"Bəzi ərazilər BMT-nin qərarı olmadan siyahıdan çıxarılıb"
“Bəzi ərazilər BMT-nin qərarı olmadan siyahıdan çıxarılıb – bu, o dövrün siyasi reallıqları ilə bağlı idi”.
Crossmedia.az xəbər verir ki, bunu idarəçilik üzrə beynəlxalq məsləhətçi Carlyle Corbin “İmperial quruluş: müstəmləkəçilik ideologiyaları və reallıqlar” mövzusunda keçirilən beynəlxalq elmi konfransda çıxışı zamanı deyib.
O bildirib ki, 1946-cı ildə BMT-də 74 müstəmləkə ərazisinin daxil olduğu “özünü idarə edə bilməyən ərazilər” siyahısı yaradılıb. Lakin bu ərazilərin bəziləri sonradan siyahıdan çıxarılıb:
“Fransa tərəfindən idarə olunan Martinika, Qvadelupa, Fransız Qviyanası və Sakit okeandakı Fransız Polineziyası kimi ərazilər BMT-nin rəsmi qərarı olmadan siyahıdan çıxarılıb. Bu, həmin dövrdə BMT üzvlərinin əksəriyyətinin özlərinin kolonial güc olması ilə izah olunur".
Corbin qeyd edib ki, 1960-cı ildə qəbul olunan 1514 saylı qətnamə ilə BMT dekolonizasiya prosesini sürətləndirməyə başladı. Elə həmin il 1541 saylı qətnamə də qəbul edildi. Bu sənəd “tam özünüidarəetmə”nin meyarlarını müəyyənləşdirərək ərazilərə üç seçim təqdim etdi:
1. Müstəqillik
2. Azad assosiasiya
3. İnteqrasiya
“Lakin bu meyarlar yalnız 1960-cı ildən sonra qüvvəyə mindiyi üçün, 1946–1960-cı illərdə siyahıdan çıxarılan bir çox ərazi bu gün həmin kriteriyalara cavab verməzdi. Buna baxmayaraq, həmin dövrdə hüquqi mexanizmlərin olmaması prosesi tamamilə siyasi xarakterli edib" – deyə Corbin bildirib.
O əlavə edib ki, tarixdə cəmi üç ərazi yenidən siyahıya salınıb:
“Bunlardan ikisi – Kanaki (Yeni Kaledoniya) 1986-cı ildə, Maohi Nui (Fransız Polineziyası) isə 2013-cü ildə BMT tərəfindən yenidən siyahıya qaytarılıb. Hazırda da bəzi ərazilər bu hüququ bərpa etmək üçün mübarizə aparır".
Aybəniz Səfərova
Fatimə Nəbiyeva
11:07 03.06.2025
Oxunuş sayı: 1618
