“Süni intellekt 1,5 milyard illik təkamül sirrini açdı!”
Süni intellekt və məlumat təhlili ilə Yer kürəsində mürəkkəb həyatın 1,5 milyard illik təkamül prosesi ilk dəfə ətraflı şəkildə araşdırılıb.
Araşdırmanın nəticələri 15 dekabr 2024-cü il tarixində “Science” jurnalında dərc olunub. Tədqiqatçılar Proterozoy dövrü (2 milyard – 539 milyon il əvvəl) ilə Kembri dövrü arasındakı bioloji təkamülü analiz ediblər. 6 il davam edən məlumat toplama prosesinin sonunda Yer kürəsinin ən geniş paleobioloji məlumat bazası yaradılıb.
Süni intellekt və super kompüterlər vasitəsilə aparılan təhlillərlə Yer kürəsində ilk mürəkkəb həyat formalarının yaranması, genişlənməsi və yox olması rəqəmsal olaraq xəritələndi. Nəticələr göstərib ki, müasir ekosistemlərin quruluşu və keçmişdə baş verən böyük bioloji böhranların təsirləri daha dəqiq şəkildə müəyyən edilib.
İlk mürəkkəb həyat formaları: İlk etibarlı ökaryot fosili (nüvəli hüceyrələrə malik orqanizmlər) 1,7 milyard il əvvəl meydana gəlib. Bu növlər əvvəlcə aşağı, lakin sabit müxtəliflik nümayiş etdiriblər.
“Qar Kürəsi Yer” hadisəsi təxminən 720 milyon il əvvəl baş verən qlobal buzlaq dövrü ökaryotların təkamülünü müvəqqəti dayandırıb. Lakin bu dövrün sonunda, 635–580 milyon il əvvəl, ökaryotların müxtəlifliyi sürətlə artıb və böyük bir bioloji genişlənmə baş verib.
Böyük yox oluşlar təxminən 580 milyon il əvvəl ökaryotların böyük bir qismi yox olub. Daha sonra Ediakara dövründə (551–539 milyon il əvvəl) heyvanların ilk böyük təkamül genişlənməsi qeydə alınıb. Lakin bu dövrdə də iki böyük yox oluş yaşanıb.
Ətraf mühit təsirləri Araşdırma nəticələri göstərir ki, səth istiliyindəki və atmosferdəki oksigen səviyyələrindəki ani dəyişikliklər həyatın təkamülündə mühüm rol oynayıb.
Mütəxəssislər bildirir ki, bu araşdırma keçmiş bioloji böhranların daha yaxşı anlaşılması ilə yanaşı, Yer kürəsindən kənarda həyat axtarışına da yol göstərəcək. Ekstremal iqlim şəraitinin həyat üzərindəki təsirləri, gələcəkdəki potensial ekoloji dəyişikliklərin insanlığa təsirini qiymətləndirmək üçün də mühüm bir model olacaq.
Nərgiz Camalzadə
16:59 26.12.2024
Oxunuş sayı: 16833
