İsrailin Qəzzaya nəzarət planı: Regional gərginlik artmaqdadır
İsrail Nazirlər Kabineti Qəzza zolağının qalan ərazisi üzərində nəzarətin təmin olunması üçün əməliyyatın başlanmasını təsdiqləyib. Mart ayının ortalarında İsraillə HƏMAS arasında atəşkəsin pozulmasından bəri İsrail ordusu anklav ərazisinin təxminən 50 %-i üzərində nəzarəti saxlayır. Hökumət mayın 5-də səhər əməliyyatın başlanmasının lehinə səs verib. Bu, İsrail Müdafiə Qüvvələrinin ehtiyatda olan on minlərlə hərbçisinin çağırılması barədə məlumat yayıldıqdan bir neçə saat sonra baş verib.
İsrailin Qəzzada yeni əməliyyata başlaması barədə Crossmedia.az saytına açıqlama verən politoloq Sultan Zahidov İsrailin uzun müddətdir ki, Qərbə 50-dən çox əsirin birdəfəlik geri qaytarılması üçün razılaşma təklif etməsinə çalışdığını bildirib: "Məsələ ondadır ki, İsrail artıq bir neçə aydır çalışır ki, Qərbə 50-dən çox əsirin mərhələli yox, eyni anda geri qaytarılması üçün razılaşma təklif edib. Lakin HƏMAS buna qarşı çıxır. Çünki bu halda HƏMAS-ın əlində İsrailə qarşı heç bir təsir vasitəsi qalmayacaq. Elə bu səbəbdəndir ki, İsrail mart ayında Qəzza zolağının qərb hissəsində hərbi əməliyyatlara start verdi. Bu gün isə hərbi kabinetin qərarına əsasən, bütün Qəzzaya nəzarətin İsrail tərəfindən tam şəkildə ələ keçirilməsi planlaşdırılır. Bu qərar artıq müharibənin yeni mərhələsinin başlandığını göstərir.
Əməliyyatın tam uğurla nəticələnməsi üçün İsrailin yalnız əraziyə nəzarət etməsi yetərli deyil – o, HƏMAS-ı da oradan tamamilə çıxarmalıdır. Halbuki, bir ildən artıqdır İsrail hərbi əməliyyatlar aparsa da, sonuncu əsir dəyişməsində aydın oldu ki, HƏMAS hələ də bölgədə xeyli sayda qruplaşmaya malikdir. Bu isə müharibənin növbəti fazasının da uzanacağını öncədən proqnozlaşdırmağa imkan verir".
Onun sözlərinə görə, digər tərəfdən, bu proses İsraillə regiondakı ölkələr arasında mövcud gərginliyi daha da artırır: "Suriyada İsrailin hava hücumları həyata keçirməsi həm Suriya-İsrail, həm də İsrail-Türkiyə münasibətlərindəki gərginliyi dərinləşdirən faktorlardan biridir. Görünən odur ki, İsrail üçün kifayət qədər çətin və mürəkkəb bir mərhələ başlayır və bu prosesin nə vaxt və necə başa çatacağı hələlik məlum deyil".
Qərb məsələsi barədə isə politoloq ABŞ-ın İsrailə tam dəstəyi olduğunu vurğulayıb: "Donald Tramp dəfələrlə bəyan etmişdi ki, əgər əsirlər geri qaytarılmazsa, HƏMAS məhv edilməlidir. Hazırkı vəziyyətdə ABŞ-ın İranla apardığı danışıqların nəticəsi gözlənilirdi. Bu danışıqlar üç raund davam etsə də, növbəti mərhələ təxirə salındı. ABŞ, görünür, danışıqlardan razı qalmayıb. Tərəflər arasında əsas fikir ayrılığı nüvə nəzarəti məsələsi ilə bağlıdır. İran Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin nümayəndələrinin nəzarət aparmasını istəyir, ABŞ isə yalnız öz nümayəndələrinin iştirakını tələb edir. Bu fikir ayrılığı nəticəsində danışıqlarda irəliləyiş əldə olunmadığından, ABŞ İsrailin hərbi əməliyyatlarına yaşıl işıq yandırıb. Çünki danışıqlar zamanı İranın proksiləri, o cümlədən HƏMAS məsələsi də gündəmdə idi. İranın HƏMAS-ı əsirləri geri qaytarmağa məcbur etməsi məsələsi danışıqlar masasında olsa da, nəticə əldə olunmadığı üçün İsrail Qəzzaya tam nəzarət qərarını reallaşdırmağa qərar verdi".
"Müharibənin davam etdiyi bu şəraitdə İsrail və Türkiyə münasibətlərindəki gərginliyin daha da artması ehtimalı ABŞ üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Tramp da bildirmişdi ki, zərurət yaranarsa, hər iki tərəf arasında vasitəçilik etməyə hazırdır. ABŞ üçün bu, strateji cəhətdən məqbul deyil ki, həm regiondakı əsas müttəfiqi, həm də NATO üzvü olan bir ölkə ilə qarşıdurmaya getsin. Eyni yanaşmanı İsrail tərəfi də sərgiləyir – orada ictimai-siyasi xadimlər dəfələrlə bildiriblər ki, Türkiyə ilə məsələlər danışıqlar yolu ilə həll olunmalıdır. Türkiyə də açıq şəkildə bəyan edir ki, İsraillə eskalasiyanın tərəfdarı deyil. Bunu xarici işlər naziri də təsdiqləyib",- deyə müsahibimiz qeyd edib.
Sonda S.Zahidov vurğulayıb ki, Suriyada baş verən hadisələr müəyyən ehtimallara yol açır ki, bu toqquşmada maraqlı olan üçüncü tərəflər mövcuddur. Oradakı qarşıdurmalar, xüsusilə də durzilrlə Suriya ordusu arasında baş verən toqquşmalar daha çox təxribat xarakteri daşıyır. Beləliklə, yaranmış gərginliyin nə İsrailin, nə də Türkiyənin maraqlarına uyğun olduğu aydındır. Bu səbəbdən ABŞ hər vəchlə eskalasiyanın böyüməməsinə çalışacaq və tərəflər arasında uzlaşmanın əldə olunmasına nail olmağa çalışacaq. Burada Azərbaycanın rolu da nəzərdən qaçırılmamalıdır. Ölkəmiz əvvəllər olduğu kimi, indi də tərəflər arasında dialoqun qurulması üçün öz imkanlarını səfərbər etməyə hazırdır.
Pərvin Hacıyeva
19:52 05.05.2025
Oxunuş sayı: 1090
