“Cəmiyyət həyatında qadınların fəallığı artıb, işsizlik səviyyəsi azalıb”- Sədr

Azərbaycanda ailə, qadın və uşaq hüquqlarının qorunması istiqamətində mühüm addımlar atılır. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi bu sahədə qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, gender bərabərliyinin təmin edilməsi və məişət zorakılığı hallarının qarşısının alınması üçün kompleks tədbirlər həyata keçirir. Erkən nikahların və məişət zorakılığının səbəbləri araşdırılaraq bu kimi problemlərin həlli üçün hüquqi və maarifləndirici tədbirlər davam etdirilir. Qadınların iqtisadi müstəqilliyinin artırılması, uşaqların hüquqlarının müdafiəsi və gender bərabərliyinin təşviqi isə dövlət siyasətinin əsas prioritetləri sırasındadır.

Görülən işlər barədə Crossmedia.az-a danışan Hüquqi-Sosial Yardım və Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Fariz Əkbərovun sözlərinə görə, əsas prioritetlərdən biri fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının, xüsusilə uşaq və qadın hüquqlarının həyata keçirilməsini təmin etmək və onların pozulmasının qarşısını almaqdır: “Həmçinin uşaq hüquqlarını müdafiə etmək, müvafiq sahədə qanunvericiliklə onun səlahiyyətlərinə aid edilmiş normativ tənzimləməni, dövlətin ailə siyasətini həyata keçirmək, gender bərabərliyinin təmin edilməsinə nəzarət, uşaq hüquqlarının təmin edilməsi vəziyyətinə dair monitorinqlər aparılmasında iştirak etmək də bizim vəzifələrimizə daxildir. Erkən nikah hallarının baş verməsi bir çox hallarda ailələrdə münaqişələrə, boşanmalara və nəticədə sosial cəhətdən həssas qrupların sayının artmasına səbəb olur. Erkən nikah ailə genefonduna təsiri baxımından aktual problem kimi qalmaqdadır. Bunun qarşısını almaq üçün ilk növbədə rayon və kənd yerlərində, xüsusən məktəblərdə ciddi maarifləndirmə işləri aparılmalıdır. Məişət zorakılığı hallarının mövcudluğu hüquqi müstəvidə bu hallarla mübarizəni gündəmə gətirir. Məişət zorakılığına qarşı mübarizə bütün cəmiyyətlərdə olduqca mürəkkəb  problemdir. Ona görə də məişət zorakılığı və ya ailədə zorakılıq halları yanlız bir ailə üçün deyil, bütövlükdə cəmiyyət üçün təhlükəlidir. Məişət zorakılığının qurbanlarının, eləcə də zorakılığı törətmiş insanların şəxsiyyətlərinin öyrənilməsi problemin səbəblərinin araşdırılması və preventiv tədbirlərin tətbiqi imkanlarını artırır. Bu baxımdan zorakılığa məruz qalanların sosial-demoqrafik vəziyyətinin, zorakılıq qurbanı ilə zorakılığı törətmiş şəxs arasında qarşılıqlı əlaqənin - qohumluq, qonşuluq, dostluq və s.- eyni zamanda, viktim şəraitin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin, yəni zorakılığın situativ və ya uzunmüddətli olması, regional xüsusiyyətləri və s. öyrənilməsi zəruridir”.

