının yaşadığı cür həyat yaşamağa və onların geyim tərzini tətbiq etməyə çalışır. Yəni, əslində insanlar serialların sayəsində olmadığı biri kimi olmağa cəhd edirlər. Seriallar insanlarda geyimlərə qarşı, bəzi məkanlarda əyləncəyə qarşı gizli aclıq yaradır və ümumiyyətlə bizi biz olmaqdan uzaqlaşdırır, tanımadığımız, hər hansı bir təxəyyülün məhsulu olan bir qəhrəmana çevirməyə çalışır.
Bu, bir az da insanların qavrama və analiz qabiliyyətindən asılı olan vəziyyətdir. İnsan var ki, baxdığı hər filmdə, oxuduğu hər kitabda, izlədiyi hər serialda özünün mənəvi, psixoloji dünyasına faydalı olan informasiyaları zəkasında saxlayır, şüuraltına yeridir. İnsan var ki, əslində ona lazım olmayan və ilk baxışda zərərli olduğu anlaşılmayan davranışları həyatına tətbiq edir. Ona görə də bu, bir az da düşüncə və qavrama imkanlarına bağlıdır. Seriallardakı həyatı yaşamaq istəyən insan, təbii ki, reallıqdan uzaq insandır. Serialdakı qəhrəmanın yaşadığı həyatı arzulayan insanlar hər biri o cür həyatı əldə edə bilmək üçün çalışır, vuruşur, istənilən yola baş vurmağa hazırdır ki, o serialdakı cah-calallı, həyatı özü də yaşaya bilsin".
Sosioloq bunun nəticəsi olaraq bu gün sosial şəbəkələrdə məşhurlaşmağa çalışan, amma özünü rüsvay edən insanların sayının çoxaldığını vurğuladı.
Seriallar insanların psixologiyasına və gündəlik həyatına təsiri ilə bağlı psixoloq Gülnar Orucova da açıqlama verdi. Onun sözlərinə görə, seriallar insan beyninə müxtəlif cür təsir edə bilir: "Elə seriallar var ki, insanlar onlara baxdıqdan sonra öz həyatlarını bəyənməməyə başlayırlar. Çünki seriallarda dəbdəbəli həyat, sevgi, eşq çox şişirdilmiş şəkildə təqdim olunur. Bu isə insanın düşüncələrinə təsir edərək ona "Niyə məndə bunlardan yoxdur?" sualını düşündürə bilər. Bəzən insan serialdakı qəhrəmanın yerinə özünü qoyur, onun kimi hərəkət etməyə, onun kimi düşünməyə və hətta onun kimi zərər verməyə başlayır.
Seriallarda hər dəfə yeni bölüm gözləntisi yaradılır. Məsələn, növbəti seriyadan qısa fraqmentlər göstərilir. Bu isə insanı daha çox həyəcanlandırır və seriala bağlanmasına səbəb olur. Elə insanlar var ki, təqaüddədirlər və seriallara baxmaq onlara xoş gəlir. Onlar bütün günlərini serial izləməklə keçirirlər. Lakin onların yanında kiçik yaşlı uşaqlar, məktəblilər və yeniyetmələr də bu seriallara baxaraq müəyyən təsirlərə məruz qalırlar. Seriallara baxarkən bəzən yaşlı insanların ağladığını görürük. Bu isə uşaqlara psixoloji cəhətdən pis təsir edə bilər. Eyni zamanda, yaşlı insanlar serial izləyərkən əsəbiləşə, təzyiqləri yüksələ və hətta infarkt keçirə bilərlər. Seriala baxarkən dünyasını dəyişən insanlar da olub".
Psixoloq seriallara baxmaqdansa, bir saatlıq və ya iki saatlıq filmlərə baxmağı daha çox tövsiyə etdi: "Çünki seriallar insanı daha çox aqressivləşdirə bilər. Seriala baxarkən insan əsəbiləşə, həyəcanlana və müəyyən psixoloji təsirlərə məruz qala bilər. Halbuki, film izləyərkən insan daha tez nəticəyə gəlir və müəyyən qənaət formalaşdıra bilir.
Xüsusilə, yeniyetmələrin yaşlarına uyğun olmayan seriallara baxması onların gələcək həyatına ciddi təsir edə bilər. Bu cür idealizə edilmiş həyat tərzi insanları bəzən boşanmağa, ayrılığa və aqressiyaya sürükləyə bilər. Çünki real həyat seriallarda göstərildiyi kimi deyil. Ümumiyyətlə, seriallar insanın psixologiyasına və səhhətinə təsir edir".
Elnurə Kərimova
20:02 06.02.2025
Oxunuş sayı: 3731
