İşğala son qoyan prezident İlham Əliyevin Zəfər qanunları - Zahid Oruc yazır

Qələbə ayında, Vətən müharibəsinin başlandığı və başa çatdığı, yeni siyasi təqvimi, yeni qalib dövlət və yeni milli kimlik qazandığımız  bir ayda-sentyabrda görüşürük. İki gün sonra biz təkcə torpaqlarımız uğrunda deyil, çoxəsrlik itkilər tariximizdə daşlaşdırılan, normaya çevrilən, güclü dövlətlərin zəiflər üzərində hökranlıq qanunlarına qarşı  Xilaskarlıq savaşına, qələmlə deyil, alın yazısı kimi qəbul edilən qaçqınlıq, köçkünlük, məğlubiyyət aktlarına, başqaları tərəfindən imzalanan müqavilələrə və sazişlərə qarşı silahlı müqavimətə, ümumxalq mübarizəsinə başladıq. Tarixi dönüş anı-44 müqəddəs gün azərbaycanlıların yazdığı ədalət qanunudur.

Biz düşmənə qarşı təkcə hərbi texnologiyalarla yox, ilk növbədə, Konstitusiyamızla, qanunlarla, haqla, ədalətlə silahlanmışdıq. Onunla da qalib gəldik. Unutmayaq ki, son 30 ildə 100-lərlə qanunlarımıza edilən qeyd şərtlər-“Azərbaycan dövləti müəyyən ərazilərdə qoşulduğu konvensiya, protokol və digər hüquqi aktların icrasına zəmanət vermir”, əlavəsi işğalın qanunlarımız üzərində əksi idi. İndi Konstitusiyamız və qanunlarımız da o ləkədən azad olunub. Son 30 ildə qanunların  natamam işlədiyi bir coğrafiyaya artıq hüquqi nizam, bütövlük və Yeni Vətən quruculuğunun ədaləti qayıdıb. Ən ədalətli Qanun doğma torpaqlarında yaşamaqdır, qurub yaratmaq, onu qorumaq və gələcək nəsillərə ötürməkdir.  

İşğal dövrü  qanunlarımızın da sınağı oldu. Onlar yalnız statik hüquqi aktlar deyildi, xalq müqavimətinin və dirənişinin siyasi bəyannaməsi idi.

Biz xalqımıza qarşı qəbul edilən və istər qonşu ölkələrdə, istərsə beynəlxalq təşkilatların qanunsuzluqlarından çox əziyyət çəkmişik. İndi Donald Tramp erasında ən yüksək münasibətə nail olduğumuz  ABŞ-da bir vaxtlar “Azadlığa dəstək” aktı adlı qanuna edilən haqsız 907-ci düzəliş bizi on illərlə hərbi, maliyyə və humanitar yardımlardan məhrum etdi. Konqresdə onlarla qanun və qərar, o cümlədən, Avropa Şurası və Parlamentində, Avropa Məhkəməsi və digər qərb hüquqi kontorlarında aktların əliylə ölkəmizə qarşı aparılan təzyiq siyasəti iş]alı qanuniləşdirməyə xidmət edən 30 illik hüquq cinayətləri idi. O dövrdə Ulu öndər Heydər Əliyevin Konstitusiyası mübarizəmizin ən böyük hüquq qalasına çevrildi.

İndi yeni era başlanır, çünki dünyada ən ədalətli qanun bizim Zəfərimizdir. Böyük qayıdış qanunları, dönüş və quruculuq, sülh və əminamanlıq aktları İlham Əliyevin dəmir iradəsi ilə yazılır və təkcə bir xalqın deyil, bütün bəşəriyyətin ehtiyac duyduğu əhdi ətiqlərdir.

Biz qanunlar əsasında dövrün siyasi-hüquqi və ya sosial mənzərəsinə qiymət veririrk. Ona görə də Rəqəmsal İnkişaf və Ədliyyə nazirliyinin birgə yaratdığı süni intellekt əsaslı e-qanun-ai axtarış platforması ilk növbədə, elektron hökumət modelinə uyğun aparılan və qanunlarımızın reestrini formalaşdıran mütərəqqi təşəbbüs olduğu üçün alqışa layiqdir. Son bir ildə hər iki nazirlik tərəfindən istər qanunvericilik, istərsə də praktiki tədbirlər xalqımızın hüquqi mənafelərinin qorunmasına xidmət etdiyi üçün Milli Məclis, digər hakimiyyət institutları tərəfindən də dəstəklənir.

Təqdimat ilk növbədə, qanunlarımızı, hüquqi sistemimizi təkmilləşdirməyə və konstitusion islahatlara töhfədir. Süni intelelkt əsaslı e-qanun.ai platforması Azərbaycanın hüquq sistemini daha əlçatan, sürətli və dəqiq işləyən bir modelə çevirir, hüquqi axtarışları təkmilləşdirir, sürətli və keyfiyyətli tədqiqatlara imkan yaradır, yenilikləri izləyir, təkcə peşəkarlar deyil, həm də geniş xalq kütlələri üçün qanunların mürəkkəb dilini anlamağa imkan verir.

