5 il sonra: Şuqovuşan və Talışın dirilişi – Zəfərin əbədi izləri
Bu gün, 2025-ci ilin 3 oktyabr tarixi, Azərbaycan xalqı üçün xüsusi bir sevinc və qürur günüdür. Tərtər rayonunun Suqovuşan qəsəbəsi və Talış kəndinin Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilməsindən tam 5 il keçib. Bu hadisə, 44 günlük Vətən Müharibəsinin yeddinci günündə baş vermişdi və Azərbaycan Ordusunun "Dəmir Yumruq" əməliyyatının ən parlaq səhifələrindən biri kimi tarixə keçib. Mübarizənin nəticəsində yalnız bu ərazilər deyil, həm də Cəbrayıl rayonunun Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy, Quycaq kəndləri və Füzuli rayonunun Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi işğalçılardan təmizlənib.
Tarixi yara və qayıdışın yolları
Suqovuşan və Talış kəndləri 1990-cı illərin əvvəllərində, Birinci Qarabağ Müharibəsi dövründə Ermənistanın aqressiya siyasətinin qurbanı olub. Bu ərazilər 1992-ci ildə işğal edilib, lakin 1991-1992-ci illərdə Azərbaycan Ordusu tərəfindən müvəqqəti olaraq azad olunmuşdu. 1994-cü ilin aprelində isə yenidən düşmən əlində qalmışdı. O dövrün faciəsi sadəcə torpaq itkisi deyil, həm də minlərlə azərbaycanlının məcburi köçmənliyi, mədəni irsin yox edilməsi və ekoloji fəlakətləri də özündə cəmləşdirirdi. Suqovuşan su anbarının Erməni idarəçiliyi altında qalması nəticəsində Tərtər, Goranboy və Yevlax rayonlarına su təchizatı kəsilib, kənd təsərrüfatı və ekosistemə ciddi zərər çəkilib.
2020-ci ilin 27 sentyabrında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin cəbhəboyu təxribatına cavab olaraq başlayan əks-hücum əməliyyatı ilk günündən düşmənin "keçilməz" adlandırdığı müdafiə xəttini yarıb keçib. Cəbrayıl və Füzuli rayonlarının kəndləri, Ağdərə və Murovdağ istiqamətlərindəki yüksəkliklər azad olunarkən, oktyabrın 3-də şimal cəbhəsində strateji vurğular vuruldu. Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Ordusu Madagiz qəsəbəsini və Talış kəndini işğaldan azad etdi. Bu müqəddəs anı Prezident özü Twitter (indiki X) hesabından xalqla paylaşaraq, Madagizin tarixi adının – Suqovuşanın – bərpa edildiyini bildirdi. Bu addım sadəcə coğrafi dəyişiklik deyil, milli yaddaşın dirilişinin simvolu idi.
Strateji qalibiyyət və qəhrəmanlıq hekayələri
Suqovuşan və Talışın azad edilməsi Azərbaycan üçün böyük strateji qələbə idi. Bu ərazilərin yüksəklikləri ətraf bölgələri nəzarət altında saxlamağa imkan verirdi, təminat yolları Azərbaycanın nəzarətinə keçdi və düşmən xeyli canlı qüvvə və texnika itirdi. Xüsusilə Suqovuşan su anbarının liberasionu ekoloji tarazlığı bərpa etdi: su Tərtər, Goranboy və Yevlax rayonlarına yenidən təchiz olundu, bu da kənd təsərrüfatının canlanmasına yol açdı.
Bu zəfər, lakin, ağır qiymətlə əldə olunub. Talış və Suqovuşan istiqamətində gedən döyüşlərdə minlərlə azərbaycanlı döyüşçü qəhrəmanlıq nümunəsi göstərib. Məsələn, Talışda şəhid olan Abdulla İsrafilov və Elşən Dəmirli kimi qəhrəmanlar düşmənin texnikasını məhv edərək yol açmışdılar. Nurlan Şirinli mexanik sürücü kimi hərbi xidmətini yerinə yetirərək Suqovuşan istiqamətində canından keçib. Ruslan Şahbazov isə 5 tankı və çoxsaylı düşmən qüvvəsini məhv etməklə Talış uğrunda şəhid düşmüşdü. Bu şəhidlər Vətənin azadlığı üçün qan tökənlərin simvoludur və onların yadı əbədi yaşayacaq.
5 il sonra: Yenidən qurulan həyat və gələcək perspektivlər
Azadlıqdan sonra Suqovuşan və Talışda sürətli rekonstruksiya işləri başladı. İlk olaraq mina və partlamamış sursatlardan təmizlənmə həyata keçirilib, sonra infrastruktur bərpa olunub. Məktəblər, tibb müəssisələri və yaşayış evləri tikilib, köçmən azərbaycanlılar evlərinə qayıdara biləcəklər. 2024-cü ildə Prezident İlham Əliyev bu ərazilərdə Azərbaycan bayrağını ucaltdı, bu millətin bir bütöv yumruq olaraq bu torpaqlara verdiyi əhəmiyyəti vurğulayırdı.
Beş il ərzində bu kəndlər sadəcə tikilib deyil, həm də yeni həyatın mərkəzinə çevrilib. Ekoloji layihələr, kənd təsərrüfatı inkişafı və gənclər üçün sosial proqramlar həyata keçirilib. Bu, Vətən Müharibəsinin nəticələrinin demək olar ki, tam həyata keçirilməsidir.
Zəfərin əbədi ocağı
Suqovuşan və Talışın azadlığı Azərbaycanın möhkəm iradəsinin, qüdrətli ordusunun və vahid xalqının qüvvəsinin sübutudur. Bu gün biz şəhidlərimizi yadı ilə saxlayır, qayıdışın şənliyini yaşayırıq. Gələcəkdə belə zaifliklərə yol verməmək üçün sərhədlərimizi möhkəmləşdirəcəyik və sülhü qoruyacağıq. Zəfər hər zaman bizimdir – çünki Vətən bizim qəhrəmanlığımızla qorunur!
Ayhan
14:13 03.10.2025
Oxunuş sayı: 3127