F.Əkbərov, həmçinin qadınların iqtisadi müstəqilliyini artırmaq üçün nə kimi proqramların həyata keçirildiyindən və bununla yanaşı bunların necə təşkil olunduğundan bəhs edib: “Ümumi insan və vətəndaş hüquqları kontekstində qadın hüquqlarının xüsusi vurğulanması təbii-fizioloji və sosial əsaslara malikdir. Təbii-fizioloji əsas bioloji varlıq kimi qadının xüsusiyyətləri, sosial əsas isə qadının cəmiyyətdə və ictimai-siyasi proseslərdə rolu və tarixən kişilərə münasibətdə daha az müdafiə edilən olmasıdır. Gender bərabərliyinin təmin edilməsi və qadınların səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi ölkə siyasətinin mühüm prioritetlərini təşkil edir. Bu, bütün sahə və istiqamətləri əhatə edir. Qadınlar üçün uyğun şəraitin yaradılması, məşğulluq, sağlamlıq, təhsil və sosial siyasət sahəsində gender bərabərliyinin inkişaf etdirilməsi üçün mühüm səylər göstərilmişdir. 1945-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yaradılanda qadın nümayəndələrin heç bir şübhəsi yox idi ki, BMT-də qadın hüquqları ilə məşğul olan daimi bir orqan olmalıdır. 1946-cı ilin iyununda İnsan Hüquqları Komissiyası və Qadınların vəziyyəti üzrə Komissiya yaradıldı. İnsan Hüquqları Komissiyası növbəti ilin yanvar ayından İnsan Hüquqlarının Ümumi Bəyannaməsi üzərində işləməyə başladı və 1948-ci ilin dekabrında bu işi tamamladı. Komissiyanın 18 üzvündən yalnız 2-si qadın idi”.

Sədrin fikrincə, uşaq hüquqları dünyada insan hüquqları sahəsində ən aktual mövzulardan biridir: “Hər kəsə məlumdur ki, uşaqların hüquq və azadlıqlarının təmin olunması onların rifahı və normal inkişafı üçün mühüm amildir. Yalnız ailədə və cəmiyyətdə hərtərəfli müdafiə və qayğı ilə əhatə olunan uşaq gələcəyin layiqli və vətəninə sadiq vətəndaş kimi yetişə bilər. Uşaq hüquqlarının müdafiəsi sahəsində ən vacib sənədlərdən biri olan BMT-nin “Uşaq hüquqları haqqında” Konvensiyasinda (1989-cu il) uşağın şəxsiyyətinin tam və ahəngdar inkişafı üçün onun ailə mühitində, qayğı, sevgi və anlaşma şəraitində böyüməsinin vacibliyi vurğulanır. Konvensiyanın əsas tələblərindən biri budur ki, uşaqlar barəsində həyata keçirilən bütün tədbirlərdə əsas diqqət uşaq mənafelərinin daha yaxşı təmin edilməsinə yönəldilməlidir. Azərbaycanda uşaq hüquqlarının təmin edilməsi sahəsində, demək olar ki, hər il qəbul edilən yeni hüquqi sənədlər bu sahənin inkişafı prosesini daha da sürətləndirir. “Uşaqların icbari dispanserizasiyası haqqında”, “Uşaqların zərərli informasiyadan qorunması haqqında” yeni qanunların qəbul edilməsi, təhsil qanunvericiliyində, sağlamlıq imkanları məhdud, valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşalqarla bağlı qanunvericilikdə yeni təminatların təsbit edilməsi, sosial təminatın gücləndirilməsi dövləin uşaqlara olan diqqətinin nəticəsidir. “Gender (kişi və qadınların) bərabərliyinin təminatları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun məqsədi cinsi mənsubiyyətə görə ayrı-seçkiliyin bütün formalarını aradan qaldırmaqla, kişi və qadınlara ictimai həyatın siyasi, iqtisadi, sosial, mədəni və digər sahələrində bərabər imkanlar yaratmaqla gender bərabərliyinin təmin edilməsindən ibarətdir. Həmin Qanunun 2.0.2-ci maddəsinə görə genderbərabərliyi – qadın və kişilərin hüquq bərabərliyi və buhüquqların həyata keçirilməsi üçün bərabər imkanlarvə onların cəmiyyətdə bərabər sosial vəziyyətidir. Azərbaycanda gender bərabərliyi mədəniyyətinin təbliği istiqamətində əhəmiyyətli işlər görülüb. Əldə olunmuş nəticələr göstərir ki, ötən əsrlə müqayisədə ictimai həyatın, demək olar ki, bütün sahələrində qadınların fəallığı artmış, onlar arasında işsizliyin səviyyəsi azalıb. Artıq demək olar ki, kənd və şəhər yerində yaşayan qadınlar təxminən eyni imkanlara malikdir”.

Fidan Hacızadə