Platforma parlament və dövlətimiz üçün Rəqəmsal Köməkçiyə çevrilir. Ensiklopedik arxivlə və Biq Data ilə işləyən hər bir dövlət adamı üçün qərarqəbuletmədə müqayisəli təhlillər aparmaq üstünlüyü yaradır.

Hüquqi məlumatların inteqrasiyası zəngin və çeşidli qaynaqlara daxil olmaq imkanı verir. 

Nəticədə, qanunvericilikdəki boşluqların və çətinliklərin daha asan tapılması, hüquqi qərarların şəffaflığı, effektiv dövlət idarəçiliyi və vətəndaşlarla kommunikasiya imkanları güclənəcək.

Ən başlıcası, biz Azərbaycanda qəbul edilən qanunların, sərəncamların, prezident fərmanlarının, qanunvericilik təşəbbüslərinin, hökumət qərarları və digər hüquqi aktların hard diskini-reestrini, yəni dəqiq sayını, düzgün təsnifatını, qəbul edilmə tarixini və keçdiyi evolyusion yolu təyin etməyə imkan qazanırıq.

Eyni zamanda, qanunların hansı sahələrə aid olduğunu-məsələn, cinayət hüququ, vergi qanunvericiliyi, əmək hüququ və s. təsnif etmək də asanlaşacaq.

Süni intellekt, qanunların tətbiq edildiyi tarixləri, dəyişiklikləri və əlavələri izləyə bilir. Bu, qanunvericilik aktlarının tarixçəsini müəyyən etməyə imkan verir. Qanunların hansı yenilənməyə ehtiyac duyduğunu, qüvvədən düşdüyünü və ya ləğv edildiyini online rejimində göstərir. Platforma, qonşu ölkələrlə müqayisədə Azərbaycan qanunvericiliyinin hansı sahələrdə daha inkişaf etdiyini və etməli olduğunu görməyə imkan verir.

Avropa Birliyi  ölkələri ilə müqayisə edərək, Azərbaycan qanunvericiliyinin  uyğunluğunu və ya fərqlərini analiz etmək, hüquqi adaptasiyanı aparmaq üçün də fürsət yaranır.  Eyni zamanda, beynəlxalq hüquq standartlarını təhlil edərək, Azərbaycan qanunvericiliyinin qlobal təcrübəyə uyğunluğunu qiymətləndirmək olur. Yerli hüquq mədəniyyətinin inkişafını,  hüquq sistemlərinin tarixini, qanunların tətbiqi üsullarını və hüquqi etikanı daha yaxşı başa düşməyə kömək edir.

Süni intellekt əsaslı platforma, digər ölkələrin qanunvericiliyini də öz məlumat bazasına daxil edərək, qarşılaşdırma üçün uyğun alətlər təqdim edir.

Beləliklə, biz Azərbaycan əleyhinə olan qanun və ya qərarları, xarici dövlətlər tərəfindən aparılan hüquqi tədbirləri izləyə bilərik.

İndi sülh erasına daxil oıduğumuz Ermənistanda nəinki 90-cı illər hüquqi xaosunun nəticəsi olan və işğalçılığı qanuniləşdirən Konstitusiyasını dəyişmək, o cümlədən, əleyhimizə qəbul edilən qanunlar və qərarların,  məlumatların təhlili, hüquqi müqavimətimizin təşkili və beynəlxalq hüquqa uyğun addımların atılması imkanları genişlənir.

Bir sözlə platforma Azərbaycanda hüquqi cəmiyyət quruculuğu yolunda Zəfərimizin 5 ilinə mühüm töhvədir.

Ona görə də təklif edirik ki, Böyük qayıdışa və Zəfərimizin möhkəmləndirilməsinə xidmət edən qanunlar ayrıca-qələbə qanunlarımız-qalibiyyət hüquqi aktları seriyası ilə sistemdə yerləşdirilsin.

Məcburi köçkünlük və qaçqınlığa, soqırıma, faciə və itkilərə dair qanun və qərarlar göstərir ki, millət necə yaşayırsa, onun hüquq və qanunvericilik sistemi də onun əksinə çevrilir. İndi biz Konstitusion bütövlük əsrinə qədəm qoyuruq və Qələbəmizin möhkəmləndirilməsinə xidmət edən qanunlar məğlubiyyət aktlarını tarixə çevirir.

İşğala son qoyan prezident İlham Əliyevin Zəfər qanunları xalqımızı Qurtuluşdan quruculuq ideyasına, müdafiədən inkişaf fəlsəfəsinə keçirir! Biz yarımçıq suverenlikdən tam hüquqi-siyasi kimliyə qovuşuruq.

Sülhün inşası və barış Cənubi Qafqazda yeni qanunları, hüquqi münasibətləri meydana gətirəcək. Biz silahla qazandığımızı qanunlarla qorumalıyıq! Qələbəmiz 90-cı illər işğalın və ərazi iddialarının simvoluna çevrilən Ermənistan Konstitusiyasını dəyişdirir.

Biz haqqımızı savaşla bərpa etdik, indi onu ədalətlə, qanunla, Konstitusiya ilə yaşatmaq zamanıdır!

Gəlin, qanunlarımızla ucalaq!

Zahid Oruc,

Milli Məclisin Komitə sədri, Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi İdarə Heyətinin sədri