Bu Afrika ölkəsi Fransanı beynəlxalq məhkəməyə verə bilər - AÇIQLAMA

Son illərdə Fransanın Afrikada mövcudluğu və təsiri getdikcə mübahisəli bir məsələyə çevrilib. Xüsusilə Mali, Burkina Faso və Niger kimi ölkələrdə Fransa qoşunlarının məcburi çıxarılması, Afrikanın müstəqillik və suverenlik baxımından yeni bir mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir. Bu kontekstdə, Seneqal prezidenti Bassiru Diomay Fayın Fransa hərbi bazalarının ölkəsindəki varlığına qarşı çıxması, həm də Fransa ilə əlaqələrdə daha sərt və müstəqil bir mövqe sərgiləməsi, Afrika qitəsində Fransa əleyhinə artan narazılığı və bu ölkələrin öz müstəqilliklərinə sahib çıxmaq istiqamətindəki iradələrini nümayiş etdirir. Seneqalın Fransaya qarşı nümayiş etdirdiyi mövqe yalnız siyasi və hərbi bir mesaj olmaqla qalmır, eyni zamanda keçmişin ağır izlərini silmək və tarix qarşısında haqları bərpa etmək istəyinin də ifadəsi olaraq görünür.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən politoloq Yusif Bağırzadə Fransa qoşunlarının Mali, Burkina Faso və Nigerdən məcburi çıxarılmasından sonra Seneqal Prezidenti Bassiru Diomay Fayın dediyi “Ölkənin suverenliyi anlayışı Seneqal ərazisində Fransanın hərbi bazalarının mövcudluğu ilə bir araya sığmır" sözlərinə diqqət çəkib:

"Seneqal müstəqil, suveren ölkədir. Suverenlik hərbi bazaların mövcudluğuna icazə vermir” açıqlaması bu ölkənin də artıq rəsmi Parisin şıltaqlıqlarına dözmək niyyətində olmadığını göstərir. 
Məlum olduğu kimi Seneqal Fransanın keçmiş müstəmləkəsidir. Fransa bu ölkəyə qarşı çoxsaylı hərbi cinayətlər törədib. Misal üçün, 1944-cü ilin noyabrında Fransa uğrunda döyüşən və alman əsirinə çevrilən 1600-ə yaxın afrikalı əsgər Dakara geri göndərilib. Tiaroyadakı hərbi düşərgəyə çatdıqdan az sonra onlar maaşların gecikməsinə etiraz olaraq aksiya keçiriblər. Fransız əsgərləri etirazçılara atəş açıb, çoxlu sayda insanı qətlə yetiriblər. Fransa uzun illər ərzində tarixi faktı, ölənlərin sayı və öldürülənlərin şəxsiyyəti haqqında həqiqətləri gizlətmək üçün bütün səyləri göstərsə də buna nail ola bilməyib. Odur ki, Seneqal prezidenti tamamilə haqlı olaraq Fransanın 80 il əvvəl törətdiyi cinayətlərə görə üzr istəməsini tələb edir". 

Politoloq Seneqalın öz hüquqlarını müdafiə etməsi üçün beynəlxalq məhkəmələrə müraciət edə biləcəyini də bildirib:

"Seneqalın tam haqqı çatır ki, müvafiq sənədlərin Fransa arxivlərindən götürülməsi üçün beynəlxaq məhkəmələrə müraciət etsin və həmin sənədlər əsasında da həm də təzminat davaları qaldırsın. Fransanın keçmiş prezidenti Fransua Olland 2014-cü ildə bütün sənədlərin surətlərini Seneqala qaytaracağına söz verdi, lakin bu vəd yalnız qismən yerinə yetirildi. Qalan arxivlər hələ də əlçatmaz olaraq qalır. 
Seneqal öz tələblərində tamamilə haqlıdır və bu ölkə hər hansı ölkə ilə münasibətlərdə bərabər hüquq istəyir. Necə ki, bu gün Seneqalın ABŞ-la, Türkiyə ilə, Çin və Səudiyyə Ərəbistanı ilə münasibətləri bərabərtərəfli müstəvidə inkişaf edir. Bu ölkələr Seneqaldan ökə ərazisində hərbi baza qurmaq kimi tələblərlə çıxış etmirlər".

Politoloq sonda baş verənlərin Fransanın Afrikadan tamamilə qovulmaq üzrə olduğunu, eləcə də Afrikada artıq heç kəsin Fransanın ölkəsinin yeraltı və yerüstü sərvətlərini talamasına göz yummaq istəmədiyini vurğulayıb.

Banuçiçək Kalbalıyeva