Fransadakı böhran Makronu istefaya məcbur edə biləcək - Partiya sədri
Fransa hazırda son onilliklərin ən ciddi siyasi böhranı ilə qarşı-qarşıyadır. 2025-ci il oktyabrın 6-da baş nazir Sebastyan Lekornunun hökumətinin elanından cəmi bir neçə saat sonra istefa verməsi, müasir Fransa tarixində görünməmiş hadisə kimi qiymətləndirilir. Bu, təkcə siyasi uğursuzluq deyil, həm də ölkənin institusional sistemində dərin çatların meydana gəldiyini göstərən siqnaldır.
Hazırkı vəziyyət Fransa siyasi sisteminin gələcəyini sual altına qoyur. Müxalifət düşərgəsi Makronun istefasını və ya erkən seçkilərin keçirilməsini tələb edir, prezidentin öz komandasında da parçalanma dərinləşir. Eks-baş nazirlər Eduard Filipp və Qabriel Attalın açıq şəkildə Makronun getməsini istəməsi onun siyasi təcridinin bariz göstəricisidir. Bütün bunlar Makronu çətin bir seçim qarşısında qoyur: ya siyasi dialoqu bərpa edərək milli kompromis hökuməti formalaşdırmaq, ya da Fransa tarixində öz adı ilə yadda qalacaq dərin bir siyasi böhran dövrünü idarə etmək məcburiyyətində qalacaq.
Məsələ ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən Ədalət partiyasının sədri Mütəllim Rəhimli bildirib ki, hazırda Fransa misli görünməmiş siyasi böhranın astanasındadır.
"6 oktyabr 2025-ci ildə Emmanuel Makronun yaxın müttəfiqi, baş nazir Sebastyan Lekornu kabinetini elan etdikdən cəmi bir neçə saat sonra istefa verdi. Bu, müasir Fransa tarixində ən qısa ömürlü hökumət kimi qeydə alındı və ölkəni dərin bir qeyri-müəyyənliyə sürüklədi. Lekornunun vəzifəyə başlayandan cəmi 28 gün keçməmişdi ki, büdcə böhranı, parlamentdəki parçalanma və koalisiya tərəfdaşlarının dəstəyini çəkməsi belə sonluqla nəticələndi. Bu böhranın kölgəsində Makronun istefası məsələsi müzakirələrə səbəb olub.
Fransanın Beşinci Respublika sistemi Şarl de Qoll tərəfindən 1958-ci ildə yaradılıb və prezidentə güclü səlahiyyətlər verir, parlamentdəki qeyri-stabilliyi önləmək məqsədi daşıyır. Lakin 2024-cü ildəki erkən seçkilər parlamenti ifrat sağ (RN), ifrat sol (LFI) və mərkəzçi bloklar arasında parçaladı. Makronun mərkəzçi Ensemble İttifaqı mütləq çoxluğu itirdi və o vaxtdan bəri dörd hökumət devrildi: Qabriel Attal, Mişel Barnier, Fransua Bayru və indi də Lekornu.
Lekornunun istefası adi bir “etimadsızlıq səsverməsi”nə səbəb olmadı, əksinə, kabinet elanından dərhal sonra müxaliflərin və hətta müttəfiqlərin dəstəyini çəkməsi ilə baş verdi. Buna səbəb 2026-cı il dövlət büdcəsi oldu.
Makron istefanı qəbul etdikdən sonra Lekornuya bu günə qədər “son şans” verib. Əgər Lekornunun cəhdləri uğursuz olarsa, Makronun variantları məhduddur.
Hüquqi baxımdan Makronun vəzifə müddəti 2027-ci ilə qədərdir və istefa vermək məcburiyyəti yoxdur.
Konstitusiyaya görə, prezident yalnız öz istəyi ilə vəzifədən gedə bilər. Makron isə bunu dəfələrlə rədd edib. Fransaya zorla erkən seçki tətbiq etmərəm - deyir. Amma siyasi təzyiq də artır.
İfrat sağın lideri Marin Le Pen və Jordan Bardella erkən parlament seçkiləri və ya Makronun istefasını tələb edir. İfrat solçular isə birbaşa etimadsızlıq mexanizmi təklif edir. Sosialistlər isə solçu baş nazir təyin olunmasını istəyir, istefanı isə “ikinci seçim” kimi görür.
Ən diqqətçəkən məqam Makronun keçmiş baş nazirlərinin mövqeyidir. Eduard Filipp və Qabriel Attal açıq şəkildə deyirlər ki, bu xaos davam edərsə, Fransa zərər görəcək, ona görə də Makron istefa verməlidir. Bu, Makronun təcrid olunduğunu göstərir. Öz komandası da ondan üz çevirir".
Partiya sədri həmçinin bu böhranın Makronu istefaya məcbur edə biləcəyini bildirib.
"Makrona təzyiq də kifayət qədər güclüdür. Amma Makronun xarakteri və konstitusiya səlahiyyətləri bunu az ehtimallı edir. O, “ən pis ssenari”dən qaçmaq üçün yeni baş nazir (Sosialist və ya Yaşıllardan) təyin edərək vəziyyətdən bilər" - deyə o əlavə edib.
Ülvi Zahidov
19:45 08.10.2025
Oxunuş sayı: 10460
